Η διασύνδεση Κρήτης - Αττικής και ο νέος ΑΔΜΗΕ

του Ιωάννη Μάργαρη

Το 2017 ήταν μια χρονιά σταθμός για τον ΑΔΜΗΕ, τον Ανεξάρτητο Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας, όχι μόνο λόγω της νέας του μετοχικής σύνθεσης (Ελληνικό Δημόσιο 51%, κρατική εταιρεία Δικτύων Κίνας State Grid Corporation of China 24%, Χ.Α. 25%) αλλά και γιατί η ολοκλήρωση σημαντικών έργων, όπως αυτό της διασύνδεσης των Κυκλάδων Σύρου-Πάρου-Μυκόνου με την Αττική (Φάση Α’) και η ωρίμανση άλλων, άνοιξαν το δρόμο για την έγκαιρη υλοποίηση πολλών άλλων έργων υποδομής, εξαιρετικής σημασίας για το Σύστημα Μεταφοράς και τη χώρα ευρύτερα.

Στον πυρήνα της στρατηγικής του νέου ΑΔΜΗΕ είναι οι διασυνδέσεις των ηλεκτρικά απομονωμένων μέχρι σήμερα νησιωτικών συστημάτων όπως η Κρήτη, οι υπόλοιπες Κυκλάδες, τα Δωδεκάννησα κοκ. Τα νησιά αυτά είναι πλήρως

εξαρτημένα από συμβατικούς Αυτόνομους Σταθμούς Παραγωγής, που πέραν της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης συνεπάγονται υψηλό κόστος λειτουργίας λόγω των συμβατικών καυσίμων που καταναλώνουν.

Η διασύνδεση λοιπόν των νησιών είναι αναγκαία προκειμένου να αναβαθμιστεί το περιβάλλον, να μειωθεί το κόστος της ενέργειας για τους πολίτες αλλά και να εξασφαλιστεί ο ενεργειακός εφοδιασμός τους σε βάθος δεκαετιών. Τέτοια έργα έχουν επιπλέον σαν αποτέλεσμα την ποιοτικότερη αλλά και φθηνότερη ηλεκτροδότηση των νησιών, βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής των κατοίκων και παρουσιάζοντας σημαντικές θετικές επιπτώσεις στην τοπική οικονομία, τον τουρισμό κοκ.

Τα νοικοκυριά και οι παραγωγικοί φορείς όλης της χώρας θα επωφεληθούν από τα έργα του ΑΔΜΗΕ καθώς απαλλάσσονται από το βάρος των χρεώσεων ΥΚΩ, που αντανακλούν το αυξημένο κόστος ηλεκτροπαραγωγής με πετρέλαιο στα νησιά και κυμαίνεται στα 500-800 εκατ. ευρώ ετησίως. Επιπλέον αυτών των οφελών, τα έργα αυτά αποτελούν δομικές συνιστώσες της αναγκαίας παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας μέσω τόσο των θέσεων εργασίας που δημιουργούν, είτε άμεσα είτε έμμεσα, αλλά και μέσω της τόνωσης μιας αλυσίδας κλάδων της οικονομίας που κατά τη διάρκεια των χρόνων της κρίσης είδαν τις επενδύσεις να συρρικνώνονται (εξοπλισμοί, τεχνικές εργασίες, δομικά έργα, υλικά, μελέτες κοκ).

Για όλους αυτούς τους λόγους, η επιτάχυνση των νησιωτικών διασυνδέσεων αποτελεί προτεραιότητα για τη χώρα και ο νέος ΑΔΜΗΕ εδώ και ένα χρόνο έχει πάρει όλα εκείνα τα απαραίτητα μέτρα για να εξασφαλίσει την έγκαιρη υλοποίηση των έργων αυτών με απτά αποτελέσματα.

Από τον Ιούνιο του 2017, οπότε ξεκίνησε αυτή την πορεία του ο νέος ΑΔΜΗΕ μέχρι και σήμερα έχουν μπει σε φάση υλοποίησης η Β’ Φάση των Κυκλάδων (υπογραφή συμβάσεων για διασύνδεση Νάξου-Πάρου-Μυκόνου), η νέα υποβρύχια Διασύνδεση Εύβοιας-Άνδρου-Τήνου (κατακύρωση αναδόχου), η Γ’ Φάση των Κυκλάδων (διαγωνισμός σε εξέλιξη, επιτάχυνση του χρονοδιαγράμματος του έργου κατά δύο χρόνια) και η πρώτη διασύνδεση της Κρήτης με το Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΣΜΗΕ) μέσω Πελοποννήσου (αξιολόγηση προσφορών υποψήφιων αναδόχων, ολοκλήρωση διασύνδεσης Ιούνιος 2020). Παράλληλα, υλοποιούνται κρίσιμα έργα στο ηπειρωτικό σύστημα με έμφαση στην Πελοπόννησο, η σημασία των οποίων για τους καταναλωτές και την ελληνική οικονομία θα αναλυθεί σε επόμενο άρθρο.

Εκτός από αυτά, ο ΑΔΜΗΕ έχει ήδη μελετήσει και εισηγηθεί την επομένη φάση Διασύνδεσης των Κυκλάδων (Φάση Δ’) με την ένταξη της Σερίφου, της Μήλου, της Φολεγάνδρου και της Σαντορίνης στην οικογένεια των διασυνδεδεμένων νησιών καθώς και την Διασύνδεση των Δωδεκαννήσων, η οποία θα παρουσιαστεί στα τέλη του χρόνου στο πλαίσιο του Δεκαετούς Προγράμματος Ανάπτυξης 2020-2029.

Η Διασύνδεσης της Κρήτης – Φάση Ι μέσω Πελοποννήσου

Το σημαντικότερο έργο όμως στην ιστορία των Ελληνικών Δικτύων Ηλεκτρικής Ενέργειας είναι η διασύνδεση της Κρήτης, η οποία θα υλοποιηθεί με δύο έργα, το έργο Κρήτη-Πελοπόννησος και το έργο Κρήτη-Αττική. Για το πρώτο έργο έγκαιρα και αξιόπιστα ο ΑΔΜΗΕ κατάφερε να βρίσκεται πλέον λίγο πριν την υπογραφή των σχετικών συμβάσεων με τους αναδόχους των επιμέρους τμημάτων του έργου που θα επιτρέψει την ολοκλήρωση του έργου στα μέσα του 2020.

Αυτό είχε ως προϋπόθεση την ταχύτατη ολοκλήρωση όλων των σχετικών τεχνικών μελετών, μελετών όδευσης, προδιαγραφών, περιβαλλοντικών και άλλων αδειοδοτήσεων καθώς και την εξασφάλιση του βέλτιστου σχήματος χρηματοδότησης με σκοπό την μεγιστοποίηση του οικονομικού και κοινωνικού οφέλους για το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας.

Ο ΑΔΜΗΕ ήδη επεξεργάζεται εννέα συνολικά προσφορές που κατατέθηκαν για την κατασκευή των υποβρύχιων καλωδίων, των υποσταθμών και των υπόγειων τμημάτων. Στόχος είναι η ολοκλήρωση της διαδικασίας μέχρι το τέλος του καλοκαιριού και η υπογραφή των σχετικών συμβάσεων στο τέλος του Οκτωβρίου ώστε να τηρηθούν απαρέγκλιτα όλα τα χρονοδιαγράμματα και να παραδοθεί το έργο μέχρι τον Ιούνιο του 2020.

Ο προϋπολογισμός του έργου αγγίζει τα 350 εκ. Ευρώ και ο ΑΔΜΗΕ έχει ήδη εξασφαλίσει δάνειο έως 178 εκατ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για την υλοποίηση του ενώ προσβλέπει και στη χρηματοδοτική στήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω της μέγιστης αξιοποίησης του χρηματοδοτικού εργαλείου ΕΣΠΑ 2014-2020.

Μέσα στο φθινόπωρο του 2018 ένα από τα μεγαλύτερα σε παγκόσμιο επίπεδο έργα υποβρύχιας διασύνδεσης εναλλασσόμενου ρεύματος θα ξεκινήσει να κατασκευάζεται αποτυπώνοντας τις ικανότητες και δυνατότητες του νέου ΑΔΜΗΕ.

Η Διασύνδεσης της Κρήτης – Φάση ΙΙ μέσω Αττικής

Η δεύτερη διασύνδεση της Κρήτης μέσω Αττικής θα γίνει με διπολικό σύνδεσμο HVDC (συνεχούς ρεύματος), μια τεχνολογία αιχμής που απαιτεί τεχνογνωσία και εμπειρία υψηλού επιπέδου καθώς θα βρίσκεται στην πρωτοπορία τέτοιων έργων σε Ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Με βάση τις μελέτες του ΑΔΜΗΕ το έργο αυτό μπορεί να ολοκληρωθεί στα μέσα του 2022 με προϋπολογισμό που αγγίζει το 1 δισ. ευρώ.

Η διασύνδεση Κρήτης-Αττικής έχει ενταχθεί στην διακρατική ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ που αποτελεί Έργο Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος με φορέα εκπροσώπησης την εταιρεία Euroasia Interconnector. Πρόσφατα οι διαπραγματεύσεις μεταξύ του ΑΔΜΗΕ και της εταιρείας Euroasia Interconnector οδηγήθηκαν σε κατάρρευση, παρά τις προσπάθειες του ΑΔΜΗΕ να βρεθεί ορθολογικός τρόπος συνεργασίας για την έγκαιρη υλοποίηση ενός έργου με κρίσιμη εθνική σημασία.

Το Μνημόνιο Κατανόησης που είχε υπογραφεί μεταξύ του ΑΔΜΗΕ και του Euroasia Interconnector τον Οκτώβριο του 2017 προέβλεπε τη σύσταση εταιρείας ειδικού σκοπού για τη χρηματοδότηση και κατασκευή του έργου, στην οποία ο ΑΔΜΗΕ θα είχε ποσοστό τουλάχιστον 51%, εξασφαλίζοντας τον δημόσιο έλεγχο μιας κρίσιμης υποδομής όχι μόνο για την Κρήτη αλλά και για την χώρα.

Το κείμενο αυτό μάλιστα, αποτέλεσε την βάση για όλες τις αποφάσεις που ακολούθησαν από τις Ρυθμιστικές Αρχές Ελλάδας και Κύπρου. Έκτοτε, η εταιρεία Euroasia Interconnector παραβίαζε ποικιλοτρόπως το πνεύμα και το γράμμα του συγκεκριμένου Μνημονίου ενώ επιμελώς απέφευγε διαρκώς την παροχή εχέγγυων οικονομικής αξιοπιστίας. Παρόλα αυτά, στην συνάντηση που έγινε στις 12 Ιουλίου, παρουσία των Ανεξάρτητων Ρυθμιστικών Αρχών και εκπροσώπων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο ΑΔΜΗΕ κατέβαλε κάθε δυνατή προσπάθεια να επιτευχθεί συμφωνία με την εταιρεία Euroasia Interconnector. Αυτό δεν κατέστη δυνατό, επομένως η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας της Ελλάδας πρέπει να αποφασίσει άμεσα τον τρόπο υλοποίησης του έργου.

Η ανάθεση του έργου στον ΑΔΜΗΕ είναι η πιο ορθολογική επιλογή καθώς διαθέτει όλα τα χαρακτηριστικά που απαιτούνται για την υλοποίηση ενός τόσο απαιτητικού project: την κατάλληλη εμπειρία, την τεχνογνωσία, την χρηματοοικονομική αξιοπιστία, την αποδεδειγμένη αξιοπιστία για όλα τα επιμέρους βήματα που αφορούν στο έργο, από τον σχεδιασμό και την κατασκευή μέχρι την λειτουργία μιας διασύνδεσης όπως αυτή.

Ο ΑΔΜΗΕ στην πορεία του μέχρι σήμερα έχει κατασκευάσει 11.000 χιλιόμετρα εναέριων, υπόγειων και υποβρύχιων Γραμμών Μεταφοράς Υψηλής και Υπερυψηλής Τάσης ενώ η παρουσία του στρατηγικού μας εταίρου, της State Grid Corporation of China εγγυάται την περαιτέρω ενίσχυση της τεχνογνωσίας του και σε τομείς αιχμής της τεχνολογίας Δικτύων σήμερα.

Πρόσφατα ο ΑΔΜΗΕ σύναψε δάνειο 200 εκατ. Ευρώ, ποσό που είναι ικανό να αποτελέσει την βάση χρηματοδότησης ενός τόσο σημαντικού έργου. Αξίζει να σημειωθεί ότι η εταιρεία Euroasia Interconnector αντιπρότεινε το ποσό των 24 χιλιάδων Ευρώ όταν κλήθηκε να παράσχει οικονομικές εγγυήσεις για το project.

Πέρα όμως από τους τεχνοοικονομικούς παράγοντες που καθιστούν τον ΑΔΜΗΕ την καλύτερη επιλογή για την ανάθεση του έργου, θεωρούμε ότι μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν και προς το δημόσιο συμφέρον. Ο ΑΔΜΗΕ ως εταιρεία δημοσίου συμφέροντος με ρυθμιζόμενο ποσοστό κέρδους, υπόκειται σε πολυεπίπεδους ελέγχους προκειμένου να εξασφαλίζεται η ορθή κοστολόγηση των έργων που αναλαμβάνει, με κύριο γνώμονα την αποφυγή υπερχρεώσεων για τους πολίτες.

Ο δημόσιος χαρακτήρας της εταιρείας καθιστά τους στόχους μας πολύ διαφορετικούς από αυτούς οποιασδήποτε αμιγώς ιδιωτικής εταιρείας καθώς ο ΑΔΜΗΕ δεν επιδιώκει την μεγιστοποίηση των κερδών του με κάθε τρόπο. Επιπροσθέτως, για μας η συναίνεση των τοπικών κοινωνιών και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες έχουν πρωταρχική σημασία κατά την υλοποίηση ενός έργου. Επιπλέον, δεν μπορεί να παραγνωριστεί το γεγονός ότι το έργο της διασύνδεσης της Κρήτης είναι το σημαντικότερο έργο στην ιστορία του Εθνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας και ως εκ τούτου αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα έργα υποδομής της χώρας που δεν μπορεί παρά να παραμείνει υπό τη σκέπη του Δημοσίου μέσω του ΑΔΜΗΕ.

Γι’ αυτό άλλωστε η κυβέρνηση έδωσε και κέρδισε τη μάχη – μέσω της ανατροπής της πλήρους ιδιωτικοποίησης του Διαχειριστή που είχε δρομολογηθεί πριν το 2015 – για τη διατήρηση του ελέγχου του Συστήματος Μεταφοράς. Επίσης, το έργο αυτό θα διευρύνει σημαντικά την περιουσιακή βάση του ΑΔΜΗΕ, αναβαθμίζοντας τον γεωστρατηγικό ρόλο μιας επιχείρησης δημοσίου συμφέροντος, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την εταιρεία, τους εργαζομένους της και το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.

Ένας ακόμα σημαντικός παράγοντας όμως που καθιστά τον ΑΔΜΗΕ τον καταλληλότερο φορέα υλοποίησης του έργου, είναι το γεγονός ότι έχει λάβει ήδη όλα τα απαραίτητα μέτρα για να εξασφαλίσει την έγκαιρη υλοποίηση του. Πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση, ήταν η έγκαιρη κατάθεση των τεχνικών προδιαγραφών του έργου στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας στις αρχές Μαΐου, ενώ πρόσφατα κατατέθηκε και επικαιροποιημένο Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης 2019-2028 στο οποίο προβλέπεται με σαφή βήματα η ολοκλήρωση του έργου μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2022, δηλαδή νωρίτερα από το προηγούμενο σχέδιο που έκανε λόγο για ολοκλήρωση του έργου το 2023.

Είναι σημαντικό να τονιστεί, ότι ο ΑΔΜΗΕ στα πλαίσια των υποχρεώσεων του προς τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας δεσμεύεται για την ολοκλήρωση του έργου, με βάση το χρονοδιάγραμμα που περιλαμβάνεται εντός του Δεκαετούς Προγράμματος Ανάπτυξης.

Αντιθέτως, ο Οργανισμός Συνεργασίας Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER) που εποπτεύει τα Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος, έχει ήδη εντοπίσει διετή καθυστέρηση στο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης της εταιρείας Euroasia Interconnector. Τέλος, είναι χρήσιμο να σημειωθεί ότι ο ΑΔΜΗΕ βρίσκεται σε διάλογο με τη ΡΑΕ και το Υπουργείο Ενέργειας για την επανεξέταση του καθεστώτος που διέπει τα «Εργα Μείζονος Σημασίας» καθώς αυτό αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την επίτευξη του στόχου της επιτάχυνσης της υλοποίησης του έργου της διασύνδεσης Κρήτης – Αττικής.

Η επάρκεια της Κρήτης

Η αξιοπιστία στην υλοποίηση της διασύνδεσης της Κρήτης είναι πρωταρχικός όρος για να μπορέσει η Ελληνική Πολιτεία, η ΡΑΕ και η ΔΕΗ να πάρουν όλα εκείνα τα μέτρα που απαιτούνται πλέον για να εξασφαλισθεί και η επάρκεια της Κρήτης κατά τη διάρκεια της δεκαετίας 2020-2030.

Αυτό προκύπτει και από τα σαφή συμπεράσματα της Μελέτης Επάρκειας της Κρήτης 2018-2030 που έχει παρουσιάσει ο ΑΔΜΗΕ, σύμφωνα με τα οποία καθορίζεται το ύψος του παραγωγικού δυναμικού που είναι απαραίτητο να είναι διαθέσιμο στο Σύστημα της Κρήτης πριν και μετά την ολοκλήρωση των δύο διασυνδέσεων, ώστε σε οποιοδήποτε σενάριο λειτουργίας, φορτίου και συμβάντων να εξασφαλισθεί η απρόσκοπτη τροφοδότηση των φορτίων ενός νησιού με ιδιαίτερη σημασία για την Ελληνική οικονομία.

Η ΔΕΗ, όντας και αυτή επιχείρηση δημοσίου συμφέροντος, θα πράξει το αμέσως επόμενο διάστημα ό,τι είναι απαραίτητο ώστε να εξασφαλισθεί η αδιάλειπτη λειτουργία των μονάδων της στο Σύστημα της Κρήτης και οποιαδήποτε συζήτηση για την επάρκεια της Κρήτης να είναι σύντομα παρελθόν. Ο ΑΔΜΗΕ στο πλαίσιο της κοινής ομάδας εργασίας ΑΔΜΗΕ-ΔΕΔΔΗΕ επεξεργάστηκε όλες τις σχετικές μελέτες σχεδιασμού και λειτουργίας των δύο διασυνδέσεων που ήταν προϋπόθεση προκειμένου να μπορούν να εξαχθούν αξιόπιστα συμπεράσματα για την Επάρκεια της Κρήτης.

Η αξιοπιστία στον σχεδιασμό αλλά και την κατασκευή τέτοιων έργων είναι απαρέγκλιτος όρος για την μετέπειτα ασφαλή λειτουργία όχι μόνο της διασύνδεσης αλλά και των Συστημάτων που διασυνδέονται, εν προκειμένου του Εθνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΣΜΗΕ) στην ηπειρωτική Ελλάδα και του Συστήματος Μεταφοράς στην Κρήτη.

Συμπέρασμα

Γίνεται σαφές από τα παραπάνω ότι ο ΑΔΜΗΕ έχει μπει σε μια νέα εποχή, διατηρώντας την ηγετική του θέση στη βιομηχανία μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, παραμένοντας στην αιχμή της τεχνολογίας και αυξάνοντας τις δραστηριότητές του με το σχεδιασμό και την υλοποίηση πολλών σημαντικών έργων που κύριο στόχο έχουν τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών. Η εταιρεία συμπλήρωσε πρόσφατα έναν χρόνο λειτουργίας υπό τη νέα της μορφή, πλήρως διαχωρισμένη ιδιοκτησιακά από τη ΔΕΗ, εξασφαλίζοντας το δημόσιο έλεγχο και με συμμετοχή της State Grid Corporation of China ως στρατηγικού επενδυτή.

Πρωταρχικός στόχος της νέας διοίκησης του ΑΔΜΗΕ ήταν και παραμένει η δημιουργία ενός νέου μοντέλου επιχείρησης, μιας επιχείρησης υπό δημόσιο έλεγχο, που μπορεί να λειτουργήσει αποδοτικά, αποτινάσσοντας το παλιό αρνητικό αφήγημα για τις δημόσιες επιχειρήσεις. Ο ΑΔΜΗΕ αποτελεί ένα τέτοιο παράδειγμα αφού κατάφερε να επιταχύνει σημαντικά έργα που καθυστερούσαν για χρόνια αλλά και να εκσυγχρονίσει το παλιό μοντέλο διοίκησης.

Παράδειγμα αποτελεί η μείωση του κόστους της εταιρίας χωρίς όμως να θιγούν οι εργαζόμενοι αλλά και η απομάκρυνση των εργολάβων από τον ευαίσθητο κλάδο της καθαριότητας. Κεντρικός στόχος είναι να καταστήσουμε τον νέο υπό δημόσιο έλεγχο ΑΔΜΗΕ αδιαμφισβήτητο ηγέτη στον κλάδο της ηλεκτρικής ενέργειας καθώς και να μεγιστοποιήσουμε τα κοινωνικά οφέλη από τη δραστηριότητά του.

Ο ΑΔΜΗΕ, μέλος της Ευρωπαϊκής οικογένειας Διαχειριστών Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας ENTSO-E, όντας ενεργό και παραγωγικό μέλος όλων των έγκυρων διεθνών οργανισμών που αφορούν σε θέματα σχεδιασμού και τεχνολογίας Δικτύων Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας, όντας στην προνομιακή θέση να συνδυάσει τον χαρακτήρα του Δημόσιου Ελέγχου με μια εταιρεία παγκόσμιου κύρους όπως η State Grid Corporation of China, εγγυάται την τεχνική, περιβαλλοντική, κοινωνική και οικονομική αξιοπιστία στα νέα έργα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας στην Ελλάδα του 21ου αιώνα.

*Ο Ιωάννης Μάργαρης είναι γενικός διευθυντής Τεχνολογίας, Ανάπτυξης Συστήματος & Στρατηγικής ΑΔΜΗΕ Α.Ε., αντιπρόεδρος ΔΣ ΑΔΜΗΕ Α.Ε. 

(Εφημερίδα των Συντακτών)