Σβήνουν τα φώτα στη Δυτική Μακεδονία

 

  Αντα Ψαρρά
 www.efsyn.gr

Ενα οδοιπορικό στην περιοχή με τα ορυχεία και τα εργοστάσια της ΔΕΗ. Δύο δυνατές φωνές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και δύο εργαζόμενοι στην επιχείρηση μιλούν στην «Εφ.Συν.» για τις ολέθριες επιπτώσεις της βίαιης απολιγνιτοποίησης.

Φαίνεται ότι η Δυτική Μακεδονία τώρα αρχίζει να συνειδητοποιεί μαζί με τους κατοίκους της το πραγματικό «μακεδονικό» πρόβλημα. Ποια είναι η «αμοιβή» της για το φως που έδωσε σε όλη της χώρα, για τις γενιές των παιδιών της που δούλεψαν στα εργοστάσια και στα ορυχεία, για την καταστροφή του φυσικού πλούτου της, για την υπομονή των ανθρώπων της στην κάπνα και στην τέφρα, τουλάχιστον μέχρι να γίνουν τα πιο σύγχρονα εργοστάσια;

Τώρα συνειδητοποιεί ότι θα απομείνει με τα ξεκοιλιασμένα βουνά, τα κατεστραμμένα ορυχεία, την ανεργία και τη φτώχεια που γρήγορα θα χτυπήσουν την πόρτα σε πάνω από 10.000 ανθρώπους οι οποίοι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο συνδέονται με τη λειτουργία των εργοστασίων της ΔΕΗ.

Για τη βίαιη απολιγνιτοποίηση που αποφασίστηκε να εφαρμοστεί τόσο γρήγορα στην Ελλάδα δεν υπάρχει έτοιμο κανένα έργο, καμία πρόβλεψη, κανένα σχέδιο και καμία στρατηγική εναλλακτική για τους νομούς που όλα δείχνουν ότι θα ρημάξουν.

Χωρίς αποκατάσταση, μόνο εγκαταλειμμένα ορυχεία θα απομείνουν στους κατοίκους των νομών της Δυτικής Μακεδονίας (ορυχείο Βεύης)

Οσο για τα επιβαλλόμενα έργα αποκατάστασης, δεν υπάρχει ούτε καν σκέψη και όσοι κάτοικοι απομείνουν θα παραμείνουν στο διηνεκές «αγκαλιά» με τη ρύπανση απαλλοτριωμένων εκτάσεων που έχασαν για πάντα. Οι αφημένες στην τύχη τους καταστροφικές κατολισθήσεις και οι αυτοαναφλέξεις στα εγκαταλειμμένα εδώ και χρόνια ορυχεία είναι αδιάψευστος μάρτυρας για το πόσο μετρούν οι ζωές των πολιτών της Δυτικής Μακεδονίας στους κυβερνητικούς σχεδιασμούς.

Σύμφωνα με τους ανθρώπους που συναντήσαμε σε αυτό το απογοητευτικό οδοιπορικό, οι κάτοικοι, κουρασμένοι από την κρίση, δεν έχουν συνειδητοποιήσει ακόμα το πώς άλλοι προδιαγράφουν το άμεσο μέλλον τους. Αντίθετα με τις κινητοποιήσεις της Μεγαλόπολης ενάντια στη βίαιη απολιγνιτοποίηση, οι κάτοικοι των χειμαζόμενων νομών Κοζάνης και Φλώρινας και ειδικότερα του Αμύνταιου, του Φιλώτα και κυρίως της Πτολεμαΐδας μέχρι στιγμής μοιάζει να βρίσκονται σε μια ιδιότυπη χειμερία νάρκη.

Γιάννης Στρατάκης 

Γιάννης Στρατάκης, περιφερειακός σύμβουλος και πρώην νομάρχης Φλώρινας

«Κανένας νέος δεν θα μείνει στην περιοχή»

Συναντήσαμε στη Φλώρινα τον πρώην νομάρχη και νυν περιφερειακό σύμβουλο του Συνδυασμού ΕΛΠΙΔΑ, Γιάννη Στρατάκη, ο οποίος με τις συνεχείς παρεμβάσεις του στα τοπικά μέσα κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την περιοχή. Από τη συνομιλία αυτή παραθέτουμε τις βασικές επισημάνσεις του. «Υπάρχει ένα μεγάλο κενό, τόσο σε κεντρικό επίπεδο όσο και στο επίπεδο της Περιφέρειας. Δυστυχώς τον περιφερειάρχη τον ενδιαφέρει περισσότερο να διατηρήσει ισορροπίες με το κέντρο. Το θέμα της ΔΕΗ το ζω και από τα μέσα ως πρώην εργαζόμενος. Η περιοχή πάντοτε δυσκολευόταν να δει ποια είναι τα συμφέροντά της και πώς πρέπει να τα διαχειριστεί. Το πρώτο πρόβλημα που αντιμετωπίσαμε, ιστορικά, ήταν η ρύπανση του περιβάλλοντος. Η πρώτη συγκέντρωση που έγινε στο τέλος της δεκαετίας του ’80 ήταν για το περιβάλλον. Και αφορούσε τις παλιές μονάδες που έβγαζαν τέφρα. »Τώρα φτάνουμε στο σημείο να μιλάμε, διά στόματος πρωθυπουργού, για άμεσο κλείσιμο των μονάδων. Εχει οριστεί το τέλος για τις 12 μονάδες το 2023, με μοναδική εξαίρεση τη νέα μονάδα που έχει διορία μέχρι το 2028. Αρχικά είχαν αφήσει να εννοηθεί ότι το όριο του 2028 θα ίσχυε και για τη Μελίτη, που είναι νέα μονάδα, καθώς και για τον Αγιο Δημήτριο που έχει επίσης εκσυγχρονιστεί. Το Εθνικό Σχέδιο Σταθάκη είχε ορίζοντα το 2038. »Είναι δεδομένη η φιλική σχέση του σημερινού πρωθυπουργού με τους επιχειρηματίες του χώρου καθώς και η ιδεολογική του προσέγγιση με το ιδιωτικό κεφάλαιο. Ο χρόνος μέχρι το 2023 είναι αντικειμενικά ελάχιστος, ακόμα κι αν δεν υπολογίσουμε τις υποκειμενικές δυσκολίες που έχουμε ως κοινωνία. Δεν θα μπορούσαμε να ανταποκριθούμε, ακόμα κι αν είχαμε έναν πακτωλό χρημάτων, προκειμένου να κάνουμε κάτι άλλο ώστε να αντικαταστήσουμε αυτό που φεύγει. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα: στο προηγούμενο ΕΣΠΑ, που τελείωνε το 2015 με παράταση μέχρι το 2017, χάσαμε 200 εκατ. Το τωρινό ΕΣΠΑ έχει απορροφητικότητα στο 17% με περιθώριο μέχρι το 2023. Επιπλέον από τον ειδικό αναπτυξιακό πόρο της ΔΕΗ, συνολικά από τότε που θεσπίστηκε, εδώ και είκοσι χρόνια, πήραμε 280 εκατ. Δεν έχουμε να παρουσιάσουμε κάτι σοβαρό πέρα από τις τηλεθερμάνσεις, δηλαδή δεν έχει προετοιμαστεί μια υποδομή που θα χτυπήσει την ανεργία, θα αυξήσει την παραγωγικότητα, θα βοηθήσει αναπτυξιακά τον τόπο. Αναφέρομαι στις υποκειμενικές δυσκολίες που έχει η κοινωνία να ανταποκριθεί σε αυτές τις προκλήσεις. »Επιπλέον δεν διατίθενται χρήματα για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που θα γεννηθούν από το κλείσιμο των μονάδων. Στη Γερμανία μιλούν για απόσυρση μονάδων και χρηματοδότηση των περιοχών με 1 δισ. ευρώ ανά γιγαβατώρα. Εδώ αναλογικά θα έπρεπε να δοθούν 4,5 δισ. στην περιοχή. Ομως το μόνο που συζητάμε είναι άλλο ένα ΕΣΠΑ και ποσά που φτάνουν τα 20 με 30 εκατ. τον χρόνο. Ψίχουλα, δηλαδή». Συνεχίζοντας την αφήγησή του, ο Γιάννης Στρατάκης επιμένει στις καταστροφικές συνέπειες της βίαιης απολιγνιτοποίησης και κυρίως στην πλήρη απουσία μέτρων στήριξης των περιοχών που θα πληγούν. «Δεν φτάνει το 2028 με τίποτα, αλλά και το 2038 είναι επίσης κοντά. Θα έπρεπε να ξεκινήσουμε άμεσα για να δημιουργηθούν οι υποδομές (οδικοί άξονες, σιδηροδρομικές γραμμές, αεροδρόμιο) για το αύριο της περιοχής. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δεν μπορεί να υποκαταστήσουν την επίδραση που είχε η ΔΕΗ, εφόσον δεν συγκρίνονται οι θέσεις εργασίας που απαιτεί ο τομέας αυτός. Οι έρευνες έχουν δείξει ότι ο κύκλος εργασιών γύρω από έναν εργαζόμενο στη ΔΕΗ ισοδυναμεί με άλλες τρεις θέσεις εργασίας στον ιδιωτικό τομέα. Δεν δεχόμαστε με τίποτα το 2028. »Είχα προσπαθήσει όταν ήμουν νομάρχης να συντάξουμε μια σοβαρή μελέτη για τις επιπτώσεις στους κατοίκους από τη λειτουργία αυτών των ορυχείων και των εργοστασίων, κάτι που απαιτεί μακρόχρονες συγκριτικές μετρήσεις. Στη Φλώρινα θερίζει ο καρκίνος στους νέους ανθρώπους. Σ’ εμάς δίπλα στον Φιλώτα οι αριθμοί είναι πολύ μικρότεροι. Κανείς δεν μπορεί να πει με ασφάλεια ποιες είναι οι πραγματικές επιπτώσεις. «Μικρότερη ρύπανση» »Από καθαρά οικονομική άποψη το καύσιμο που παράγει το σύγχρονο εργοστάσιο της Μελίτης, το οποίο έχει τη μικρότερη ρύπανση, είναι ανταγωνίσιμο με το φυσικό αέριο, παρά το γεγονός ότι επιβαρύνεται με το πέναλτι που έχει επιβληθεί στις μονάδες που εκλύουν διοξείδιο του άνθρακα. Αρα δεν ισχύουν τα επιχειρήματα του κ. Χατζηδάκη ότι «πρέπει να διώξουμε αυτές τις μονάδες, παρά να τις πληρώνουμε». Οι σύγχρονες μονάδες είναι ανταγωνιστικές. Ιδεολογικό είναι το ζήτημα. Εδώ ακόμα και ο ΣΥΡΙΖΑ πούλησε κομμάτια της ΔΕΗ, ενώ δεν το πίστευε. Δεν θα το κάνουν αυτοί που το πιστεύουν; Το συμπέρασμα είναι ότι ο χρόνος είναι ελάχιστος, αλλά και η κοινωνία δεν είναι έτοιμη για να αντιμετωπίσει τη λεγόμενη «απολιγνιτοποίηση». Χρειάζεται να ενισχυθούν οι υπηρεσίες, να αποκτήσουν μηχανισμούς υλοποίησης μελετών, ώστε να είναι δυνατή η απορρόφηση κονδυλίων για έργα. Μιλάνε τώρα για ένα κονδύλι που θα μοιραστούν οι 41 περιφέρειες της Ευρώπης για την απολιγνιτοποίηση. Σε μας αντιστοιχούν μόλις 250-300 εκατ. που δεν φτάνουν για τίποτα. Οι νέοι της περιοχής αναγκάζονται να φύγουν. Πρέπει να γίνει ειδικό σχέδιο για την αντιμετώπιση του προβλήματος, ειδικά στις παραμεθόριες περιοχές. Δεν έχει μείνει τίποτα. Εκλεισαν τα σχολεία, δεν υπάρχει συγκοινωνία, δεν θα μείνει κανένας».

Από την πρόσφατη κινητοποίηση

Γιάννης Λιάσης

Γιάννης Λιάσης, αντιπρόεδρος του Περιφερειακού Συμβουλίου Δυτικής Μακεδονίας, πρώην δήμαρχος Αμυνταίου

«Ακρίβυναν τεχνητά τον λιγνίτη για να τον βγάλουν απ’ έξω»

Το ίδιο ζοφερές είναι και οι εκτιμήσεις του δεύτερου συνομιλητή μας που συναντήσαμε στο Αμύνταιο. Ο Γιάννης Λιάσης είναι αντιπρόεδρος του Περιφερειακού Συμβουλίου Δυτικής Μακεδονίας και πρώην δήμαρχος Αμυνταίου. «Η εντύπωση που υπάρχει στην κοινωνία είναι ότι η απολιγνιτοποίηση που έχει οριστεί για το 2028 κυρίως αφορά τους εργαζόμενους της ΔΕΗ. Αυτό είναι τεράστιο λάθος. Το μεγάλο πρόβλημα είναι της κοινωνίας, η οποία δεν προετοιμάστηκε μετά από αυτή τη μονοκαλλιέργεια που λέγεται ΔΕΗ να πάει στη νέα οικονομία. Γιατί δεν πάμε απλώς σε απολιγνιτοποίηση, πάμε σε μια εντελώς νέα οικονομία που πρέπει να χτιστεί ενώ η περιοχή είναι παντελώς ανέτοιμη και ξαφνικά την τιμωρούν με την απόφαση για οριστικό κλείσιμο των μονάδων το 2028, όταν το προηγούμενο ΕΣΕΚ (Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα), με τη Συνθήκη των Παρισίων, μιλά για ορίζοντα το 2050 για μηδενικό αποτύπωμα διοξειδίου του άνθρακα. »Η περιοχή διαφωνούσε και με το προηγούμενο ΕΣΕΚ, το οποίο πρόβλεπε ότι μέχρι το 2030 θα κατέβει η συμμετοχή του λιγνίτη ως βασικού καύσιμου από 29-30% στο 17%. Αυτό σήμαινε ότι θα λειτουργεί η μονάδα της Μελίτης, η μονάδα 5 του Αγίου Δημητρίου και η νέα μονάδα 5 της Πτολεμαΐδας. Στόχος της τοπικής κοινωνίας ήταν να ενταχθούν σ’ αυτό το πλαίσιο και οι δύο μονάδες του Αμυνταίου με αποθείωση. Μ’ αυτό τον τρόπο θα τελείωναν τα αποθέματα του λιγνίτη, που δεν είναι βέβαια ανεξάντλητα. Με την εξάντληση του λιγνίτη μπορεί να γίνει και αποκατάσταση των ορυχείων με ομαλό τρόπο. Αν σταματήσουμε τώρα, θα μείνουν τα ορυχεία να χάσκουν σαν τεράστιες τρύπες. Ενα σεληνιακό τοπίο με αυτοαναφλέξεις. Για την αποκατάσταση χρειάζονται πολλά εκατομμύρια. Κι εγώ ρωτάω: με μια ΔΕΗ που ουσιαστικά θα κλείσει τις μονάδες, ποιος θα κάνει την αποκατάσταση; Χρειάζονται τεράστιοι πόροι και ο χρονικός ορίζοντας είναι πολύ μικρός. Λένε ότι όλες οι μονάδες θα κλείσουν με χρονικό ορίζοντα το 2023, πλην της καινούργιας μονάδας που θα πάει μέχρι το 2028. Ουσιαστικά μιλάμε για κατάρρευση της περιοχής. Και να μην ξεχνάμε ότι το Αμύνταιο κλείνει την άνοιξη του 2020, ενώ ήταν προγραμματισμένο να κλείσει στο τέλος του 2021 με την απόφαση που είχε υπογράψει ο Σταθάκης. Ξαφνικά ο Χατζηδάκης αποφασίζει και το κλείνει το 2020. Αυτό, ειδικά για τον Δήμο Αμυνταίου, σημαίνει ότι είμαστε ήδη στη μεταλιγνιτική εποχή. Το φυσικό αέριο »Ασφαλώς πίσω από αυτή την επίσπευση βρίσκεται η επιδίωξη να προωθηθεί το φυσικό αέριο. Αλλά η εξάρτησή μας αποκλειστικά από εισαγόμενο φυσικό αέριο προκαλεί ανησυχίες για την επίδραση που μπορεί να έχουν στην τιμή του εξωγενείς παράγοντες, όπως, λ.χ., η πρόσφατη κρίση στην Ουκρανία. Αυτό που σχεδιάζεται είναι η δημιουργία και άλλων ιδιωτικών μονάδων φυσικού αερίου, οι οποίες θα βρίσκονται στα χέρια των γνωστών επιχειρηματιών. Ακόμα και το κόστος των ρύπων που εκτοξεύτηκε το επιβάλλουν οι παίκτες της αγοράς ενέργειας. Ακρίβυναν τεχνητά τον λιγνίτη, για να τον βγάλουν απέξω». Ο Γιάννης Λιάσης εντοπίζει με τη σειρά του τις επιπτώσεις και την έλλειψη σχεδίου. «Δεν είμαι εναντίον της μετάβασης στη μεταλιγνιτική εποχή, αλλά πρέπει πρώτα να εξαντληθούν τα αποθέματα. Αν μείνουν τα ορυχεία ανοιχτά, θα έχουμε μια περιβαλλοντική βόμβα. Η παγκόσμια εμπειρία έδειξε ότι όπου εφαρμόστηκε το σχέδιο για μια μεταλιγνιτική εποχή, κράτησε 30 με 35 χρόνια. Αλλά και στις περιοχές που έγινε αυτό, πόλεις των 300.000 σήμερα έχουν 30.000. »Επειδή υπήρξα και δήμαρχος Αμυνταίου, μπορώ να πω ότι εμείς κινηθήκαμε στη σωστή κατεύθυνση. Τα όποια λεφτά είχαμε από έναν πόρο που μας δινόταν για τη λειτουργία των τοπικών μονάδων τα αξιοποιήσαμε για το έργο της τηλεθέρμανσης στο Αμύνταιο, τον Φιλώτα και τη Λεβαία, ενώ το σχέδιο της επέκτασης περιλαμβάνει το Ξινό Νερό και όσα άλλα χωριά μπορούμε. Τώρα χρειάζεται ένα εθνικό σχέδιο και μια τεράστια δαπάνη. Πώς θα γίνει αυτό; »Το εντυπωσιακό είναι ότι οι ίδιοι κυβερνητικοί παράγοντες μιλούσαν για σωτηρία της ΔΕΗ μέχρι τη δήλωση του πρωθυπουργού. Κανείς δεν συζητούσε για κλείσιμο. Τους σόκαρε όλους. Ούτε ο περιφερειάρχης, ούτε οι κυβερνητικοί βουλευτές το γνώριζαν. »Η γνώμη μου είναι ότι με την πολιτική αυτή ο πρωθυπουργός υπηρετεί ένα γενικότερο σχέδιο για την Ευρώπη και την Ελλάδα σχετικά με το φυσικό αέριο. Το νέο ΕΣΕΚ έχει αύξηση του φυσικού αερίου κατά 80%. Το παλιό είχε αυξημένη συμμετοχή των ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας), ήταν δηλαδή πιο “πράσινο”, πιο φιλικό στο περιβάλλον. »Για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης, η Γερμανία έχει ως φιλόδοξο στόχο να πάει στην απανθρακοποίηση το 2038-2040, ενώ η συμμετοχή του άνθρακα στη χώρα είναι σε ποσοστό 40%. Η Γερμανία μάλιστα έκανε νέες μονάδες το 2011. Δεν είναι τυχαίο που μιλά για το 2038, διότι για να κάνει απόσβεση μια μονάδα πρέπει να περάσουν τουλάχιστον 30 χρόνια. Πώς λοιπόν εμείς θα κλείσουμε μια μονάδα το 2028, ενώ θα αρχίσει να λειτουργεί το 2021-2022; Και πώς θα γίνει η απόσβεση της Μελίτης, αν κλείσει το 2023; Η Πολωνία, που είναι από τις μεγάλες χώρες με λιγνιτικές μονάδες, πάει για το 2050». Ο πρώην δήμαρχος Αμυνταίου θίγει τα καυτό θέμα της μη αποκατάστασης των ορυχείων και την απειλητική ανεργία. «Σε όλη την ιστορική διαδρομή, όταν η ανθρωπότητα περνούσε από τη χρήση κάποιων μεθόδων ή μέσων σε κάποια άλλα, λ.χ. κατά τη μετάβαση από τις άμαξες με άλογα στα αυτοκίνητα, αυτό γινόταν με δίκαιο τρόπο. Πρώτα δημιουργήθηκαν νέες θέσεις εργασίας και μετά ακύρωσαν τις άμαξες. Εμείς τι κάνουμε; Κλείνουμε τα εργοστάσια, καταργούμε όλες τις θέσεις εργασίας και θα δημιουργήσουμε στο... μέλλον. Οταν γίνει η ερημοποίηση, πώς θα ξαναφέρεις τον κόσμο πίσω; Κάποιοι θα μου πουν: θέλεις τον καρκίνο; Οχι, δεν θέλω τον καρκίνο, αλλά να πάμε σε μια δίκαια και ήπια μετάβαση. Αλλιώς εκεί θα είναι ο καρκίνος με τα ανοιχτά ορυχεία και τις αυτοαναφλέξεις, χωρίς κανένα έργο αποκατάστασης. »Μια επίσκεψη στο Νότιο Πεδίο δείχνει ότι έχουμε να κάνουμε με τεράστιες εκτάσεις που έχουν πραγματικά καταστραφεί. Τρομάζεις! Χρειάζονται δισ. για την αποκατάσταση. Αυτές οι απαλλοτριωμένες από το Δημόσιο εκτάσεις, εν αγνοία της τοπικής κοινωνίας και ενώ δεν ήταν ιδιοκτησία της ΔΕΗ, όταν έγινε Α.Ε. η ΔΕΗ μετατράπηκαν σε ιδιοκτησία της. Τώρα, δηλαδή, θα πρέπει το Δ.Σ. της ΔΕΗ να αποφασίσει να δοθούν πίσω στην κοινωνία. Και φυσικά δεν θα θέλουν να τις δώσουν δωρεάν. Και μιλάμε για εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα γης. Στη Γερμανία και στην Πολωνία έγιναν μεγάλα έργα αποκατάστασης με τεχνητές λίμνες, επανέφεραν το εύφορο χώμα, καλλιεργούν ξανά τη γη κ.λπ. Εδώ τίποτα! Παρ’ όλα αυτά, και εκεί αυτές οι περιοχές ερήμωσαν - κι εμείς σε οχτώ χρόνια θα λύσουμε το πρόβλημα; Μόνο μια δυναμική και ζωντανή ΔΕΗ θα μπορούσε να προχωρήσει και σε έργα αποκατάστασης. »Για να επανέλθει ένα ορυχείο, το εύφορο κομμάτι από το έδαφος πρέπει να το έχεις φυλάξει και να το φέρεις πίσω. Τώρα το κόστος της αποκατάστασης ισούται ίσως με το κόστος της εξόρυξης. Ποιος θα καλλιεργήσει και πού; »Λέγεται τώρα ότι θα δοθούν ειδικά φορολογικά και ασφαλιστικά κίνητρα για την εγκατάσταση νέων επιχειρήσεων στην περιοχή. Δεν πρέπει όμως αυτό να γίνει σε βάρος των εργαζομένων. Να μη γίνουν δηλαδή εδώ οι “ειδικές ζώνες” φτηνής εργασίας, όπου δεν θα έχουν προστασία οι εργαζόμενοι. Ούτε τα φωτοβολταϊκά δίνουν θέσεις εργασίας, ούτε τα αιολικά, ούτε οι μονάδες φυσικού αερίου. Η μονάδα φυσικού αερίου του Μυτιληναίου, που εγκαινιάστηκε από τον πρωθυπουργό, θα απασχολήσει 30 εργαζόμενους. Αν εξαιρέσουμε τον υφυπουργό Ενέργειας Γεράσιμο Θωμά, που ήρθε για να ενημερωθεί, δεν έχει επισκεφτεί την περιοχή εδώ και μήνες ούτε ο κ. Χατζηδάκης ούτε ο πρωθυπουργός. Είναι σαν να μας αγνοούν τελείως. Πώς να πειστώ εγώ ότι δεν κρύβονται πίσω ιδιωτικά συμφέροντα, όταν ακόμα δεν έχουν βρεθεί φυσικοί πόροι στην Ελλάδα και δεν ενημερώνονται ούτε οι αυτοδιοικητικοί παράγοντες για τις αποφάσεις; »Οσο για τη δική μας αντίδραση, αρκεί να δει κανείς ότι η Περιφέρεια Πελοποννήσου έχει βγάλει ψήφισμα που αρνείται το κλείσιμο του 2020 και του 2028 και για τις δικές μας μονάδες, ενώ ο δικός μας περιφερειάρχης αρνείται να αναφερθούμε σε οποιαδήποτε διορία για το οριστικό κλείσιμο. Λειτουργεί ως βουλευτής της Ν.Δ. και όχι ως περιφερειάρχης. Αυτό που συμβαίνει σήμερα στην περιοχή είναι το πιο σοβαρό από όλα όσα έχουν συμβεί. »Στον άξονα Κοζάνη-Πτολεμαΐδα-Φλώρινα οι επιπτώσεις στην αγορά ήδη είναι ορατές. Με το άκουσμα του κλεισίματος των μονάδων η αγορά πάγωσε. Ο κόσμος φοβήθηκε. Η ψυχολογία είναι αρνητική. Η εικόνα είναι εικόνα κατάρρευσης. Για να μη συμβούν αυτά, πρέπει να μην ισχύσει το Σχέδιο. Να πάμε σε μια δίκαιη σταδιακή μετάβαση, με σοβαρή διαβούλευση. Να εφαρμοστεί η Συνθήκη των Παρισίων, με τελικό όριο το 2050. Να εξαντληθούν τα αποθέματα, που είναι εθνικός μας πλούτος, και να υπάρχει ο χρόνος για την αποκατάσταση αλλά και για μια νέα οικονομία. Η περιοχή χρειάζεται μια καινούργια ταυτότητα». Ο βαρύς φόρος που πληρώνει η περιοχή συνεχίζεται, κατά την άποψη του Γιάννη Λιάση. «Ο λιγνίτης ήταν ευχή και κατάρα για την περιοχή. Αυτή η περιοχή ήταν πανέμορφη. Είχε μοναδικούς φυσικούς πόρους. Αλλά αυτή η περιοχή είχε πάντα μια στάση ανοχής απέναντι στην κεντρική εξουσία. Μια στάση φόβου. Υπήρχαν και στην Ελασσόνα λιγνίτες, αλλά δεν έκαναν εκεί εξορύξεις. Οταν ήμουν δήμαρχος το 2003, μου έκανε μεγάλη εντύπωση γιατί πληρώνουμε στη ΔΕΗ για την τηλεθέρμανση. Η άποψή μου ήταν ότι αυτό το αγαθό έπρεπε να δίνεται δωρεάν από τη ΔΕΗ ανταποδοτικά στις τοπικές κοινωνίες. Και όμως πληρώνουμε ακόμα και σήμερα για κάτι που αύριο δεν θα το έχουμε. Ξοδεύτηκαν εκατομμύρια για το έργο της τηλεθέρμανσης και τώρα με τον αγωγό διέλευσης χάρη στον Καρυπίδη και τον Σκουρλέτη αποφασίστηκε να υπάρχει κι εδώ έξοδος. Μάλιστα, ενώ ο σχεδιασμός είναι έτοιμος, τώρα με την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΠΑ το πάνε παρά πίσω και προσπαθούν να βάλουν ιδιώτες. »Σε μικρογραφία την απολιγνιτοποίηση μπορούμε να τη δούμε στη Βεύη. Με το κλείσιμο του ορυχείου της Βεύης, σε ένα χωριό 2.000 κατοίκων έχουν μείνει 500. Και υπάρχει φτώχεια, ενώ ήταν από τα πιο πλούσια και δυναμικά χωριά. Και ο πληθυσμός που έχει μείνει είναι γερασμένος. Οι νέοι έχουν φύγει γιατί δεν βρίσκουν δουλειά».

Μια συζήτηση με τους Τάσο Τοκμακίδη και Ηλία Αρσενίδη, εργαζόμενους στα λιγνιτωρυχεία

Ο ΟΤΕ, η «Αλουμίνιον» και τα παραμύθια του κ. Χατζηδάκη

Με την πυκνή ομίχλη να έχει υποχωρήσει πάνω από την πεδιάδα του Αμυνταίου, συναντηθήκαμε το πρωί της Κυριακής και με δύο εργαζόμενους στη ΔΕΗ σε μια καφετέρια στο κέντρο της πόλης. Στην παρέα προστέθηκε αργότερα κι ένας εργαζόμενος -από τους τελευταίους- που απασχολήθηκαν στην επιχείρηση με οχτάμηνο.

Ο Τάσος Τοκμακίδης είναι ο παλιός, ενώ ο Ηλίας Αρσενίδης δεν έχει πολλά χρόνια που έχει προσληφθεί στη ΔΕΗ. Η καθημερινότητά τους: σκληρές βάρδιες εναλλάξ όλο το εικοσιτετράωρο με παγωνιά ή με καύσωνα εκεί στα ορυχεία του λιγνίτη και στις μεγάλες μονάδες που παράγουν το ρεύμα.

Συζητώντας με Ηλία και τον Τάσο

Ο Τάσος δουλεύει στο ορυχείο του Αμυνταίου, ενώ ο Ηλίας στο Νότιο. Μας διαβεβαιώνουν και οι δύο ότι η περιοχή διαθέτει ακόμα μεγάλα αποθέματα, ενώ ειδικά στο ορυχείο Λακκιάς (Λεβαία), που άνοιξε για τους εργολάβους, αλλά και σε άλλα ιδιωτικά ορυχεία υπάρχουν μεγάλες ποσότητες που φτάνουν για πολλά χρόνια.

Ολική καταστροφή

«Ολα αυτά όμως δεν είναι τίποτα μπροστά στην επερχόμενη οικονομική καταστροφή και την κατάσταση που θα βιώσει ο τόπος μας με την απολιγνιτοποίηση» εξηγεί ο Τάσος. «Η απολιγνιτοποίηση ακόμα και για το 2050 -όπως προβλέπει η Ε.Ε.- έχει τρελές αντιδράσεις.

Η Πολωνία είναι στα κάγκελα, ζητάει κι άλλο χρόνο. Για την περιοχή μας η επίσπευση θα σημάνει ολική καταστροφή - και δεν μιλάμε μόνο για τις θέσεις εργασίας στη ΔΕΗ. Ολη η οικονομία των νομών έχει βασιστεί αποκλειστικά στην εξόρυξη και στη λειτουργία των εργοστασίων, ενώ η ποσότητα του λιγνίτη αρκεί για να καλύψει τουλάχιστον άλλα σαράντα χρόνια.

»Πολλά χωριά πράγματι αναγκάστηκαν να μεταφερθούν με τις απαλλοτριώσεις. Ετσι ανοίγουν όμως τα ορυχεία. Ολα είναι θέμα κυβερνητικών πολιτικών που συμπλέουν με τα διάφορα κατά καιρούς συμφέροντα. Μας λέει, για παράδειγμα, η Κομισιόν ότι δεν έχουν πρόσβαση στους λιγνίτες οι ιδιώτες.

6.000 φορτηγά της περιοχής απασχολούνται στη ΔΕΗ

Ποιος εμποδίζει έναν ιδιώτη να ζητήσει άδεια για να απαλλοτριώσει χωράφια και να εξορύξει; Κανείς. Το μέγεθος όμως μιας τέτοιας επένδυσης είναι τεράστιο. Αρχικά ζητάς και παίρνεις την άδεια, πάντα έτσι γινόταν. Προχωράς μετά στις γεωτρήσεις για να ελέγξεις τον χώρο κι όταν δεις ότι αξίζει, χρειάζεται πλέον να επενδύσεις. Εμείς δεν συνηθίζουμε να έχουμε επενδυτές, έχουμε αυτούς που μόνο παίρνουν χωρίς να βάζουν μια δεκάρα. Αυτή είναι η πραγματικότητα.

»Μπορεί κάποιος, ακόμα και με τη βοήθεια του κράτους, να πάρει τα χωράφια. Από εκεί και πέρα όμως πρέπει να πάρει φορτωτές, τσάπες, φορτηγά και να κάνει την αποκάλυψη και μετά από τουλάχιστον ένα χρόνο να ξεκινήσει η διαδικασία για την εξόρυξη και τη μεταφορά του καύσιμου. Μέχρι τότε πρέπει να πληρώσει, χρειάζεται μια μεγάλη επένδυση.

Σήμερα, για παράδειγμα, που θέλουν να τελειώνουν με τον λιγνίτη για να σώσουν τον πλανήτη -και καλώς να τον σώσουν- για ό,τι κι αν παθαίνει ο πλανήτης εδώ και δεκαετίες φταίει πάντα η ΔΕΗ. Θα σώσουμε εμείς πρώτοι τον πλανήτη με 0,01% αποτύπωμα στο ενεργειακό γίγνεσθαι της Γης; Αν γίνει αυτή η βίαιη απολιγνιτοποίηση, η περιοχή θα ερημώσει. Μόνο οι εκτός ΔΕΗ θέσεις εργασίας είναι σήμερα πάνω από 10.000 (Κοζάνη, Πτολεμαΐδα, Αμύνταιο, Φλώρινα, Φιλώτας). Κυρίως όμως θα ρημάξει η Πτολεμαΐδα, η εργατούπολη της ΔΕΗ».

• Ακούσαμε κάποιους να λένε εδώ ότι οι εργαζόμενοι περιμένουν να βγουν στη σύνταξη και δεν νοιάζονται για το αύριο.

«Αυτά τα παραμύθια που λέγονται είναι το γνωστό να ψοφήσει η κατσίκα του γείτονα. Σήμερα έχουμε τον κ. Χατζηδάκη που μας λέει μέσα στα μούτρα μας -κι εδώ να πω ότι είμαστε ο λαός που ξεχνάει εν ριπή οφθαλμού τα πάντα- για το πόσο πετυχημένη ήταν η ιδιωτικοποίηση του ΟΤΕ και σήμερα κάποιοι τον χειροκροτούνε ξανά.

Οταν την ίδια ώρα αυτός και η κυβέρνηση μας λένε ότι πιέζουν τις εταιρείες τηλεφωνίας να χαμηλώσουν τις τιμές, γιατί έχουμε την πιο ακριβή τιμή σε όλη την Ευρώπη. Σε λίγο καιρό, όταν πουληθεί και η ΔΕΗ αφού ιδιωτικοποιηθεί πλήρως, έτσι όπως πηγαίνεις τώρα με το αυτοκινητάκι σου να βάλεις βενζίνη, έτσι θα πληρώνεις και τη φόρτιση του κινητού σου. Κατάλαβες; Μπορεί να ακούγεται τραβηγμένο, αλλά εκεί θα καταλήξουμε.

Ο Τάσος στον χώρο δουλειάς

»Προς το παρόν ο κόσμος σκέφτεται ότι καλά είναι, δεν θέλει να δει το τι έρχεται. Μετά από 10 χρόνια κρίσης ο κόσμος έχει φτάσει στα όριά του. Είχαμε μια ελπίδα σε λίγο πιο αριστερές καταστάσεις κι ότι τα πράγματα θα πήγαιναν όπως έπρεπε. Δεν κατηγορώ κανέναν, αλλά όλοι, μα όλοι ακολούθησαν τον δρόμο που μας επέβαλαν».

Το νήμα πιάνει ο Ηλίας, που έχει τρία μικρά παιδιά και είκοσι χρόνια μέχρι να βγει στη σύνταξη. Mας δείχνει τα δύο του δάχτυλα που είναι παραμορφωμένα.

«Το ατύχημα το έπαθα δουλεύοντας στα ορυχεία σε αποκατάσταση ταινιοδρόμου ως μόνιμος με 850 ευρώ. Η κατηφόρα ξεκίνησε το 2018, όταν εμείς ελπίζαμε ότι θα πάμε για πάνω από το 20% (για τους λιγνίτες) και μας κατέταξε τότε η κυβέρνηση στο 17%. Κι από εκεί που είχαμε πιστέψει ότι η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ θα στήριζε τους σχεδιασμούς για να αποτελεί ο λιγνίτης στην Ελλάδα το εθνικό ενεργειακό καύσιμο μέχρι το 2040 ή 2050 ώστε να είναι η χώρα έτοιμη να βγάλει τους δικούς της φυσικούς πόρους, όλα άλλαξαν. Και τώρα ήρθαμε σε μια βιαιότερη απολιγνιτοποίηση.

Οι συνθήκες εργασίας μας είναι δύσκολες. Βαρύς χειμώνας, τεράστια μεγέθη στα ορυχεία, λίγο το προσωπικό. Παλεύουμε να αντεπεξέλθουμε στην εξόρυξη και σε ό,τι μας αναθέτει η επιχείρηση. Πρέπει να βγάζουμε τον λιγνίτη με τη σκέψη ότι μεθαύριο θα μας κλείσουν!»

Ο Τάσος κλείνει αυτή την κουβέντα εκφράζοντας την αγωνία του για τα μελλούμενα, ενώ ήδη ο καφές στο Αμύνταιο μας έχει αφήσει πολλή πίκρα.

«Οταν βγήκαν στο σφυρί δύο υπερσύγχρονες μονάδες και μας έδωσαν τώρα μέχρι το 2024-2025 κλείσιμο άλλων τεσσάρων μονάδων (γύρω στα 1.400 μεγαβάτ), τι να πούμε; Εδώ τώρα ο άνθρωπος είναι μαέστρος στο να πουλάει. Να τα απαξιώνει και να τα πουλάει. Σαν να έχουμε ένα μεταχειρισμένο αυτοκινητάκι και πριν το πουλήσουμε λέμε ότι έχει τρακάρει δέκα φορές και ότι έχει κάνει χιλιάδες χιλιόμετρα.

Η σύγχρονη πανάκριβη μονάδα της Μελίτης οδηγείται σε πρόωρο κλείσιμο

Ποιος θα αγοράσει τα εργοστάσια, θα πρέπει να είναι χαζός γιατί γρήγορα θα πρέπει να τα κλείσει. Η περιοχή θα ερημώσει, σκεφτείτε ότι δουλεύουν 6.000 φορτηγά, χώρια οι τσάπες, τα συνεργεία, τα βενζινάδικα. Δουλεύει τόσος κόσμος γύρω από την εξόρυξη. Ακόμα και το 2038 που είπε ο Σταθάκης ήταν λίγο.

Εγώ δεν καταλαβαίνω πώς το 1,5 δισ. επένδυση που έγινε στη νέα υπερσύγχρονη μονάδα θα ξεκινήσει το 2023 και θα κλείσει σε πέντε χρόνια; Οι μεγάλοι παγκόσμιοι παίκτες θέλουν να προτάξουν το φυσικό αέριο ως πιο καθαρό. Λέγεται ότι ίσως και η Ελλάδα έχει φυσικό αέριο. Αυτή τη στιγμή όμως δεν έχει και, αν το δούμε ακόμα και από αμυντική άποψη εθνικής κυριαρχίας, όταν έχει η χώρα βάση το εισαγόμενο αέριο, έτσι και σου κλείσει ο άλλος τη στρόφιγγα έχεις τελειώσει. Δεν έχεις ρεύμα, δεν έχεις τίποτα!

«Ζούμε σε πόλεμο»

»Θα πάνε όλα λοιπόν στους ιδιώτες και μετά θα δούμε πόσο θα στοιχίζει το ρεύμα, πώς δεν θα μπορεί να επιβιώσει ο κόσμος και πώς θα αναγκαστούν να τα ξανακρατικοποιήσουνε. Ετσι πάει, τα παίρνουνε οι έχοντες, γίνονται κατέχοντες κι όταν τα στραγγίσουν θα αρχίσουν τις απειλές τις…όμορφες, όπως αυτοί που αγόρασαν την “Αλουμίνιον”, που ζητούν τώρα τιμές προ χούντας δήθεν για να κρατήσουν το προσωπικό.

»Ζούμε σε μια περίοδο πολέμου αυτή τη στιγμή, αλλά εδώ τα αποτελέσματα δεν έχουν φανεί και δεν αντιδράει ακόμα ο κόσμος. Εδώ πέρα, παιδιά, η Δυτική Μακεδονία εξήντα χρόνια τώρα βασίζεται στον λιγνίτη, τα πάντα. Οι όποιες αλλαγές έπρεπε να είχαν ξεκινήσει πολύ καιρό πριν.

Αν λέγαμε σήμερα ότι δεν θα συμβεί τίποτα και πάλι για τη νέα μονάδα που θα έχει μέσο όρο ζωής σαράντα χρόνια έπρεπε ήδη να σχεδιάζεται το τι θα γίνει στην περιοχή μετά. Τώρα, όπως πάει, θα μας κάνουν εμάς χωματερή όλης της Ευρώπης, όχι μόνο της Ελλάδας. Ισως γι’ αυτό θέλουν να αφήσουν ανοιχτά και τα ορυχεία, για να γίνεται δήθεν υγειονομική ταφή. Οι οικολόγοι δεν ενοχλούνται που όλα αυτά θα μείνουν μετά στα νερά που θα πίνουμε; Κι εγώ θα ήθελα να γίνω Γκρέτα!»