Μανώλης Κοττάκης
Ο ΝΟΜΟΣ 1264/82 περί τοῦ «ἐκδημοκρατισμοῦ τοῦ συνδικαλιστικοῦ κινήματος…
… καί τῆς ἄσκησης τῶν συνδικαλιστικῶν ἐλευθεριῶν» ἦταν ἀπό τούς πρώτους πού ψηφίστηκαν ὅταν τό ΠΑΣΟΚ ἀνέλαβε τήν ἐξουσία τό 1981. Στίς 18 Ὀκτωβρίου κέρδισε τίς ἐκλογές ὁ Ἀνδρέας, 1η Ἰουλίου ψηφίστηκε ὁ νόμος, ὁ ὁποῖος φέρει τίς ὑπογραφές τοῦ τότε Ὑπουργοῦ Ἐργασίας Ἀποστόλου Κακλαμάνη (ἐπί τῶν ἡμερῶν τοῦ ὁποίου καθιερώθηκε καί ἡ ἄδεια 30 ἡμερῶν γιά τούς ἐργαζομένους) καί τοῦ τότε Ὑπουργοῦ Δικαιοσύνης Στάθη Ἀλεξανδρῆ. Ἦταν ἀπόλυτη προτεραιότητα γιά τό ΠΑΣΟΚ ὁ ἔλεγχος τῶν συνδικάτων. Ὁ νόμος γιά τούς συνδικαλιστές προηγήθηκε ἀκόμη καί τοῦ νόμου πλαίσιο γιά τήν Παιδεία (ν.1268/82)! Ἡ ἀνάγνωση τῶν ἄρθρων του ἀκόμη καί σήμερα μέ τήν ἀπόσταση τοῦ χρόνου ἀποπνέει τό ἰδεολογικό κλῖμα τῆς ἐποχῆς: «Δημοκρατία στούς τόπους ἐργασία», «Ἐπιτροπή Προστασίας Συνδικαλιστικῶν Στελεχῶν» κ.λπ. Ἦταν ἡ ἐποχή πού ὁ Ἀνδρέας θεωροῦσε τόν συνδικαλισμό μαζί μέ τήν Αὐτοδιοίκηση «βάθρα τῆς Δημοκρατίας». Ἤθελε νά ἀπαλλαγεῖ ἀπό τήν ἐποχή Λάσκαρη καί τίς διοικήσεις Καρακίτσου στήν ΓΣΕΕ.
Ὁ Κωνσταντῖνος Μητσοτάκης ἀποφάσισε νά παίξει στό γήπεδο πού ὅρισε ὁ Ἀνδρέας καί τό 1985 ἵδρυσε (μέ τήν συμβολή τῶν Σ. Κούβελα, Γ. Δημητροκάλλη, Δ. Μπεχράκη κ.ἄ.) τήν ΔΑΚΕ ἡ ὁποία μέ τά χρόνια λόγω τῆς ἀνεξαρτησίας της ἀπό τό κόμμα –ὁ Ψηλός καί οἱ λοιποί ἀρχηγοί τῆς
ἄφησαν μεγάλα περιθώρια αὐτονομίας– ἐξελίχθηκε σέ κραταιά δύναμη μέ συνέπεια τό 2005 ὁ Κώστας Πουπάκης νά ἐκλεγεῖ Πρόεδρος τῆς ΓΣΕΕ. Ἀκόμη θυμοῦνται στήν ἕδρα τῆς ὀργάνωσης στό Πεδίον τοῦ Ἄρεως τόν θόρυβο πού ἔκανε πάνω στό ξύλινο παρκέ τῶν γραφείων τοῦ δευτέρου ὀρόφου τό βαρύ βάδισμα τοῦ Πουπάκη καί τοῦ Σουσλόφ Γραμματέα Φίλιππου Ταυρῆ ὅταν ἀνέλαβαν τά ἠνία ἀπό τόν Χρῆστο Πολυζωγόπουλο καί τόν Γιάννη Παναγόπουλο. Ἦταν ἡ ἐποχή πού ἡ «δεξιά» ἡγεσία εὐρέως πέλματος τῆς ΓΣΕΕ ἀπέσπασε αὐξήσεις 11,5% ἀπό τόν ΣΕΒ καί ὁ τότε Πρόεδρός του Δημήτρης Δασκαλόπουλος διαμαρτυρόταν στόν Πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλῆ «μάζεψέ τον!». Ἦταν ἡ ἐποχή πού ἡ δεξιά ΔΑΚΕ ἔκανε διαδήλωση κατά τοῦ δεξιοῦ πρωθυπουργοῦ ἔξω ἀπό τήν ΔΕΘ χωρίς ἐκεῖνος νά ἐνοχλεῖται.Ἡ δεκαετία τῶν μνημονίων ἄλλαξε τό συνδικαλιστικό κίνημα, ἄλλαξε καί τήν ΔΑΚΕ. Οἱ συνδικαλιστικές ἡγεσίες ἀπαξιώθηκαν εἴτε λόγω τῶν μαξιμαλισμῶν τους (ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ), εἴτε λόγω τοῦ συμβιβασμοῦ-συνεργασίας τους μέ τήν τρόικα καί τήν κυβέρνηση (ΓΣΕΕ), εἴτε λόγω τῆς δικαστικῆς ἐμπλοκῆς τους σέ σκάνδαλα (στελέχη τοῦ ΟΤΕ, τέως συνδικαλιστές-Siemens), εἴτε τέλος λόγω τῆς καταχρηστικῆς ἄσκησης τοῦ δικαιώματος προκήρυξης ἀπεργίας (ΔΕΚΟ-ἰδίως Μετρό). Ἀκόμη καί ἡ ἡγεμονία τοῦ ΠΑΜΕ σέ λαϊκές περιοχές ὅπως ἡ ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη τοῦ Περάματος ἀμφισβητήθηκε ἀπό τήν Χρυσή Αὐγή, ἡ ὁποία ἐκμεταλλεύτηκε τήν ὀργή τῆς τοπικῆς κοινωνίας καί διείσδυσε ἐπειδή κάποιοι συνδικαλιστές ἀποφάσιζαν γιά τό ποιός θά δουλέψει. Ὀργή ὑπῆρχε ἐπίσης καί ἀπό τούς ἰδιοκτῆτες τῶν τοπικῶν ναυπηγείων, οἱ ὁποῖοι διαμαρτύρονταν ὅταν συνδικαλιστές ἐπικαλούμενοι τά δικαιώματα γιά συνεχῆ διαλείμματα καθυστεροῦσαν τήν ἐπισκευή πλοίων πού ἔπρεπε νά ἀποπλεύσουν τάχιστα γιατί οἱ χρόνοι παράδοσης φορτίου τῶν ναυλοσυμφώνων καί οἱ ἀστικές ρῆτρες ἦταν ἐξαιρετικά αὐστηροί. Ἡ ἐποχή τῶν μνημονίων εἶχε ἐπίσης ἕνα ἀπρόσμενο ἀποτέλεσμα: Ἔκανε τήν ΔΑΚΕ πιό ἐπιθετική ἀπέναντι στήν ΝΔ. Πιό «ἀριστερή». Πιό ριζοσπαστική μέ ἔμφαση στήν κοινωνική δικαιοσύνη. Στήν πραγματικότητα τήν ἀνέδειξε χωρίς νά εἶναι ἡ ἐπιδίωξή της καί ὡς ἐγγυητή τοῦ λαϊκοῦ χαρακτῆρα τοῦ κόμματος. Μέ λεκτικές ὑπερβολές καί ἀκρότητες βεβαίως ἀλλά ἐγγυήτρια (Νῖκος Κιουτσούκης). Γι’ αὐτό ἄλλωστε Πρόεδρος τῆς ΟΛΜΕ εἶναι σήμερα ὁ δεξιός, κάποτε μέλος τοῦ Ἐκτελεστικοῦ τῆς ΟΝΝΕΔ, Θόδωρος Τσοῦχλος.
Ὅλα τά παραπάνω δέν διέφυγαν ποτέ τήν προσοχή τοῦ Κυριάκου Μητσοτάκη, ὁ ὁποῖος ἦταν ἀνέκαθεν στρατηγικός παίκτης, ἀπό τήν ἐκλογή του ἀκόμη στό βουλευτικό ἀξίωμα. Οἱ καταχρηστικές ἀπεργίες, πού ταλαιπωροῦν τό κοινό καί ἀναστατώνουν τίς ἐπιχειρήσεις, ἡ διαφθορά τοῦ κρατικοδίαιτου συνδικαλισμοῦ, ὁ τρόπος λειτουργίας τῶν συνδικάτων, τό νομικό πλαίσιο πού τά διέπει, καί βεβαίως τό «ἐσωκομματικό σπυρί» τῆς ΔΑΚΕ ἦταν στό κέντρο τῆς προσοχῆς τοῦ νῦν πρωθυπουργοῦ. Ποτέ στήν ἱστορία τριτοβάθμιες ὀργανώσεις τόσο χαμηλῆς ἀντιπροσωπευτικότητος ὅπως ἡ ΓΣΕΕ (15% συμμετοχή σέ κινητοποιήσεις) δέν ἔκαναν τόσο μεγάλη κατάχρηση τοῦ κορυφαίου ὅπλου τῆς προκήρυξης τῆς γενικῆς ἀπεργίας. Ἐάν ἡ ΔΑΚΕ στό μυαλό τοῦ πρωθυπουργοῦ ὡς ἀρχηγοῦ τῆς ἀντιπολίτευσης ἦταν ἕνα ἐσωκομματικό ἄντρο πού ἔπρεπε νά διαλυθεῖ –τό ἐπιχείρησε– οἱ συνεχεῖς Γενικές Ἀπεργίες τῆς ΓΣΕΕ γιά ψύλλου πήδημα ἦταν μεῖζον ἐμπόδιο γιά τήν λειτουργία τῶν ἐπιχειρήσεων καί τήν ἀνταγωνιστικότητα τῆς οἰκονομίας. Μήν ἑρμηνεύει λοιπόν κανείς τήν ἐξαγγελία τοῦ Πρωθυπουργοῦ στήν ΔΕΘ περί ἀλλαγῆς τοῦ συνδικαλιστικοῦ νόμου ὡς ἄσκηση πολιτικοῦ-κοινωνικοῦ μίσους γιά τά μέλη ὀργανώσεων πού βρίσκονται στόν ἰδεολογικό ἀντίποδα μαζί του. Τά προνόμια τῶν συνδικαλιστῶν, ὅπως αὐτά περιγράφονται στό νόμο
Κακλαμάνη –στό ἄρθρο 17– εἶναι ἕνα θέμα ἀλλά ὄχι τό μόνο: («Ὁ ἐργοδότης ἔχει τήν ὑποχρέωση νά παρέχει:
α) Στά μέλη τῆς Ἐκτελεστικῆς Ἐπιτροπῆς τῆς πιό ἀντιπροσωπευτικῆς τριτοβάθμιας συνδικαλιστικῆς ὀργάνωσης ἄδεια ἀπουσίας ὅσο χρόνο διαρκεῖ ἡ θητεία τους.
β) Στά μέλη τῶν Διοικητικῶν Συμβουλίων τῶν πιό ἀντιπροσωπευτικῶν δευτεροβαθμίων ὀργανώσεων ἄδεια ἀπουσίας ἕως 9 μέρες τό μῆνα καί ἕως 15 γιά τόν Πρόεδρο, Ἀντιπρόεδρο, Γεν. Γραμματέα καί Ταμία.
γ) Στούς Πρόεδρο, Ἀντιπρόεδρο, Γενικό Γραμματέα τῶν πρωτοβαθμίων συνδικαλιστικῶν ὀργανώσεων ἄδεια ἀπουσίας ἕως 5 μέρες τό μῆνα ἄν τά μέλη τους εἶναι 500 καί πάνω, καί ὥς τρεῖς μέρες ἄν εἶναι λιγότερα.
δ) Στούς ἀντιπροσώπους στίς δευτεροβάθμιες καί τριτοβάθμιες ὀργανώσεις ἄδεια ἀπουσίας γιά ὅλη τή διάρκεια συνεδρίων πού συμμετέχουν.
– Οἱ ἀναφερόμενες ἄδειες ἀπουσίας περιορίζονται σέ τριάντα (30) ἡμέρες τό χρόνο γιά τά μέλη τῆς Ἐκτελεστικῆς Ἐπιτροπῆς, ἀλλοιῶς τοῦ Προεδρείου τῶν μή ἀντιπροσωπευτικῶν τριτοβαθμίων ὀργανώσεων, καί στό 1/3 τοῦ ἀναφερόμενου στά ἐδάφια β΄ καί γ΄ χρόνου προκειμένου γιά τήν ἀμέσως ἑπόμενη, τῆς πιό ἀντιπροσωπευτικῆς ὀργάνωσης.
– Ὁ χρόνος ἀπουσίας τῶν ἐργαζομένων κατά τίς διατάξεις τῆς προηγούμενης παραγράφου θεωρεῖται χρόνος πραγματικῆς ἐργασίας γιά ὅλα τά δικαιώματα πού ἀπορρέουν ἀπό τήν ἐργασιακή καί ἀσφαλιστική σχέση ἐκτός ἀπό τό δικαίωμα λήψεως ἀποδοχῶν γιά τόν ἀντίστοιχο χρόνο. Οἱ ἀσφαλιστικές εἰσφορές συνδικαλιστικῶν στελεχῶν γιά τόν χρόνο τῆς συνδικαλιστικῆς ἄδειάς τους καταβάλλονται ἀπό τήν ὀργάνωσή τους.»)
Τό μεῖζον θέμα γιά ἕναν φιλελεύθερο πολιτικό ὅπως ὁ Μητσοτάκης εἶναι νά μειώσει τά φορολογικά-ἀσφαλιστικά-μισθολογικά βάρη ἀπό τίς ἐπιχειρήσεις, γιά νά γίνουν ἀνταγωνιστικές, νά καταργήσει τόν κρατικό παρεμβατισμό σέ θέματα ἐσωτερικῆς λειτουργίας τους ὅπως ἡ διευθέτηση τοῦ ὡραρίου, καί βεβαίως νά ἀπαλλάξει τούς ἐργοδότες ἀπό τήν συνδιοίκηση μέ τούς συνδικαλιστές. Ἐδῶ ἐμπίπτει ἡ ἐξαγγελία τοῦ νέου συνδικαλιστικοῦ νόμου. Ἡ ἀπόπειρα αὐτή μοιάζει θεωρητικά εὔκολη γιατί οἱ συνδικαλιστές (ὄχι ὅλοι), ἡ «ἐργατική ἀριστοκρατία» εἶναι ἀπαξιωμένοι στήν συνείδηση τῶν πολιτῶν καί τῶν ἐργαζομένων. Τό κίνημα περνᾶ μεγάλη κρίση ἀντιπροσώπευσης. Κατά συνέπεια ἡ νομοθέτηση θά εἶναι εὔκολη, δέν θά ἠχήσουν τύμπανα πολέμου ὅπως προέβλεψε ὁ Πρωθυπουργός. Ὡστόσο ὁ κίνδυνος εἶναι ἄλλος.
Ὁ νόμος νά ἐνεργοποιήσει τά ἀνακλαστικά τοῦ κοιμώμενου καί ἀπαξιωμένου κινήματος στόν σκληρό πυρῆνα τοῦ δημοσίου τομέα. Ἐπίσης ἄς μήν ὑποτιμᾶται τό ἑξῆς: ὑπάρχουν πράγματι ἰδιωτικές ἐπιχειρήσεις πού στενάζουν ἀπό τήν δράση τῶν συνδικαλιστῶν. Ὡστόσο λόγω τῆς ὡριμότητας τῶν ἐργαζομένων σέ πλεῖστες ὅσες ἐπιχειρήσεις τά ὅποια θέματα ἀνακύπτουν, συνήθως ἐπιλύονται μέ αὐτορρύθμιση. Μήπως ἡ νομοθετική ρύθμιση πού θά καταργήσει τήν αὐτορρύθμιση ἐξάψει τά πνεύματα; Οἱ ἐποχές εἶναι περίεργες. Θέτω ἁπλῶς ἕναν προβληματισμό χωρίς νά ἀμφισβητῶ τό γεγονός, ὅτι μετά 38 ὁλόκληρα χρόνια ὁ νόμος χρειάζεται ριζική ἀναμόρφωση. Πράγματι. Εἶναι καιρός.