Αναμφίβολα, η αδιάλειπτη λειτουργία της Δημόσιας Επιχείρησης
Ηλεκτρισμού επί εβδομήντα περίπου χρόνια συνεπάγεται πλούσια ιστορία και
ανεκτίμητη βιομηχανική κληρονομιά. Ως εκ τούτου, είναι ιδιαίτερα
σημαντική η σημερινή στροφή της επιχείρησης σε μια στρατηγική επιλογή
για τη συστηματική διάσωση και ανάδειξη της πολιτιστικής της κληρονομιάς
με αποδέκτες τόσο τους ίδιους τους εργαζομένους όσο και ευρύτερα την
κοινωνία - μια στρατηγική απόφαση που ασφαλώς εμπεριέχει πολιτικές και
πρακτικές πολιτιστικής διαχείρισης, οι οποίες συμβάλλουν στην αειφόρο
ανάπτυξη και εντάσσονται στο πλαίσιο της σύγχρονης αντίληψης για την
εταιρική κοινωνική υπευθυνότητα.
Η ΔΕΗ διακρίνεται στον κόσμο των επιχειρήσεων για μια επιπλέον μοναδικότητα: διαθέτει τη συλλογική μνήμη των χιλιάδων εργαζομένων της, συσσωρευμένη τεχνογνωσία, κτηριακό και μηχανολογικό εξοπλισμό, πλήθος αρχειακών συλλογών· εν συνόψει, ένα συνεκτικό σύνολο ενεργού
και ανενεργού πλούτου, υλικής και άυλης κληρονομιάς, το οποίο μόνο μια επιχείρηση του μεγέθους, της διάρκειας και της πανελλαδικής διάστασης της ΔΕΗ θα μπορούσε να παραγάγει. Πρωτοπορία, επιπλέον, συνιστούν και οι πολιτικές διαχείρισης αυτού του πλούτου που έχει καθιερώσει και παγιώσει η επιχείρηση. Υπογραμμίζεται ότι η ΔΕΗ είναι η πρώτη ελληνική δημόσια επιχείρηση που μερίμνησε για τη διάσωση των αρχείων της ήδη από το 1980 με σχετική νομοθετική ρύθμιση, ενώ από το 2002-2003 ξεκίνησαν εντατικές προσπάθειες για τη δημιουργία και αξιοποίηση του ιστορικού αρχείου της, οπότε τέθηκαν οι βάσεις για το αναγκαίο οργανωτικό πλαίσιο.
Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, με σταθερό τον προσανατολισμό -και τη μέριμνα- της διοίκησης σε θέματα Ιστορίας και πολιτισμού, για πρώτη φορά η ΔΕΗ διαθέτει σήμερα συγκροτημένη πολιτική ως προς τη μελέτη, τη διατήρηση και την ανάδειξη του πολυσχιδούς βιομηχανικού και τεχνολογικού της αποθέματος, καθώς και τις αντίστοιχες οργανωτικές δομές για την εφαρμογή της.
Συνεπεία αυτής ακριβώς της πολιτικής, παρατίθενται ενδεικτικά πρόσφατα έργα, τα οποία είτε έχουν ολοκληρωθεί είτε βρίσκονται σε εξέλιξη:
1. Η φιλοξενία της αναδρομικής έκθεσης «Βιομηχανική κληρονομιά στην Ελλάδα, 1980-2015. Διάσωση - Έρευνα - Εκπαίδευση» των Ελληνικών Τμημάτων TICCIH και ICOMOS στο διατηρητέο κτήριο «Τ» των ιστορικών εγκαταστάσεων του Ατμοηλεκτρικού Σταθμού Νέου Φαλήρου.
2. Το άνοιγμα στο κοινό του ιστορικού Ατμοηλεκτρικού Σταθμού Αγίου Γεωργίου στο Κερατσίνι με την πραγματοποίηση της ιστορικής έκθεσης για τη Μάχη της Ηλεκτρικής εντός του εργοστασίου, η οποία από το 2017 έχει υποδεχθεί χιλιάδες επισκέπτες, ιδίως μαθητές και σπουδαστές όλων των βαθμίδων.
3. Η σημαντική απόφαση της επιχείρησης για τη δημιουργία «Πάρκου Λιγνιτικής / Βιομηχανικής Κληρονομιάς Πτολεμαΐδας», που οδήγησε στην καταγραφή, αξιολόγηση και επιλογή ιστορικών μηχανημάτων από το Βιομηχανικό Συγκρότημα ΛΙΠΤΟΛ, τα οποία κηρύχθηκαν διατηρητέα από το υπουργείο Πολιτισμού. Πρόκειται για το μεγαλύτερο έργο που υλοποιείται αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα και από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη.
4. Η μεταφορά της πρώτης στροβιλογεννήτριας (1954) από τον Υδροηλεκτρικό Σταθμό Λούρου στον Ατμοηλεκτρικό Σταθμό Νέου Φαλήρου με σκοπό τη μουσειακή του αξιοποίηση.
5. Η συνεργασία της ΔΕΗ με κορυφαίους πολιτιστικούς φορείς, όπως το Φεστιβάλ Αθηνών και η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση, για τη φιλοξενία παραστάσεων σε ιστορικές της εγκαταστάσεις, «επανασυστήνει» στο κοινό τα βιομηχανικά αυτά μνημεία μέσα από μια διαφορετική οπτική και χρήση.
Ειδικότερα για τον Υποσταθμό Νέου Ηρακλείου, επισημαίνεται ότι έχει ολοκληρωθεί το έργο καταγραφής, τεκμηρίωσης και αξιολόγησής του από το Ιστορικό Αρχείο ΔΕΗ. Συνοπτικά αναφέρεται ότι η συγκεκριμένη εγκατάσταση ανήκει σε ένα σύνολο ιστορικών μνημείων ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής και τεχνολογικής αξίας, αυτό των παλαιών υποσταθμών που κατασκευάστηκαν από την Ηλεκτρική Εταιρεία Αθηνών - Πειραιώς (ΗΕΑΠ) κατά το διάστημα 1927-1929. Μάλιστα, ο Υποσταθμός Νέου Ηρακλείου υπήρξε ένας από τους έξι «πρωτεύοντες υποσταθμούς» της ΗΕΑΠ.
Η ΔΕΗ βρίσκεται ήδη βήματα μπροστά, αξιολογώντας η ίδια τον Υποσταθμό ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και εξετάζοντας τους τρόπους προστασίας και ανάδειξής του. Ως εκ τούτου, οι αρμόδιες υπηρεσίες της, αμέσως μόλις πληροφορήθηκαν την παραβίαση της περίφραξης του Υποσταθμού, έσπευσαν να αποκαταστήσουν τη ζημιά για την ασφάλεια τόσο των περιοίκων όσο και του ίδιου του μνημείου.
Παράλληλα, αντιμετωπίζοντας με σεβασμό την ευαισθησία των ανθρώπων για τη διάσωση της τοπικής Ιστορίας, η ΔΕΗ στέκεται αρωγός στις προσπάθειές τους. Μέσω του ιστορικού αρχείου της συνέδραμε και τις πρωτοβουλίες κατοίκων του Νέου Ηρακλείου για τη μελέτη του μνημείου αυτού που βρίσκεται εντός του αστικού ιστού, παρέχοντας αρχειακό υλικό για σχετική έκδοση του τοπικού συλλόγου «Άλλος Τόπος Επικοινωνίας και Πολιτισμού».
Η επιχείρηση αντιμετωπίζει συνολικά τα ζητήματα της διάσωσης, διατήρησης και προστασίας βάσει προγραμματισμού και δομημένων προτεραιοτήτων με συντεταγμένες που ορίζονται τόσο από την πολιτική διαχείρισης της βιομηχανικής κληρονομιάς και της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, όσο και από τις αναπτυξιακές ανάγκες της και τις οικονομικές παραμέτρους. Σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο δεσμεύεται ότι και το συγκεκριμένο ιστορικό μνημείο της θα ανοίξει τις πόρτες του στο κοινό αφού εκπονηθούν οι απαραίτητες μελέτες και υλοποιηθούν οι ανάλογες εργασίες αποκατάστασης του κτηρίου.
Με στέρεους κατευθυντήριους άξονες το αξιακό της απόθεμα, τη διαχρονική φιλοσοφία και αποστολή της για «προσφορά στην οικονομία - προσφορά στην κοινωνία», η ΔΕΗ παράγει πολιτισμό αποδίδοντας εκ νέου στο κοινωνικό σύνολο το σημαντικό πολιτιστικό της αποτύπωμα, είτε πρόκειται για ανενεργές εγκαταστάσεις είτε για ιστορικά αρχεία και μηχανολογικό εξοπλισμό.
* Η Μαρία Μαυροειδή είναι τομεάρχης Αρχείων και Βιομηχανικής Κληρονομιάς, Διεύθυνση Εταιρικών Σχέσεων και Επικοινωνίας ΔΕΗ Α.Ε.
(Αυγή)
Η ΔΕΗ διακρίνεται στον κόσμο των επιχειρήσεων για μια επιπλέον μοναδικότητα: διαθέτει τη συλλογική μνήμη των χιλιάδων εργαζομένων της, συσσωρευμένη τεχνογνωσία, κτηριακό και μηχανολογικό εξοπλισμό, πλήθος αρχειακών συλλογών· εν συνόψει, ένα συνεκτικό σύνολο ενεργού
και ανενεργού πλούτου, υλικής και άυλης κληρονομιάς, το οποίο μόνο μια επιχείρηση του μεγέθους, της διάρκειας και της πανελλαδικής διάστασης της ΔΕΗ θα μπορούσε να παραγάγει. Πρωτοπορία, επιπλέον, συνιστούν και οι πολιτικές διαχείρισης αυτού του πλούτου που έχει καθιερώσει και παγιώσει η επιχείρηση. Υπογραμμίζεται ότι η ΔΕΗ είναι η πρώτη ελληνική δημόσια επιχείρηση που μερίμνησε για τη διάσωση των αρχείων της ήδη από το 1980 με σχετική νομοθετική ρύθμιση, ενώ από το 2002-2003 ξεκίνησαν εντατικές προσπάθειες για τη δημιουργία και αξιοποίηση του ιστορικού αρχείου της, οπότε τέθηκαν οι βάσεις για το αναγκαίο οργανωτικό πλαίσιο.
Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, με σταθερό τον προσανατολισμό -και τη μέριμνα- της διοίκησης σε θέματα Ιστορίας και πολιτισμού, για πρώτη φορά η ΔΕΗ διαθέτει σήμερα συγκροτημένη πολιτική ως προς τη μελέτη, τη διατήρηση και την ανάδειξη του πολυσχιδούς βιομηχανικού και τεχνολογικού της αποθέματος, καθώς και τις αντίστοιχες οργανωτικές δομές για την εφαρμογή της.
Συνεπεία αυτής ακριβώς της πολιτικής, παρατίθενται ενδεικτικά πρόσφατα έργα, τα οποία είτε έχουν ολοκληρωθεί είτε βρίσκονται σε εξέλιξη:
1. Η φιλοξενία της αναδρομικής έκθεσης «Βιομηχανική κληρονομιά στην Ελλάδα, 1980-2015. Διάσωση - Έρευνα - Εκπαίδευση» των Ελληνικών Τμημάτων TICCIH και ICOMOS στο διατηρητέο κτήριο «Τ» των ιστορικών εγκαταστάσεων του Ατμοηλεκτρικού Σταθμού Νέου Φαλήρου.
2. Το άνοιγμα στο κοινό του ιστορικού Ατμοηλεκτρικού Σταθμού Αγίου Γεωργίου στο Κερατσίνι με την πραγματοποίηση της ιστορικής έκθεσης για τη Μάχη της Ηλεκτρικής εντός του εργοστασίου, η οποία από το 2017 έχει υποδεχθεί χιλιάδες επισκέπτες, ιδίως μαθητές και σπουδαστές όλων των βαθμίδων.
3. Η σημαντική απόφαση της επιχείρησης για τη δημιουργία «Πάρκου Λιγνιτικής / Βιομηχανικής Κληρονομιάς Πτολεμαΐδας», που οδήγησε στην καταγραφή, αξιολόγηση και επιλογή ιστορικών μηχανημάτων από το Βιομηχανικό Συγκρότημα ΛΙΠΤΟΛ, τα οποία κηρύχθηκαν διατηρητέα από το υπουργείο Πολιτισμού. Πρόκειται για το μεγαλύτερο έργο που υλοποιείται αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα και από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη.
4. Η μεταφορά της πρώτης στροβιλογεννήτριας (1954) από τον Υδροηλεκτρικό Σταθμό Λούρου στον Ατμοηλεκτρικό Σταθμό Νέου Φαλήρου με σκοπό τη μουσειακή του αξιοποίηση.
5. Η συνεργασία της ΔΕΗ με κορυφαίους πολιτιστικούς φορείς, όπως το Φεστιβάλ Αθηνών και η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση, για τη φιλοξενία παραστάσεων σε ιστορικές της εγκαταστάσεις, «επανασυστήνει» στο κοινό τα βιομηχανικά αυτά μνημεία μέσα από μια διαφορετική οπτική και χρήση.
Ειδικότερα για τον Υποσταθμό Νέου Ηρακλείου, επισημαίνεται ότι έχει ολοκληρωθεί το έργο καταγραφής, τεκμηρίωσης και αξιολόγησής του από το Ιστορικό Αρχείο ΔΕΗ. Συνοπτικά αναφέρεται ότι η συγκεκριμένη εγκατάσταση ανήκει σε ένα σύνολο ιστορικών μνημείων ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής και τεχνολογικής αξίας, αυτό των παλαιών υποσταθμών που κατασκευάστηκαν από την Ηλεκτρική Εταιρεία Αθηνών - Πειραιώς (ΗΕΑΠ) κατά το διάστημα 1927-1929. Μάλιστα, ο Υποσταθμός Νέου Ηρακλείου υπήρξε ένας από τους έξι «πρωτεύοντες υποσταθμούς» της ΗΕΑΠ.
Η ΔΕΗ βρίσκεται ήδη βήματα μπροστά, αξιολογώντας η ίδια τον Υποσταθμό ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και εξετάζοντας τους τρόπους προστασίας και ανάδειξής του. Ως εκ τούτου, οι αρμόδιες υπηρεσίες της, αμέσως μόλις πληροφορήθηκαν την παραβίαση της περίφραξης του Υποσταθμού, έσπευσαν να αποκαταστήσουν τη ζημιά για την ασφάλεια τόσο των περιοίκων όσο και του ίδιου του μνημείου.
Παράλληλα, αντιμετωπίζοντας με σεβασμό την ευαισθησία των ανθρώπων για τη διάσωση της τοπικής Ιστορίας, η ΔΕΗ στέκεται αρωγός στις προσπάθειές τους. Μέσω του ιστορικού αρχείου της συνέδραμε και τις πρωτοβουλίες κατοίκων του Νέου Ηρακλείου για τη μελέτη του μνημείου αυτού που βρίσκεται εντός του αστικού ιστού, παρέχοντας αρχειακό υλικό για σχετική έκδοση του τοπικού συλλόγου «Άλλος Τόπος Επικοινωνίας και Πολιτισμού».
Η επιχείρηση αντιμετωπίζει συνολικά τα ζητήματα της διάσωσης, διατήρησης και προστασίας βάσει προγραμματισμού και δομημένων προτεραιοτήτων με συντεταγμένες που ορίζονται τόσο από την πολιτική διαχείρισης της βιομηχανικής κληρονομιάς και της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, όσο και από τις αναπτυξιακές ανάγκες της και τις οικονομικές παραμέτρους. Σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο δεσμεύεται ότι και το συγκεκριμένο ιστορικό μνημείο της θα ανοίξει τις πόρτες του στο κοινό αφού εκπονηθούν οι απαραίτητες μελέτες και υλοποιηθούν οι ανάλογες εργασίες αποκατάστασης του κτηρίου.
Με στέρεους κατευθυντήριους άξονες το αξιακό της απόθεμα, τη διαχρονική φιλοσοφία και αποστολή της για «προσφορά στην οικονομία - προσφορά στην κοινωνία», η ΔΕΗ παράγει πολιτισμό αποδίδοντας εκ νέου στο κοινωνικό σύνολο το σημαντικό πολιτιστικό της αποτύπωμα, είτε πρόκειται για ανενεργές εγκαταστάσεις είτε για ιστορικά αρχεία και μηχανολογικό εξοπλισμό.
* Η Μαρία Μαυροειδή είναι τομεάρχης Αρχείων και Βιομηχανικής Κληρονομιάς, Διεύθυνση Εταιρικών Σχέσεων και Επικοινωνίας ΔΕΗ Α.Ε.
(Αυγή)