Για τα κρίσιμα θέματα της απολιγνιτοποίησης και της θέσης της ΔΕΗ μίλησε σε συνέντευξη προς το kozan.gr ο τέως Πρόεδρος και τέως Διευθύνων Σύμβουλος της ΔΕΗ κ. Εμμανουήλ Παναγιωτάκης.
Ο κ. Παναγιωτάκης, στο πλαίσιο της συνέντευξης, ρωτήθηκε, αρχικά, αν αιφνιδιάστηκε με την εξαγγελία του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, στη σύνοδο των Ηνωμένων Εθνών, όταν και προανήγγειλε το κλείσιμο όλων των εγχώριων λιγνιτικών μονάδων, έως και το 2028. Απαντώντας, στο συγκεκριμένο ερώτημα, ανέφερε, τα ακόλουθα: «Όντως με αιφνιδίασε αλλά αυτό είναι το λιγότερο. H απόφαση του Πρωθυπουργού είναι μια μονομερής ενέργεια, σε σχέση με τις θέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δε μας την επέβαλλε κανείς. Ίσα – ίσα, που, η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε αποδεχθεί τη στρατηγική του προηγούμενου Εθνικoύ Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ).
Το να κάνουμε μονομερώς μια τέτοια εξαγγελία σημαίνει ότι μας συμφέρει, άρα δε νομιμοποιούμαστε, μετά, να ζητάμε λεφτά γι’ αυτό που εμείς οι ίδιοι έχουμε αποφασίσει. Το πιο σωστό είναι, επειδή με την κατάργηση της λιγνιτικής παραγωγής θα υπάρξουν σοβαρές επιπτώσεις, όχι μόνο στη Δ. Μακεδονία ή στη Μεγαλόπολη αλλά γενικά στην οικονομία της χώρας, να είχε προηγηθεί μια μελέτη για τις επιπτώσεις στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας, να είχαν αποτιμηθεί (οι επιπτώσεις αυτές), να είχαν συζητηθεί με την Ευρωπαϊκή Ένωση και να είχαν συμφωνηθεί ενδεχομένως κονδύλια με βάση τα οποία θα λαμβάνονταν οι τελικές αποφάσεις. Το να κάνεις μονομερή εξαγγελία σημαίνει ότι ακυρώνεις αυτό το διαπραγματευτικό όπλο κι έρχεσαι εκ των υστέρων και τους ζητάς χρήματα για να διορθώσεις μια κατάσταση την οποία εσύ ο ίδιος, ως χώρα, την έχεις αποφασίσει».
Ο τέως Πρόεδρος και τέως Διευθύνων Σύμβουλος της ΔΕΗ, σε σχέση με το επιχείρημα που χρησιμοποιούν, όχι μόνο οι κυβερνώντες αλλά κι αρκετοί από το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης (ΣΥΡΙΖΑ), ότι η απόφαση της γρήγορης ή βίαιης απολιγνιτοποίησης είναι στη σωστή κατεύθυνση και πως οι λιγνιτικές μονάδες δε μπορούν και δε θα μπορούν, εννοώντας και τη νέα λιγνιτική μονάδα «Πτολεμαΐδα 5», όταν τεθεί σε λειτουργία, να είναι ανταγωνιστικές, ως προς τις αντίστοιχες μονάδες φυσικού αερίου, έχει εντελώς διαφορετική άποψη:
«Όχι, κατηγορηματικά, δεν είναι έτσι τα πράγματα. Με τιμές δικαιωμάτων διοξειδίου του άνθρακα, 25 ευρώ τον τόνο, όταν στο χρηματιστήριο των ρύπων είναι 32 και 33 ευρώ, γιατί η ΔΕΗ δεν θα αγοράζει όπως οποιοσδήποτε, θα φροντίσει να έχει συστήματα αντιστάθμισης, όπως είχαμε καθιερώσει εμείς κάποιο σύστημα κι ακόμη πιο προηγμένα, με τα οποία επιτυγχάνεται τιμή χαμηλότερη τουλάχιστον 20%. Με 25 ευρώ τον τόνο σας πληροφορώ ότι η «Πτολεμαΐδα 5» θα έχει 45,5 ευρώ μεταβλητό κόστος τη μεγαβατώρα (MWh), η «Μελίτη» θα έχει 54,3 ευρώ μεταβλητό κόστος, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι θα εφαρμοσθεί η συμφωνία που συνάψαμε το 2019 με τον ιδιώτη που εκμεταλλεύεται το ορυχείο της Αχλάδας κι ακόμη ο «Αγ. Δημήτριος 5» θα έχει 64,5 ευρώ ανά μεγαβατώρα (MWh).
Ενώ η «Μεγαλόπολη 5», μονάδα φυσικού αερίου, που είναι πιο προηγμένη μονάδα αυτή τη στιγμή (έχει βαθμό αποδόσεως 57%), θα έχει κόστος 67,9 ευρώ, θα είναι κατά 30% ακριβότερη από την «Πτολεμαΐδα 5» κι αυτό είναι σύμφωνα με τις τιμές του φυσικού αερίου που προβλέπει το ΕΣΕΚ της κυβέρνησης. Δεν είναι αυθαίρετες τιμές.
Επομένως η ΔΕΗ κι η περιοχή θα μπορούσαν να πουν αφήστε τις μονάδες να δουλέψουν με όρους αγοράς και τότε θα βλέπατε ότι κι η «Πτολεμαΐδα 5» κι η Μελίτη θα δούλευαν πλήρως, ο δε ο «Αγ. Δημήτριος 5» θα μπορούσε να δουλεύει 2000 – 2500 ώρες για να καλύπτει τις ανάγκες του συστήματος. Γιατί με το ΕΣΕΚ που έχει προταθεί από την κυβέρνηση θα υπάρχει σοβαρό πρόβλημα ασφάλειας εφοδιασμού», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Ερωτηθείς, ν’ αναλύσει περισσότερο, τις αναφορές του για τα των προβλημάτων ασφάλειας εφοδιασμού, που μπορούν να δημιουργηθούν στην χώρα, ο κ. Παναγιωτάκης, υπογράμμισε:
«Mε το ΕΣΕΚ, της σημερινής κυβέρνησης, το 2030, θα υπάρχει θερμική ενέργεια, όλη από φυσικό αέριο, 6,9 γιγαβάτ. Επίσης προβλέπονται 2,8 γιγαβατ αποθήκευση …κι όταν λέμε αποθήκευση εννοούμε 1,5 γιγαβατ από αντλησιοταμίευση. Επίσης, μετά το 2025, προβλέπεται η εγκατάσταση συσσωρευτών μπαταριών, δηλαδή 1,3 – 1,4 γιγαβατ. Αυτά όλα, όμως, μας κάνουν 9,7 γιγαβατ (αιχμή).
Το 2030, που πιστεύω ότι θα έχουμε ξεπεράσει την (οικονομική) κρίση, θα υπάρχει ηλεκτροκίνηση, θα έχουν διασυνδεθεί η Κρήτη κι όλα τα μη διασυνδεδεμένα νησιά, η αιχμή της ζήτησης, ιδιαίτερα κάποιους θερινούς μήνες, θα ξεπερνά τα 11.5 γιγαβατ. Άρα θα έχουμε ένα έλλειμμα της τάξεως των 2 γιγαβατ. Αν θεωρήσουμε, που το βλέπω πολύ φυσιολογικό, ότι δεν θα έχουμε ανά πάσα στιγμή, διαθέσιμες όλες τις θερμικές μονάδες (πάντοτε υπάρχουν κάποιες βλάβες), τότε το έλλειμμα είναι ακόμη μεγαλύτερο.
Κι η Ελλάδα, επειδή είναι στην άκρη της Ευρώπης, δεν είναι μια κεντρό-ευρωπαϊκή χώρα, που διασυνδέεται, γύρω γύρω, με προηγμένες ηλεκτρικά κι οικονομικά χώρες, ώστε να στηρίζεται το σύστημα από τους γείτονες της, όπως επίσης ότι κι οι γείτονες μας δεν είναι τόσο προηγμένοι κι ούτε έχουν τόσες πολλές διασυνδέσεις με το ευρωπαϊκό κεντρικό σύστημα, καταλαβαίνετε, ότι θα έχουμε σοβαρό πρόβλημα και θα υπάρξει πρόβλημα κι ενέργειας. Θυμηθείτε την κρίση του 2016 – 2017. Είχε υπάρξει παγωνιά, είχε υπάρξει πρόβλημα τροφοδοσίας με αέριο. Αναγκαστήκαμε να δουλεύουμε τις μονάδες μας (το Λαύριο και την Κομοτηνή) με πετρέλαιο, με ζημιά, τότε, της ΔΕΗ γύρω στα 70 εκατομμύρια, για να μπορέσουμε να κρατήσουμε το σύστημα και να μην έχουμε περικοπές. Σκεφτείτε μια ανάλογη κρίση, που δεν είναι απίθανη, τι θα συμβεί...».
Ο κ. Παναγιωτάκης, θεωρεί, μείζονος σημασίας και πως δεν θα είναι καλό, αυτό που προβλέπει, μετά το 2030, το ΕΣΕΚ, ότι θα κυριαρχούν οι ιδιώτες, στη θερμική παραγωγή ενέργειας βάσης, έναντι της ΔΕΗ. Όπως εξήγησε: «Επειδή οι νέες μονάδες φυσικού αερίου που θα υποκαταστήσουν τις λιγνιτικές, σύμφωνα με το ΕΣΕΚ της κυβέρνησης, θα τις κάνουν ιδιώτες (ήδη η μια γίνεται κι υπάρχουν άλλοι τρεις ιδιώτες που έχουν πάρει άδειες για να κατασκευάσουν μονάδες, ενώ δε βλέπω καμιά κινητικότητα από πλευράς διοίκησης ΔΕΗ), θα σας δώσω μερικά νούμερα.
Σήμερα η ΔΕΗ, στη θερμική ενέργεια, ακόμη και μετά την απόσυρση των δύο μονάδων του ΑΗΣ Καρδιάς, θα έχει 65% (εκείνη) και 35% οι ιδιώτες, εγκατεστημένη ισχύ σε λιγνιτική και παραγωγή φυσικού αερίου.Το 2024 όταν θα έχει αποσυρθεί κι ο Αγ. Δημήτριος κι η Μελίτη, σύμφωνα με το πρόγραμμα της κυβέρνησης, και θα έχει μείνει μόνο η Πτολεμαΐδα 5, το μερίδιο της ΔΕΗ σ’ αυτή την παραγωγή θα είναι 47,9% και των ιδιωτών 52,1%, ενώ το 2030 μετά τον τερματισμό, όπως λένε, της Πτολεμαΐδας 5 η ΔΕΗ θα έχει 37,9% κι οι ιδιώτες 62,1%. Δηλαδή θα κυριαρχούν οι ιδιώτες στην θερμική παραγωγή ενέργειας βάσης. Πέρα από τα ιδεολογικά αν αναλογιστούμε το τι έγινε το 2017 και το ρόλο που έπαιξαν οι ιδιώτες και το ρόλο που έπαιξε η υπό δημόσια έλεγχο ΔΕΗ, αντιλαμβάνεστε τι σημαίνει αυτό. Κι αυτό πρέπει να αποτραπεί οπωσδήποτε».
Για το master plan
Κληθείς, από το kozan.gr, να σχολιάσει το master plan, ο κ. Παναγιωτάκης, επισήμανε: «Δεν θα πω ότι είναι μια έκθεση ιδεών …όμως, τέτοιες καταστάσεις, που θα έχουν δομικές – τεκτονικές αλλαγές, στην οικονομική και κοινωνική ζωή της Δ. Μακεδονίας, απαιτούν άλλης φιλοσοφίας κι άλλης διάστασης μέτρα.
Πρώτα – πρώτα, η ίδια η ΔΕΗ, θα πρέπει να ασχοληθεί, πάρα μα πάρα, πολύ σοβαρά και να διαθέσει όλο το δυναμικό της, είτε εγκαταστάσεις, είτε εδάφη, είτε εργαζομένους, όπως επίσης εμπειρία και τεχνογνωσία, ώστε να δημιουργήσει δραστηριότητες και να κάνει επενδύσεις οι οποίες θα φέρουν δουλειά και θέσεις εργασίας. Μετά, το ίδιο το κράτος, το ίδιο το δημόσιο, πρέπει να κάνει επενδύσεις. Οι αποκαταστάσεις των ορυχείων, θα γίνουν πολύ πιο σύντομα, όμως για να συμβεί αυτό πρέπει να εκπονηθούν άλλες μελέτες αποκαταστάσεων και να γίνουν οι απαραίτητες επενδύσεις ώστε να δοθεί, δουλειά, στους ανθρώπους της περιοχής.
Η ΔΕΗ εκτός από υποχρέωση έχει πολύ μεγάλες δυνατότητες για να καινοτομήσει, να φέρει νέα πράγματα στην περιοχή. Ένα παράδειγμα θα σας πω. Μπορεί να διαθέσει ένα μέρος των εκτάσεών της (περίπου 3000 – 4000 στρέμματα) για να κάνει συστήματα ελέγχου (tests) για Smart Cities (έξυπνες πόλεις), γι’ αυτοκίνητα, ακόμη και για τα έξυπνα νησιά, που λέμε ότι θα κάνουμε, να έρχονται να “τεστάρουν” οι εταιρείες στη χώρα μας τα αυτοκίνητα και τις εγκαταστάσεις τους στην περιοχή.
Μπορεί επίσης το ίδιο το Πανεπιστήμιο Δ. Μακεδονίας να δημιουργήσει έδρες και να υποστηρίξει αυτές τις νέες δραστηριότητες. Θεωρώ το πρόγραμμα αυτό (master plan) ανεπαρκές διότι δεν έχει την εμπλοκή της ΔΕΗ και του κράτους, στην ανάπτυξη της περιοχής, η οποία πρέπει να γίνει άμεσα», υπενθυμίζοντας και μερικές από τις προτάσεις που κατατέθηκαν επί δικής του θητείας, από πλευράς ΔΕΗ, για κινηματογραφικά studios (στον ΑΗΣ Πτολεμαΐδας) καθώς και την καλλιέργεια αρωματικών φυτών σε αποκατεστημένες εκτάσεις της ΔΕΗ.
Ποια είναι η άποψη του Μ. Παναγιωτάκη για τα φωτοβολταϊκά ως επένδυση και την πρόταση του “διαδόχου” του, στο τιμόνι της ΔΕΗ Γ. Στάση, ότι θα μπορούσε ένα ποσοστό της τάξεως του 5% αυτών των φωτοβολταικών πάρκων που σχεδιάζει η ΔΕΗ, να μετοχοποιηθεί σε μερίδια των 1000 ευρώ και να δοθεί η ευκαιρία στους κατοίκους των περιοχών αυτών να επενδύσουν, εάν θέλουν, μαζί με την ΔΕΗ;
«Eίμαι αντίθετος να σκεπαστούν, το μεγαλύτερο μέρος, αν όχι όλα τα εδάφη της ΔΕΗ (αν κι αυτό είναι ανέφικτο λόγω της έλλειψης σταθερότητας των εδαφών) από τόσο πολλά φωτοβολταϊκά. Δεν χρειάζεται περισσότερο η περιοχή να επιβαρυνθεί και να χάσει γη, που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για αγροτικές καλλιέργειες. Σε ό,τι αφορά την πρόταση για το 5%, δεν θα ήθελα να χρησιμοποιήσω κάποιον άσχημο χαρακτηρισμό, θα πω όμως το εξής. Δεν έχει καμία σχέση με την ουσιαστική εμπλοκή της ΔΕΗ. Η ΔΕΗ να τα “αφήσει αυτά” και θα πρέπει να ασχοληθεί πάρα μα πάρα πολύ σοβαρά με την περιοχή».
Ο Μ. Παναγιωτάκης για τη σημερινή εικόνα – κατάσταση που παρουσιάζει η ΔΕΗ
«H ΔΕΗ χάνει διαρκώς μερίδιο αγοράς, χάνει τους καλύτερους πελάτες της κι επίσης έχει πολύ σοβαρό πρόβλημα ρευστότητας. Εάν δεν είχε πρόβλημα ρευστότητας, φέτος το Μάρτιο, που οι τιμές των δικαιωμάτων διοξειδίου του άνθρακα είχαν πέσει κάτω από 15 ευρώ, θα μπορούσε να έχει αγοράσει και να είχε “στοκάρει” μια σημαντική ποσότητα, από αυτά τα δικαιώματα διοξειδίου του άνθρακα, ώστε να μπορεί να εφαρμόζει ένα σύστημα αντιστάθμισης κίνδυνου και να μειώσει το κόστος της. Η ΔΕΗ συρρικνώνεται στη λιανική αγορά και περιθωριοποιείται στην παραγωγή με την απολιγνιτοποίηση και την έλλειψη κινητικότητας να κάνει δικές της μονάδες παραγωγής. Θα έχουμε μια διαφορετική επιχείρηση, σαφώς μικρότερη».