Ισοδύναμα και... για τους ρύπους αναζητά το υπουργείο Περιβάλλοντος

Της Μανταλένας Πίου 

(www.imerisia.gr)

 

Δωρεάν δικαιώματα εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα για τη ΔΕΗ ή έστω κάποιο άλλο «ισοδύναμο», που να αμβλύνει το κόστος ρύπων για την επιχείρηση φέρεται έτοιμος να διεκδικήσει ο υπουργός Περιβάλλοντος - Ενέργειας Πάνος Σκουρλέτης με στόχο να μην αυξηθεί υπέρμετρα το κόστος παραγωγής ηλεκτρισμού, που νομοτελειακά θα καταλήξει στα τιμολόγια και στην τσέπη του καταναλωτή.

Στην ομιλία του στη Βουλή, κατά τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης ο υπουργός προϊδέασε για τις μελλοντικές του κινήσεις, δηλώνοντας ότι «απαιτείται προσπάθεια διαπραγμάτευσης με την Επιτροπή ETS (Emission Trading System - Σύστημα Εμπορίας Ρύπων) λόγω της μακράς δημοσιονομικής προσαρμογής που.. εφαρμόζει η Ελλάδα. Ο κίνδυνος, για τον οποίο επανειλημμένα έχει προειδοποιήσει ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΗ Μανώλης Παναγιωτάκης είναι ότι η ΔΕΗ μπορεί να κληθεί να πληρώσει φέτος περί τα 280 εκατ. ευρώ παρά πάνω για την αγορά δικαιωμάτων ρύπων, αν οι τιμές του CO 2 συνεχίσουν να κινούνται πάνω από τα 8 ευρώ/τόνο. Πολλοί προβλέπουν μάλιστα ακόμα υψηλότερες τιμές, μετά την αυστηροποίηση των όρων στην αγορά ρύπων που αποφάσισε πρόσφατα η Ε.Ε.

Τον Σεπτέμβριο οι Βρυξέλλες ενέκριναν ένα νέο μηχανισμό, το Αποθεματικό Σταθερότητας της Αγοράς. ( Market Stability Rerserve- MSR), με σκοπό τη δημιουργία ενός συστήματος εξισορρόπησης, που θα προστατεύει την αγορά από τις απότομες διακυμάνσεις. Ουσιαστικά με τον νέο μηχανισμό, μόλις διαπιστώνεται πλεόνασμα προσφοράς δικαιωμάτων, θα αποσύρονται αυτόματα δικαιώματα από την αγορά και θα «μπαίνουν» στο Αποθεματικό. Στην αντίστροφη περίπτωση, τα δικαιώματα θα επιστρέφουν από το Αποθεματικό στην αγορά. Το μέτρο θεσπίστηκε εξ αιτίας της κατάρρευσης της αγοράς ρύπων το 2013 λόγω της υπερπροσφοράς δικαιωμάτων. Το ρεκόρ πτώσης καταγράφηκε τον Απρίλιο του 2013 όταν οι τιμές των δικαιωμάτων έπεσαν στα 2,46 ευρώ ανά μετρικό τόνο διοξειδίου του άνθρακα. Μετά την παρέμβαση των Βρυξελλών, η οποία από τότε ανακοίνωσε πρωτοβουλίες στήριξης των τιμών -κίνηση που πολλοί επέκριναν ως χειραγώγηση της αγοράς- οι τιμές άρχισαν να ανεβαίνουν, για να φθάσουν τον Αύγουστο στα 8,43 ευρώ/μετρικό τόνο. Σήμερα κυμαίνονται στο επίπεδο των 8,10-8,20 ευρώ/τονο CO 2.

Λόγω του λιγνίτη που χρησιμοποιεί ως καύσιμο ηλεκτροπαραγωγής, η ΔΕΗ είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένη στο κόστος από την αγορά δικαιωμάτων εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα.

Aν η άνοδος της τιμής συνεχιστεί και ξεπεράσει τα 10 ευρώ, τότε η επιχείρηση θα αρχίσει να αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα, καθώς από 1/1/2013 είναι υποχρεωμένη να αγοράζει δικαιώματα για το σύνολο των καυσαερίων που εκπέμπει.

Προς το παρόν, πάντως, η αγορά εξακολουθεί να είναι πλεονασματική κατά 2 δισεκατομμύρια δικαιώματα.

Το Αποθεματικό Ρύπων (MSR) θα ιδρυθεί το 2018 και θα τεθεί σε λειτουργία από τις αρχές του 2019. Το πακέτο των 900 εκατομμυρίων δικαιωμάτων της περιόδου 2014-2020, που αποτραβήχθηκε από την αγορά στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας για το «backloading» -ενός από τα πρώτα μέτρα που αποφάσισε η Ε.Ε. για να διασώσει την αγορά ρύπων- θα ενταχθεί στο νέο αποθεματικό όταν αυτό ξεκινήσει να λειτουργεί, ενώ τα δικαιώματα εκπομπής ρύπων που δεν κατανεμήθηκαν από την «Φάση 3» (2013-2020 του προγράμματος των ΕTS) θα προστεθούν στο αποθεματικό το 2020.

Παράλληλα, από το 2013 ως το 2020 το πλαφόν των δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων στην Ε.Ε. θα μειώνεται κατά 1,74% ετησίως και από το 2021 κατά 2,2% κάθε χρόνο, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος που έχουν θέσει οι Βρυξέλλες για τη μείωση της εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου ως το 2030. Με τον νέο κανονισμό, εάν το καθαρό πλεόνασμα των δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων πέσει κάτω από τα 400 εκατομμύρια, τότε θα απελευθερωθούν 100 εκατ. Δικαιώματα και θα προστεθούν στα δικαιώματα που δημοπραττούνται στις ειδικές πλατφόρμες που λειτουργούν στην Ευρώπη, ένα είδος Χρηματιστηρίου Ρύπων. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των Βρυξελλών, η λειτουργία του Αποθεματικού θα περιορίσει την προσφορά δικαιωμάτων από το 2019, ενώ η αγορά αναμένεται να επανέλθει σε κατάσταση ισορροπίας από τα μέσα της δεκαετίας του 2020. Το τρέχον δε πλεόνασμα των 2,1 δισεκατομμυρίων δικαιωμάτων μπορεί να συνεχίσει να αυξάνεται ως το 2019.

Ομως, αν το πλεόνασμα συνεχίσει να κυμαίνεται στα τρέχοντα επίπεδα ως το 2018, ο κανονισμός περιέχει πρόβλεψη σύμφωνα με την οποία το Αποθεματικό μπορεί να αποσύρει περί τα 250 εκατομμύρια δικαιώματα από τις δημοπρασίες που είναι προγραμματισμένες να γίνουν το 2019 και να συνεχίσει να τραβά δικαιώματα κάθε χρόνο, όσο το πλεόνασμα παραμένει πάνω από τα 833 εκατομμύρια. Οι τιμές πάντως δεν περίμεναν το 2019 για να ανεβούν.

Αποθεματικό
Πρέπει να σημειωθεί ότι αρκετές χώρες της Ε.Ε. διατηρούν επιφυλάξεις για το μέτρο. Η Βουλγαρία, η Κροατία, η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Ρουμανία έχουν διαμηνύσει ότι δεν θα υποστηρίξουν το τελικό κείμενο για το Αποθεματικό - παρότι έχει ήδη εγκριθεί από το Συμβούλιο των υπουργών Περιβάλλοντος της Ε.Ε., που δεσμεύει τα κράτη-μέλη. Η Ελλάδα σε εκείνη τη συνεδρίαση είχε εκπροσωπηθεί από υπουργό της υπηρεσιακής κυβέρνησης. Οι πέντε χώρες δηλώνουν την πλήρη αντίθεσή τους στην ενεργοποίηση του Αποθεματικού πριν από το 2021, έναντι του 2019 που προβλέπει η απόφαση του Συμβουλίου των υπουργών Περιβάλλοντος.

Ο κ. Σκουρλέτης δεν έχει ακόμα καταστήσει γνωστό αν θα συνταχθεί με τους «5» ή θα προσπαθήσει να εντάξει την Ελλάδα σε κάποιες από τις εξαιρέσεις-μεταβατικές περιόδους για τα μέτρα που ισχύουν σήμερα, όπως π.χ. το καθεστώς που έχει προβλεφθεί για την Πολωνία. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι χώρες που αντιδρούν είναι εκείνες που στηρίζουν κατ' εξοχήν την ηλεκτροπαραγωγή τους στον λιγνίτη ή τον άνθρακα, τα δύο πιο ρυπογόνα καύσιμα που επιβαρύνονται περισσότερο από τα δικαιώματα εκπομπής ρύπων.

Από την άλλη πλευρά, η αγορά ρύπων (ETS) είναι ένα από τα πιο σημαντικά εργαλεία στην πολιτική που εφαρμόζει η Ε.Ε. για τη μείωση της εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου. Στόχος του μέτρου είναι να επιβαρύνει το κόστος της ηλεκτροπαραγωγής από τα ρυπογόνα καύσιμα, προκειμένου να στρέψει τη βιομηχανία του κλάδου στις ΑΠΕ και τις πιο καθαρές μορφές ενέργειας. Εν όψει δε της Παγκόσμιας Διάσκεψης για το Κλίμα που θα γίνει στο Παρίσι τον Δεκέμβριο θέλει να επιδείξει πως η Ευρώπη παραμένει στην πρωτοπορία των δράσεων για την κλιματική αλλαγή.