Διαβούλευση από τη ΡΑΕ: Να τυποποιηθεί και να ισχύει μόνον η ρήτρα ΟΤΣ στους λογαριασμούς ρεύματος - Δεν "στέκει" η ρήτρα CO2 της ΔΕΗ

Η ΡΑΕ έθεσε σε διαβούλευση μέχρι τις 3 Ιανουαρίου τον τρόπο εφαρμογής των ρητρών προσαρμογής που ενσωματώνονται στο ανταγωνιστικό σκέλος των τιμολογίων λιανικής ηλεκτρικής ενέργειας.
Επιβεβαιώνοντας σχετικό ρεπορτάζ του energypress, η Αρχή προτείνει να υπάρχει μία μόνον ρήτρα, αυτή της ΟΤΣ, η οποία μάλιστα θα πρέπει να τυποποιηθεί για όλους τους προμηθευτές, ώστε να είναι δυνατή η σύγκριση εκ μέρους των καταναλωτών.
Όπως τονίζεται, η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας έχει γίνει αποδέκτης σημαντικού αριθμού αναφορών από καταναλωτές που διαμαρτύρονται σχετικά με τον τρόπο διαφήμισης, προσυμβατικής ενημέρωσης, διαμόρφωσης και εφαρμογής των τιμολογίων προμήθειας. Απόρροια αυτού, είναι η συμφόρηση των καταναλωτών ως προς τις προσφορές των Προμηθευτών, έτσι ώστε να γίνει η βέλτιστη επιλογή.

Επίσης, από την πρώτη διαβούλευση για το θέμα, αλλά και την αξιολόγηση του τρόπου εφαρμογής των ρητρών προσαρμογής που ενσωματώνονται στο ανταγωνιστικό σκέλος των τιμολογίων λιανικής ηλεκτρικής ενέργειας, ο τρόπος με τον οποίο μετακυλίεται με τα τιμολόγια de facto στον καταναλωτή μεγάλο μέρος ή και το σύνολο του κινδύνου διακύμανσης του κόστους χονδρεμπορικής αγοράς προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας, δεν συνάδει με τις απαιτήσεις διαφάνειας, επαληθευσιμότητας και απλότητας που επιτάσσει τόσο το εθνικό πλαίσιο όσο και το ενωσιακό δίκαιο.
Αναφορικά με το κόστος δικαιωμάτων CO2, το οποίο χρησιμοποιεί ως ρήτρα η ΔΕΗ, η ΡΑΕ σημειώνει ότι αυτό αποτελεί ένα κατεξοχήν κόστος του παραγωγού ενέργειας από συμβατικούς σταθμούς, το οποίο έχει ήδη ενσωματωθεί στην Οριακή Τιμή Συστήματος, μέσω της συμμετοχής του παραγωγού στον Ημερήσιο Ενεργειακό Προγραμματισμό και της υποβολής προσφορών βάσει τουλάχιστον του μεταβλητού κόστους του σταθμού του. Ως εκ τούτου, δεν κρίνεται δόκιμη η χρήση του ως μέγεθος της αγοράς διακριτά, το οποίο θα μπορούσε να υποκαταστήσει δυνητικά την Οριακή τιμή Συστήματος.
Το ίδιο συμπέρασμα ισχύει και για όλους τυχόν τους μηχανισμούς αναπροσαρμογής που λαμβάνουν υπόψη στοιχεία, συνδεδεμένα αποκλειστικά με το κόστος του καυσίμου της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (π.χ. ρήτρα πετρελαιοειδών).
Συνοπτικά, από τα στοιχεία που είναι διαθέσιμα στην Αρχή, την αποδελτίωση των αποτελεσμάτων της Δημόσιας Διαβούλευσης (http://www.rae.gr/categories_new/about_rae/activity/global_consultation/history_new/2019/2110_lix_2504.csp) και την αξιολόγηση των απαντήσεων των Προμηθευτών στην υπ’ αριθμ. πρωτ. ΡΑΕ Ο-76732/11.4.2019 επιστολή της Αρχής, προέκυψαν τα παρακάτω συμπεράσματα:

1. Οι Προμηθευτές έχουν υιοθετήσει διαφορετικές ονομασίες για να περιγράψουν τους μηχανισμούς αναπροσαρμογής των χρεώσεων προμήθειας, καίτοι οι περισσότεροι εξ αυτών βασίζονται τελικώς στην αναπροσαρμογή της ΟΤΣ. Η εν λόγω ανομοιογένεια καθιστά δυσχερή, για τον καταναλωτή, τον εντοπισμό των κρίσιμων παραμέτρων που καθορίζουν την τιμολόγησή του, ώστε να προβεί σε συγκριτική αξιολόγηση.
2. Οι Προμηθευτές εφαρμόζουν διαφορετική προσέγγιση ως προς τον υπολογισμό της αναπροσαρμογής της «Χρέωσης Προμήθειας» («ρήτρα ΟΤΣ»). Αναλυτικότερα, διαφέρει ουσιωδώς τόσο το εύρος της διακύμανσης των τιμών της ΟΤΣ, που αποτελεί έναυσμα για την ενεργοποίηση της ρήτρας, όσο και η μεθοδολογία βάσει της οποίας καθορίζεται η προσαύξηση επί της βασικής τιμής της σύμβασης. Η εν λόγω ετερογένεια ως προς τη διαμόρφωσή τους έχει ως αποτέλεσμα να καθίστανται στην πράξη «μη συγκρίσιμοι» οι εφαρμοζόμενοι μηχανισμοί αναπροσαρμογής.
3. Ειδικότερα, ως προς το εύρος διακύμανσης της ΟΤΣ, που επιφέρει την ενεργοποίηση των μηχανισμών αναπροσαρμογής, παρατηρείται ότι –σε ορισμένες περιπτώσεις– αυτό έχει προσδιορισθεί κατά τέτοιο τρόπο ώστε ο μηχανισμός να ενεργοποιείται σε σχεδόν μόνιμη βάση με κατεύθυνση την προσαύξηση της χρέωσης προμήθειας. Είναι προφανές ότι η συχνότητα ενεργοποίησης του μηχανισμού καταδεικνύει ότι το αναφερόμενο στη Σύμβαση Προμήθειας εύρος εγγυημένης τιμής έχει διαμορφωθεί σε επίπεδα αναντίστοιχα με τα πραγματικά δεδομένα της αγοράς. Εφόσον, όμως, διαπιστώνεται ότι η ρήτρα ενεργοποιείται όχι μόνο στις περιπτώσεις μίας ασυνήθους αύξησης της ΟΤΣ αλλά σε κάθε ευλόγως αναμενόμενη μεταβολή της, νοείται ότι ο Προμηθευτής δεν προσφέρει την υπηρεσία βάσει ενός ορισμένου τιμολογίου αλλά ενός κυμαινόμενου. Σχετικώς, επισημαίνεται ότι, υπό τις παρούσες συνθήκες του δυναμικού μετασχηματισμού της αγοράς, μόνον εξειδικευμένοι επιστήμονες δύνανται να προβλέψουν τη διακύμανση των τιμών, και σε καμία περίπτωση ο τυπικός καταναλωτής, ο οποίος άλλωστε αγνοεί τόσο τα ιστορικά δεδομένα όσο και τις υπό εξέλιξη διεργασίες. Περαιτέρω, η παροχή εν τοις πράγμασι κυμαινόμενων τιμολογίων, όταν ελλείπουν τόσο οι αναγκαίες υποδομές («έξυπνοι μετρητές») όσο και οι προβλέψεις για την αμοιβαία επωφελή κατάρτιση σύμβασης προμήθειας (βλ. πρόβλεψη στη σύμβαση προμήθειας όρων για περικοπή φορτίου επ’ αμοιβή), καταλήγει στο να καθοδηγείται ο καταναλωτής σε επιλογές σύμβασης μη κατανοητές, που δεν ανταποκρίνονται ούτε στις ανάγκες ούτε στις δυνατότητές του. Είναι επομένως κρίσιμο να αποτρέπονται πρακτικές καλλιέργειας στους καταναλωτές προσδοκιών περί ουσιώδους μείωσης του κόστους τους, καθώς ενέχουν στοιχεία παραπλάνησής τους.
4. Επιπλέον, παρατηρείται έντονη ανομοιογένεια μεταξύ των προμηθευτών, όσον αφορά στην περίοδο εφαρμογής της ρήτρας σε σχέση με την περίοδο που αφορά ο εκκαθαριστικός λογαριασμός του καταναλωτή (πχ. χρήση μέσου όρου ΟΤΣ τριών τελευταίων μηνών ή χρήση μέσου όρου μόνο του πλέον πρόσφατου μήνα κα.), με αποτέλεσμα να καθίσταται εξαιρετικά δυσχερής η σύγκριση μεταξύ των πραγματικά προσφερόμενων τιμολογίων από πλευράς καταναλωτή, αλλά και η δυνατότητά του να επαληθεύει τις τελικώς εφαρμοζόμενες χρεώσεις.
5. Περαιτέρω, η πλειοψηφία των προμηθευτών θεωρεί ότι οι επιμέρους εκκαθαρίσεις της αγοράς (π.χ λογαριασμοί προσαυξήσεων) αποτελούν συνήθως μικρό μέρος των μηχανισμών των ρητρών σε σχέση με το βασικό μέγεθος της ρήτρας (π.χ. ΟΤΣ) και δεν είναι απαραίτητο να λαμβάνονται υπόψιν. Ωστόσο, οι επιμέρους εκκαθαρίσεις της αγοράς δεν μπορούν να γίνουν εύκολα και άμεσα κατανοητοί από τον μέσο οικιακό καταναλωτή, ενώ ταυτόχρονα χαρακτηρίζονται από δυσκολία επαλήθευσης και εντοπισμού. Ειδικότερα ο τρόπος με τον οποίο δημοσιεύονται από τους αρμόδιους Διαχειριστές οι τελικές χρεώσεις των ΛΠ2, ΛΠ3 και ΜΜΚΘΣΣ (ενδεικτικά), απαιτούν ιδιαίτερη εξοικείωση τόσο με την αγορά αυτή καθαυτή, όσο και με την επεξεργασία δεδομένων, προκειμένου να επαληθευτεί το τελικό αποτέλεσμα. Σε κάθε δε περίπτωση, ο καταναλωτής αδυνατεί να προβλέψει –βάσει των στοιχείων που είναι ευλόγως διαθέσιμα σε αυτόν και του αρμόζοντος βαθμού δυσκολίας στην προσπέλασή τους– το ύψος, στο οποίο θα διαμορφωθεί η σχετική επαύξηση ώστε να δύναται να ανταποκριθεί εγκαίρως, προσαρμόζοντας την κατανάλωσή του.
6. Επιπρόσθετα, οι πληροφορίες σχετικά με τον υπολογισμό των «ρητρών», καθώς και των μεταβλητών που χρησιμοποιούνται σε κάθε περίπτωση αναπροσαρμογής της Χρέωσης Προμήθειας, δεν είναι διαθέσιμες στους καταναλωτές. Πολλές φορές, οι πληροφορίες αυτές δεν δημοσιεύονται καν στις ιστοσελίδες των Προμηθευτών, και πάντως όχι στο ίδιο πεδίο, όπου αναρτώνται τα προσφερόμενα τιμολόγια. Σε κάθε περίπτωση,  συνηθέστατα ελλείπει η παράθεση τυπικών παραδειγμάτων εφαρμογής του σχετικού υπολογισμού της αναπροσαρμογής της χρέωσης προμήθειας. Ωστόσο, η παράθεση τυπικών παραδειγμάτων (δηλαδή παραδειγμάτων διακύμανσης της Χρέωσης Προμήθειας βάσει διαφόρων σεναρίων διαμόρφωσης της ΟΤΣ, με μνεία της πιθανότητας εμφάνισής τους, όπως εκτιμάται λαμβάνοντας υπόψη τόσο ιστορικά στοιχεία όσο και εύλογες παραδοχές) είναι απολύτως αναγκαία για την κατανόηση από τον καταναλωτή, κατ’ εφαρμογή των αρχών της απλότητας και της σαφήνειας.
7. Περαιτέρω, διαπιστώνεται ότι, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, η γνωστοποίηση στον καταναλωτή του γεγονότος ότι η τιμή του προσφερόμενου τιμολογίου δύναται να μεταβάλλεται, παρακολουθώντας τη διακύμανση της ΟΤΣ, γίνεται με τρόπο ασαφή, μη κατανοητό και μέσω μόνο των Γενικών Όρων της Σύμβασης Προμήθειας. Είναι προφανές ότι η αναγραφή της εν λόγω κρίσιμης πληροφορίας με τρόπο μη εύληπτο δύναται να συνεπάγεται την αδυναμία του καταναλωτή ακόμη και να αντιληφθεί τον εν λόγω βασικό όρο που διέπει την προσφορά Προμήθειας. Έτσι, ο Καταναλωτής τελεί σε σύγχυση ή/και πλάνη περί του παρεχόμενου τιμολογίου, με συνέπεια να ματαιώνεται η λυσιτελής απόλαυση του δικαιώματός του για ελεύθερη επιλογή Προμηθευτή.
8. Σε κάθε περίπτωση, προκειμένου να αποτρέπεται επαρκώς η πιθανότητα παραπλάνησης του καταναλωτή σε επιλογές που αποβαίνουν «μη συμφέρουσες», θα πρέπει ο Προμηθευτής να μεριμνά για την προσήκουσα ενημέρωση του Πελάτη περί της εφαρμογής μηχανισμού αναπροσαρμογής κατά το προσυμβατικό στάδιο. Η συσσώρευση παραπόνων καταναλωτών αναφορικά με μη ορθή προσυμβατική ενημέρωση για τα τιμολόγια προμήθειας, λόγω της απόκλιση τιμής μεταξύ του συμβατικού σταδίου και του σταδίου της έκδοσης λογαριασμού, καταδεικνύει την ανάγκη της ενίσχυσης της διαφάνειας, της ακρίβειας και της πληρότητας της παρεχόμενης πληροφόρησης. Όπως άλλωστε επιτάσσει η Οδηγία (Οδηγία 2009/72, Παράρτημα 1) «Οι όροι πρέπει να είναι δίκαιοι και γνωστοί εκ των προτέρων. Οπωσδήποτε, οι πληροφορίες αυτές θα πρέπει να παρέχονται πριν από τη σύναψη ή επιβεβαίωση της σύμβασης.».
9. Ειδικότερα, ως προς τις ρήτρες πρόωρης αποχώρησης, σημειώνεται ότι συνιστά κατεύθυνση του ενωσιακού πλαισίου να μην εφαρμόζονται στις συμβάσεις των οικιακών πελατών και των μικρών επιχειρήσεων (βλ. και άρθρο 12 παρ. 2 Οδηγίας 2019/944). Σε κάθε περίπτωση, το μέγεθος της επιβαλλόμενης ρήτρας πρέπει να είναι αντίστοιχο της οικονομικής ζημίας που προκαλείται ευθέως στον Προμηθευτή, σε συνέχεια της αποχώρησης του Πελάτη από σύμβαση «σταθερού τιμολογίου». Σχετικώς, κατά τη διαμόρφωση του ύψους και των όρων ενεργοποίησης της ρήτρας, θα πρέπει να σταθμίζεται το θεμελιώδες δικαίωμα του καταναλωτή για αλλαγή προμηθευτή, το οποίο προφανώς καθίσταται αλυσιτελές όταν οι ρήτρες είναι επαχθείς.
10. Σημαντικό μέρος των Συμμετεχόντων στην αγορά Προμήθειας διατύπωσε την ανάγκη τυποποίησης των όποιων μεθόδων ρητρών αναπροσαρμογής και απλοποίησής τους από τον Ρυθμιστή. 

Στο ως άνω πλαίσιο, η Αρχή θεωρεί, βάσει και των αρχών του ενωσιακού δικαίου αλλά και υπό το πνεύμα των αρχών και προβλέψεων του Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας σε Πελάτες περί απλότητας, σαφήνειας, διαφάνειας και προστασίας των δικαιωμάτων όλων των καταναλωτών, ότι είναι αναγκαίο στη παρούσα φάση να διενεργήσει 2η Δημόσια Διαβούλευση αναφορικά με τα τιμολόγια λιανικής αγοράς, ώστε να εξεταστεί πιο στοχευμένα η τυποποίηση των ρητρών προσαρμογής ως μέτρο διαφάνειας, απλότητας και επαληθευσιμότητας των υφιστάμενων τιμολογίων. Σημειώνεται δε ότι η εν λόγω τυποποίηση διασφαλίζει τόσο τα δικαιώματα των Καταναλωτών αλλά και τις συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού στην αγορά της Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας.
Κατόπιν των ανωτέρω, κρίνεται σκόπιμη η τυποποίηση του ονόματος της Ρήτρας Προσαρμογής Χρεώσεων Προμήθειας ως «Ρήτρα Αναπροσαρμογής της Χρέωσης Προμήθειας».
Επιπρόσθετα, το μοναδικό μέγεθος της αγοράς, το οποίο μπορεί να δικαιολογεί λόγω της μεταβλητότητάς του, την αναγκαιότητα ύπαρξης ενός τέτοιου μηχανισμού, είναι η Οριακή Τιμή Συστήματος. Η εν λόγω παράμετρος αποτελεί μεταβατικά, μέχρι την πλήρη λειτουργία των Αγορών Ενέργειας του Νόμου 4425/2016, τη μόνη μεταβλητή που δύναται να συνιστά βάση  αναπροσαρμογής της Χρέωσης Προμήθειας. Πράγματι,  το εν λόγω μέγεθος, αφενός αποσκοπεί στη διακριτή αποτύπωση του μεταβαλλόμενου κόστους της χονδρεμπορικής αγοράς, αφετέρου είναι ευχερώς επαληθεύσιμο και δημοσιεύσιμο.

 https://energypress.gr/news/diavoyleysi-apo-ti-rae-na-typopoiithei-kai-na-ishyei-monon-i-ritra-ots-stoys-logariasmoys