Σε μια από τις πιο δύσκολες φάσεις μπαίνει η υλοποίηση του master plan για την απολιγνιτοποίηση, αυτήν για την εκπόνηση και χωροθέτηση των Εδαφικών Σχεδίων Δίκαιης Μετάβασης, δηλαδή εκείνων που θα εξειδικεύσουν διεξοδικά τις αναγκαίες δράσεις ανά περιοχή. Στην ουσία πρόκειται για τα σχέδια που θα δοθούν προς έγκριση στην Κομισιόν και θα κρίνουν την ταχύτητα και την επιτυχία όλου του εγχειρήματος, καθώς βάσει αυτών θα εγκρίνονται και οι χρηματοδοτήσεις του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης.
Σε αυτήν ακριβώς την φάση βρίσκεται η αρμόδια επιτροπή, που δουλεύει πυρετωδώς πάνω στην κατάρτιση των εδαφικών σχεδίων δίκαιης μετάβασης, όπως και του Επιχειρησιακού Προγράμματος 2021-2027. Δηλαδή πάνω στην απαραίτητη προϋπόθεση, ώστε να υποβληθεί το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα στην ΕΕ, προκειμένου να αξιοποιηθούν τα 5 δισ του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης.
Το ζήτημα είναι κομβικής σημασίας. Καταρχήν για να δοθούν τα κεφάλαια από το Ταμείο, η ελληνική πλευρά οφείλει να καταρτίσει με κάθε λεπτομέρεια εδαφικά σχέδια, που θα αποτελούν μέρος των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ. Αυτά πρέπει να περιγράφουν επακριβώς την διαδικασία μετάβασης σύμφωνα με τα Εθνικά Σχέδια για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) και να προσδιορίζουν τα εδάφη που θα λάβουν την χρηματοδότηση.
Στην χωροθέτηση των εδαφικών σχεδίων εμπλέκεται προφανώς η ΔΕΗ που θα κρατήσει κάποιες από τις εκτάσεις των ορυχείων της, προκειμένου να φιλοξενήσει σε αυτές τα δικά της επενδυτικά σχέδια, δηλαδή τα φωτοβολταικά πάρκα, κ.ό.κ.
Επειτα, σε αυτά τα εδαφικά σχέδια, θα πρέπει να προσδιοριστούν οι κοινωνικές προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει το εγχείρημα, να δοθούν λεπτομερή στοιχεία για απόκτηση νέων δεξιοτήτων στις τοπικές κοινωνίες, καθώς και να αποτυπωθεί η περιβαλλοντική αποκατάσταση των εδαφών. Το όλο δηλαδή ζήτημα αποτελεί μια από τις πιο δύσκολες φάσεις του εγχειρήματος.
Τα εδάφη που θα περιγράφονται στα σχέδια, θα είναι και εκείνα που επηρεάζονται με τον πλέον αρνητικό τρόπο από την δίκαιη μετάβαση. Δηλαδή τα ορυχεία που χρήζουν εργασίες αποκατάστασης σε Δ.Μακεδονία και το Λεκανοπέδιο Μεγαλόπολης.
Οταν αποτυπωθεί η παραπάνω δουλειά και ολοκληρωθεί η χωροθέτηση, τότε αυτά τα εδαφικά σχέδια θα αποσταλούν στην Κομισιόν, μαζί με όλα τα προγράμματα του νέου ΕΣΠΑ.
Στο σημείο αυτό υπεισέρχεται ένα δεύτερο ζήτημα, αυτό του χρόνου. Τα διαρθρωτικά ταμεία, όπως και το Ταμείο Ανάκαμψης αποτελούν μέρος του νέου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου, του οποίου η έγκριση έχει καθυστερήσει πάρα πολύ σε επίπεδο Ευρωπαικής Επιτροπής, λόγω των βέτο από Ουγγαρία και Πολωνία. Τι σημαίνει αυτό στην πράξη ; Οτι τα εδαφικά σχέδια, παρ’ ότι πρέπει να εκπονηθούν τάχιστα, εντούτοις δεν πρόκειται να αποσταλούν στην ΕΕ πριν από το νέο έτος - κάποιοι μάλιστα δεν αποκλείουν πολύμηνη καθυστέρηση- χωρίς ουδείς να ξέρει ακριβώς το πότε.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι αρμόδιες ομάδες δουλεύουν πυρετωδώς πάνω στα σχέδια, ενώ αύριο Τετάρτη, ο υπ. ΠΕΝ Κωστής Χατζηδάκης μαζί με τον συντονιστή του Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης Κωστή Μουρουρούλη, καλούνται να ενημερώσουν τους 12 βουλευτές της Διαρκούς Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής. Αντικείμενο της ημερήσιας διάταξης της επιτροπής, η πορεία της απολιγνιτοποίησης για την οποία ο ΣΥΡΙΖΑ ασκεί ήδη έντονη κριτική, ζητώντας μεγαλύτερη συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών στην συνδιαμόρφωση του σχεδιασμού.