του Γιώργου Γεωργή
Σε πρόσφατο άρθρο μου στο διαδίκτυο με τίτλο «Η “Μήδεια” και το μειδίαμα της αγοράς στον ΔΕΔΔΗΕ», σημείωνα ότι: «Τα αποτελέσματα, οι ευθύνες της πολιτικής των ελεύθερων αγορών των μνημονίων είναι η εμπορευματοποίηση της ηλεκτρικής ενέργειας, το κομμάτιασμα της άλλοτε κραταιής κι ενιαίας ΔΕΗ σε ΔΕΗ ΑΕ, ΑΔΜΗΕ ΑΕ, ΔΕΔΔΗΕ ΑΕ και ΔΕΗΑΝ ΑΕ, η αντικατάσταση του δεκαετούς κυλιόμενου αναπτυξιακού της προγράμματος και των κοινωνικοοικονομικών της κριτηρίων από τα «business plan» και τα ιδιωτικοοικονομικά/«πελατοκεντρικά» κριτήρια των ως άνω ΑΕ. Συγκεκριμένα, σε ό,τι αφορά τη διανομή ηλεκτρικής ενέργειας και το ΔΕΔΔΗΕ, τα παραπάνω μεταφράζονται στη μείωση του προσωπικού, στη στρατηγική της αντικατάστασης των συνταξιοδοτούμενων τεχνιτών με «outsourcing», στην παράδοση στους εργολάβους ακόμα και της αποκατάστασης βλαβών, στην πρόσφατη «εθελούσια» απομάκρυνση έμπειρων στελεχών και στην αντικατάστασή τους από αγοραία…
Όλα τούτα, το καθένα χωριστά κι όλα μαζί συνέβαλαν στο σημερινό χάλι». Το άρθρο έκλεινε με την υπενθύμιση πως: «Δεν είναι τυχαίο που ΔΕΗ ΑΕ και ιδιώτες ηλεκτροπαραγωγοί έχουν πανάκριβη κιλοβατώρα (kWh) ακόμα και για τα δεδομένα της ΕΕ, όταν η άλλοτε ενιαία ΔΕΗ, το κρατικό μονοπώλιο, είχε το χαμηλότερο οικιακό τιμολόγιο στην ΕΕ, … Τότε, η ΔΕΗ είχε πάνω από 30 χιλιάδες σχετικά καλά αμειβόμενους, με σταθερές εργασιακές σχέσεις εργατοϋπαλλήλους, … Τότε, οι χρόνοι αποκατάστασης τέτοιων βλαβών ήταν μικρότεροι. Ίσως γιατί τότε δεν επαφίονταν το Δίκτυο, η συντήρησή του και τα κλαδέματα στους εργολάβους, ούτε σχεδιάζονταν η παράδοσή του στο «αόρατο χέρι» της αγοράς…».Φίλος αναγνώστης, θύμα της δαιμονοποίησης του δημοσίου, μου αντέτεινε ότι για τα προβλήματα στην ηλεκτροδότηση δεν ευθύνεται η πολιτική ιδιωτικοποίησης της ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά η περιορισμένη, άτολμη και ατελής εφαρμογή της. Πρόκειται για ευρύτατα διαδεδομένη αντίληψη του αγοραίου λαϊκισμού που αγνοεί επιδεικτικά την πραγματικότητα:
• Σε όλες τις χώρες που έχουν ιδιωτικοποιήσει την ενέργεια, με πρώτη και καλύτερη τις ΗΠΑ, τα μπλακ άουτ αποτελούν συχνό φαινόμενο. Εκεί, είδηση δεν είναι η διακοπή ρεύματος αλλά το εύρος και η διάρκειά της! Στη Μεγάλη Βρετανία, πρωταθλητή Ευρώπης στην ιδιωτικοποίηση της ηλεκτρικής ενέργειας, το κόστος της συνεχούς 24ωρης παροχής ρεύματος καθίσταται δυσβάσταχτο για μέρος του πληθυσμού, που επιλέγει πλέον να ηλεκτροδοτείται με «χρονοχρέωση»!
• Η «ενεργειακή ένδεια», ως κοινωνικό φαινόμενο αδυναμίας κάλυψης στοιχειωδών ενεργειακών αναγκών από τα νοικοκυριά, εμφανίστηκε ως απότοκο της «απελευθέρωσης» της ενεργειακής αγοράς. Η «ενεργειακή ένδεια» δεν ταλανίζει μόνο τη μνημονιακή Ελλάδα, αλλά και δεκάδες εκατομμύρια κατοίκων των ισχυρότερων Εταίρων μας στην ΕΕ. Αυτών που μας επέβαλαν το κατοχικό καθεστώς της χρεοκρατίας.
Η πρόσφατη εμπειρία του Τέξας, της ενεργειακής Μέκκας των ΗΠΑ, είναι αποκαλυπτική:
Το Τέξας είναι η 1η Πολιτεία των ΗΠΑ σε παραγωγή και κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας. Παράγει δε δυο φορές περισσότερο ρεύμα απ’ τη 2η, τη Φλόριντα. Κύρια πηγή για την ηλεκτροπαραγωγή στο Τέξας είναι τα εγχώρια αποθέματα φυσικού αερίου. Ακολουθούν τα αιολικά, όπου είναι μακράν η πρώτη Πολιτεία των ΗΠΑ με τριπλάσια ισχύ απ’ τη 2η, την Αϊόβα. Το Τέξας έχει επίσης λιγνιτωρυχεία και εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής, είτε με εγχώριο λιγνίτη, είτε κυρίως με ασφαλτούχο άνθρακα, που εισάγει απ’ το Γουαϊόμινγκ. Μετά το 2015, ο συνδυασμός φθηνού επιτόπιου φυσικού αερίου και επιδότησης των αιολικών οδήγησε εκεί τους επενδυτές, βάζοντας λουκέτο στα λιγότερο κερδοφόρα, πλην όμως πλήρως λειτουργικά, ανθρακικά εργοστάσια. Στην παγωνιά, πρώτα τα αιολικά και αργότερα το φυσικό αέριο αποδείχθηκαν αναξιόπιστα, πάγωναν κι έβγαιναν από το σύστημα!.
Έτσι, στην ενεργειακή καρδιά της πλουσιότερης χώρας του πλανήτη, η πλήρης απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας κι ο συνακόλουθος κοντόθωρος κερδοσκοπικός προσανατολισμός των επενδύσεων σε ΑΠΕ και φυσικό αέριο, οδήγησε σε ένα πολύνεκρο πολυήμερο μπλακ άουτ!
Οι δυνάμεις της αγοράς και το πολιτικό τους προσωπικό, και στις ΗΠΑ, απέδειξαν την αδυναμία τους να ρυθμίσουν στοιχειωδώς ορθολογικά τις επενδύσεις! Και όχι μόνο αυτό, μετά την καταστροφή, επέδειξαν την κανιβαλική τους φύση στην τιμολογιακή πολιτική που ακολούθησαν: οι Τεξανοί που ευτύχησαν να γλυτώσουν από την υποθερμία ή τη δηλητηρίαση από τα μαγκάλια, στην προσπάθειά τους να μη ξεπαγιάσουν… τώρα καίγονται και τσουρουφλίζονται από λογαριασμούς πολλών χιλιάδων δολαρίων! Τέτοιας λογής είναι ο εξορθολογισμός που ευαγγελίζονται οι ελεύθερες ανταγωνιστικές αγορές: Στέκουν ανίκανες ακόμη και για την πλέον στοιχειώδη πυροσβεστική διαχείριση της αποτυχίας τους και τη φορτώνουν στο Δημόσιο, στον κρατικό κορβανά, στα γνωστά φορολογικά υποζύγια…
Η οδυνηρή εμπειρία του Τέξας δείχνει ποια θα είναι η κατάληξη της απελευθέρωσης της αγοράς ενέργειας και της ιδιωτικοποίησης των ΔΕΗ, ΑΔΜΗΕ, ΔΕΔΔΗΕ και στην πατρίδα μας. Και πολύ, πολύ χειρότερα! Αφού, η χώρα μας, εμείς, με το κλείσιμο των λιγνιτικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής, θα βρεθούμε να εξαρτιόμαστε πλέον αποκλειστικά, ολοκληρωτικά -σε αντίθεση με την Πολιτεία του Τέξας- από εισαγόμενα καύσιμα και από την αναξιόπιστη στοχαστικότατα των ΑΠΕ!
Στη Μήδεια, γλιτώσαμε τα χειρότερα επειδή η κυβέρνηση δεν πρόκαμε να βάλει λουκέτο στις λιγνιτικές μονάδες κι επειδή ακόμα παραμένει στο κράτος η ευθύνη για την επάρκεια σε ηλεκτρική ενέργεια, όπως και για την τιμολογιακή πολιτική. Υπάρχει πολιτικό κόστος: Όσο κι αν θολώνουν τα νερά οι καλολαδωμένοι μηχανισμοί των ΜΜΕ, οι ευθύνες για τις συνέπειες της Μήδειας παραμένουν και βαραίνουν πρωτίστως τη φερόμενη ως ελληνική κυβέρνηση, αλλά και όλες τις πολιτικές δυνάμεις που εφάρμοσαν και υλοποίησαν, ως τα τώρα, την αγοραία πολιτικής της ΕΕ και των μνημονίων στην ΔΕΗ και τον ηλεκτρενεργειακό τομέα. Είτε είναι δεξιές, είτε δηλώνουν κεντρώες, είτε μασκαρεύονται αριστερές!
Άλλου είδους είναι οι ενεργειακές επιλογές που καθοδηγούνται από τις ανάγκες της κοινωνίας, το εθνικό συμφέρον… και άλλο, τελείως διαφορετικό, το είδος του «εξορθολογισμού» που έχουν ανάγκη οι ελεύθερες αγορές και τα νιτερέσα των επενδυτών! Άλλο πράγμα ο εξορθολογισμός της Παραγωγής, Μεταφοράς και Διανομής του κοινωνικού αγαθού της ηλεκτρικής ενέργειας στους δικαιούχους-καταναλωτές, σύμφωνα με την αρχή της αυτοχρηματοδότησης… και άλλο η ηλεκτροδότηση πελατών ανάλογα με το βαλάντιο -με ή χωρίς «χρονοχρέωση»- ή το δικαίωμα στη «διακοψιμότητα» που προπαγανδίζουν οι δικαιωματιστές των ελεύθερων αγορών! Άλλο ο σεβασμός και η προστασία του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων, η διασφάλιση της ενεργειακής ανεξαρτησίας και επάρκειας, με γνώμονα την Εθνική Άμυνα… και άλλο η αναζήτηση επενδυτών, οι «πράσινες» μπίζνες, οι διευκολύνσεις και τα κίνητρα, η διασφάλιση της προστασίας των επενδύσεων και της κερδοσκοπίας! Άλλο πράγμα τα σταθερά ρυθμισμένα τιμολόγια… και άλλο, το «αόρατο χέρι» των κάθε λογής χρηματιστηρίων να καθορίζει τα τιμολόγια! Στην πρώτη περίπτωση ο εξορθολογισμός αρχίζει, πριν από όλα, από την επανεθνικοποίηση της ηλεκτρικής ενέργειας, τη σταδιακή έστω ανασύσταση του κρατικού μονοπωλίου και πολλά ακόμα… Στη δεύτερη περίπτωση, «εξορθολογισμός» βαφτίζεται η γενίκευση του χρηματιστηριακού τζόγου με προοπτική να «γίνουμε Τέξας»! Όπως ακριβώς το εννοούσαν οι παλιοί θαμώνες του κινηματογράφου, την εποχή που μεσουρανούσαν τα σπαγγέτι γουέστερν! Ή λατινιστί «homo homini lupus»!
* O Γ. Γεωργής είναι Γραμματέας του Συλλόγου Επιστημονικού Προσωπικού της ΔΕΗ-ΚΗΕ
https://www.hereticalideas.gr/2021/03/texas-tha-ginoume.html