Την εμπλοκή του Ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας στα δύο μεγάλα διεθνή projects των ηλεκτρικών διασυνδέσεων της Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ και της Ελλάδας με την Αίγυπτο αναγγέλλει με συνέντευξή του στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ΑΔΜΗΕ.
Ο Μανούσος Μανουσάκης κάνει γνωστό ως προς το έργο Ελλάδας- Κύπρου – Ισραήλ πως οι μέτοχοι του Διαχειριστή – το ελληνικό δημόσιο και η κινεζική State Grid – αντιμετωπίζουν θετικά τη μετοχική συμμετοχή της εταιρίας στην υλοποίηση του τμήματος της ηλεκτρικής διασύνδεσης της Κρήτης με την Κύπρο. Αναφέρει μάλιστα και τη βούληση της Ευρ. Επιτροπής να συμμετέχει στο έργο Ευρωπαίος Διαχειριστής. Επίσης η εταιρία, σύμφωνα με τον ίδιο, παίρνει μέρος και στις συζητήσεις που άνοιξαν πρόσφατα Αθήνα και Κάιρο για την ηλεκτρική διασύνδεση της Κρήτης με την Αίγυπτο.
Ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ΑΔΜΗΕ μιλά επίσης και για την περιπέτεια της επένδυσης της επέκτασης του συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας 400 kV στην Πελοπόννησο, η οποία έχει κολλήσει εξαιτίας των αντιδράσεων πέντε μοναχών της Ι. Μονής Αγ. Θεοδώρων στα Καλάβρυτα. Αναγγέλλει εναλλακτική όδευση αλλά με επιπλέον κόστος 1,5 εκ. ευρώ και πολύχρονη διαδικασία: «Η Πελοπόννησος είναι η τελευταία περιοχή της Ευρώπης που είναι ενεργειακά κορεσμένη», αναφέρει χαρακτηριστικά ως προς την κρισιμότητα του έργου.
Ο κ. Μανουσάκης στη συνέντευξη του τονίζει ακόμη πως τα έργα ύψους 5 δισ. ευρώ των ηλεκτρικών διασυνδέσεων των νησιών (Κυκλάδες, Κρήτη, Δωδεκάνησα και νησιά Β. Αιγαίου) δημιουργούν πρόσθετο χώρο για επενδύσεις ΑΠΕ συνολικής ισχύος 2.260 MW.
Αναγγέλλει δε, σε συνεργασία με το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, πρωτοβουλίες για την ανταπόκριση στα αιτήματα προσφορών σύνδεσης με το δίκτυο υψηλής τάσης 3.800 έργων ΑΠΕ συνολικής ισχύος 3 GW.
Κύριε πρόεδρε, ο ΑΔΜΗΕ καλείται να παίξει έναν μεγάλο στην ενεργειακή μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα. Και δεν είναι άλλος από αυτός της ανάπτυξης του συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Δώστε μας μία εικόνα για την Κρήτη, τις Κυκλάδες καθώς και τον προγραμματισμό για τα Δωδεκάνησα και το Β. Αιγαίο.
Μέσα από τα έργα των ηλεκτρικών διασυνδέσεων που υλοποιεί, ο ΑΔΜΗΕ συμβάλλει ουσιαστικά στη στροφή της χώρας προς ένα πιο πράσινο μείγμα ενέργειας. Με το επενδυτικό πρόγραμμα 5 δισ. ευρώ που σχεδιάζουμε σε ορίζοντα δεκαετίας, ενισχύουμε και εκσυγχρονίζουμε τις υποδομές μεταφοράς Ενέργειας αλλά -ακόμη πιο σημαντικό- διασυνδέουμε όλα σχεδόν τα νησιά μας με το ηπειρωτικό σύστημα. Το 2020, παρά τις σοβαρές δυσκολίες που επέφερε η πανδημία, κατορθώσαμε να ολοκληρώσουμε έγκαιρα τη Β΄ και Γ΄ Φάση Κυκλάδων και ξεκινήσαμε τη διαγωνιστική διαδικασία για την τέταρτη και τελευταία φάση που περιλαμβάνει τη Σαντορίνη, τη Μήλο, τη Φολέγανδρο και τη Σέριφο με τον διαγωνισμό της Σαντορίνης.
Ιδιαίτερα σημαντική θέση στον σχεδιασμό μας έχει η Κρήτη, η οποία θα διασυνδεθεί φέτος για πρώτη φορά με υποβρύχιο ηλεκτρικό καλώδιο μέσω της Πελοποννήσου. Το έργο αναμένεται να είναι τεχνικά έτοιμο έως τις αρχές Μαΐου ώστε να ακολουθήσει η δοκιμαστική περίοδος λειτουργίας που θα διαρκέσει μερικές εβδομάδες. Ήδη, πριν λίγες ημέρες, τέθηκε σε δοκιμαστική λειτουργία το σύστημα STATCOM στο Ηράκλειο, ένα έργο απαραίτητο για την εύρυθμη λειτουργία του Συστήματος της Κρήτης. Εκτιμώ ότι εντός Ιουνίου/Ιουλίου η Κρήτη θα είναι έτοιμη να υποδεχθεί τα πρώτα ηλεκτρικά φορτία από την ηπειρωτική χώρα.
Η διασύνδεση της Κρήτης θα ολοκληρωθεί με τη μεγάλη διασύνδεση με την Αττική η οποία υλοποιείται από την Αριάδνη Interconnection και αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2023. Το έργο προχωρά ολοταχώς στα χερσαία τμήματα, τόσο στην Κρήτη όσο και στην Αττική. Παράλληλα, έχει ξεκινήσει από τους αναδόχους η παραγωγή των υποβρύχιων καλωδίων και του εξοπλισμού των σταθμών μετατροπής στο εξωτερικό. Σειρά στον σχεδιασμό μας παίρνουν τα Δωδεκάνησα και το ΒΑ Αιγαίο, πολύ σημαντικά έργα προϋπολογισμού 2,4 δισ. ευρώ, τα οποία αναμένεται να υλοποιηθούν έως το 2029, σύμφωνα με το δεκαετές μας πρόγραμμα.
Πού βρίσκονται τα έργα των διεθνών διασυνδέσεων με τις γειτονικές χώρες και πως ωφελούν την εγχώρια αγορά ενέργειας; Πώς προχωρά η διασύνδεση με την Κύπρο και ποια είναι τα σχέδια για τη διασύνδεση για την Αίγυπτο;
Οι διεθνείς διασυνδέσεις αποτελούν βασικό όχημα για την ενοποίηση της ελληνικής με την ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας, με οφέλη τόσο σε επίπεδο ευστάθειας όσο και ανταγωνιστικότητας της αγοράς. Η νέα γραμμή με τη Βουλγαρία (Ν. Σάντα – Maritsa) υλοποιείται ήδη στη βουλγαρική πλευρά και εντός Απριλίου θα προκηρύξουμε τον σχετικό διαγωνισμό για το ελληνικό τμήμα με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2022. Με τον Ιταλό Διαχειριστή TERNA ετοιμαζόμαστε να υπογράψουμε σύμφωνο συνεργασίας για την εκπόνηση προκαταρκτικών μελετών για νέα διασύνδεση ισχύος 500 – 1.000 MW. Αντίστοιχα έργα βρίσκονται υπό διερεύνηση και για την Αλβανία, τη Βόρεια Μακεδονία και την Τουρκία.
Εκτός από χερσαίες διεθνείς διασυνδέσεις, ο εθνικός σχεδιασμός περιλαμβάνει και θαλάσσιες διασυνδέσεις στη ΝΑ Μεσόγειο. Πιο ώριμη εξ αυτών είναι η ηλεκτρική διασύνδεση με την Κύπρο και το Ισραήλ, για την οποία υπεγράφη πρόσφατα σύμφωνο συνεργασίας μεταξύ των τριών κρατών. Η διασύνδεση ανάμεσα στην Κρήτη και την Κύπρο προχωρά ταχύτερα και σήμερα φαίνεται πιο υλοποιήσιμη από ποτέ, δεδομένου ότι τα τελευταία χρόνια έχουν ωριμάσει σημαντικά οι τεχνολογίες των υποβρύχιων διασυνδέσεων. Με τον φορέα υλοποίησης, Euroasia Interconnector, βρισκόμαστε σε στενή συνεργασία όσον αφορά στη διαλειτουργικότητα των διασυνδέσεων Αττική-Κρήτη και Κρήτη-Κύπρο. Ταυτόχρονα, βρισκόμαστε σε συνομιλίες με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η οποία έχει δηλώσει τη βούληση ένας ευρωπαίος διαχειριστής να συμμετέχει στο μετοχικό σχήμα του έργου. Ο Euroasia Interconnector μάς έχει διαβεβαιώσει ότι έχουν ληφθεί περαιτέρω πρόνοιες για τη χρηματοδότηση του έργου και, ως εκ τούτου, οι μέτοχοι της Εταιρείας –το ελληνικό Δημόσιο και η State Grid– αντιμετωπίζουν κατ’ αρχήν θετικά την προοπτική να διερευνήσουμε την περαιτέρω συνεργασία. Όσον αφορά στη διασύνδεση με την Αίγυπτο, ο ΑΔΜΗΕ συμμετέχει στις σχετικές συζητήσεις τις οποίες έχουν εκκινήσει οι δύο χώρες.
Πώς θα αυξηθεί ο ηλεκτρικός χώρος, μέσα από τα έργα των διασυνδέσεων που σχεδιάζετε, ώστε να απορροφηθεί η παραγόμενη ενέργεια από τις ΑΠΕ;
Ο διαθέσιμος ηλεκτρικός χώρος διευρύνεται συνεχώς μέσα από τις νησιωτικές διασυνδέσεις που υλοποιεί ο ΑΔΜΗΕ. Συγκεκριμένα, όπως προβλέπει το δεκαετές μας πρόγραμμα, θα δημιουργηθεί ηλεκτρικός χώρος 330 MW στις Κυκλάδες, 1000MW στην Κρήτη, 570 MW στα Δωδεκάνησα και 360MW στα νησιά του Β. Αιγαίου. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι η πρόβλεψη που έχει κάνει ο ΑΔΜΗΕ για τη διασύνδεση των ΑΠΕ στο Σύστημα Μεταφοράς ανέρχεται στα 17 GW για το 2030, υπερβαίνοντας τους στόχους του ΕΣΕΚ κατά 1,7 GW.
Ο Διαχειριστής έχει αναλάβει για την υψηλή και υπερυψηλή τάση την προσφορά όρων σύνδεσης έργων ΑΠΕ σε επενδυτές. Τελευταία ασκήθηκε κριτική για καθυστερήσεις στην ικανοποίηση των αιτημάτων. Ποια είναι η εικόνα σε αριθμούς και τελικά πως μπορεί να επιταχυνθούν οι διαδικασίες;
Από τον περασμένο Οκτώβριο, όποτε ξεκίνησαν να έρχονται αιτήματα για ομαδοποιημένα έργα μικρών ΑΠΕ, έχουμε δεχθεί 75 κοινά αιτήματα που αφορούν σε 3.800 σταθμούς παραγωγής, συνολικής ισχύος της τάξης των 3 GW – τα μισά περίπου από αυτά που λειτουργούν σήμερα στο δίκτυο μέσης τάσης. Το ζήτημα που έχει ανακύψει είναι σε γνώση του ΥΠΕΝ που επεξεργάζεται μια σειρά από λύσεις. Από την πλευρά μας, ετοιμάζουμε συγκεκριμένες προτάσεις για το θέμα αυτό, καθώς και νέα μεθοδολογία για τον υπολογισμό του διαθέσιμου ηλεκτρικού χώρου που θα λαμβάνει υπόψιν διαθέσιμα δεδομένα που σχετίζονται με την εξέλιξη του εγχώριου ενεργειακού συστήματος και προορίζεται για άμεση εφαρμογή.
Το σύστημα υψηλής και υπερυψηλής τάσης δοκιμάζεται έντονα στην Πελοπόννησο. Τα έργα επέκτασης του συστήματος των 400 kV στην περιφέρεια έχουν μπλοκάρει εξαιτίας της αντίδρασης των μοναχών της Ι. Μονής Αγ. Θεοδώρων στα Καλάβρυτα. Ποιες είναι οι επιπτώσεις και ποια τα εναλλακτικά σχέδια του Διαχειριστή;
Η Πελοπόννησος είναι η τελευταία περιοχή της Ευρώπης που είναι ενεργειακά κορεσμένη. Ούτε ένα καινούργιο φωτοβολταϊκό δεν μπορεί σήμερα να συνδεθεί στην περιοχή. Η Πελοπόννησος παραμένει διασυνδεδεμένη στα 150 kV –όπως τα νησιά– αντί για 400 kV που είναι το υπόλοιπο ηπειρωτικό σύστημα της χώρας. Για τη βελτίωση συνολικά του Νότιου Συστήματος, ο ΑΔΜΗΕ υλοποιεί δύο ενεργειακούς διαδρόμους τον Δυτικό και τον Ανατολικό Διάδρομο. Ο Ανατολικός Διάδρομος περιλαμβάνει τη διασύνδεση Μεγαλόπολης-Κορίνθου-ΚΥΤ Κουμουνδρούρου και βρίσκεται υπό κατασκευή.
Ο Δυτικός Διάδρομος έχει ολοκληρωθεί σε βαθμό 98% γιατί εκκρεμούν δύο πυλώνες που η Μονή Αγίων Θεοδώρων στα Καλάβρυτα δεν επιτρέπει να εγκατασταθούν. Πρόκειται για μια επένδυση 110 εκατ. ευρώ που σχεδιάζεται από το 2006 αλλά ξεκίνησε να κατασκευάζεται μόλις το 2018. Οι πέντε μοναχές προσέφυγαν στη Δικαιοσύνη και κέρδισαν τα ασφαλιστικά μέτρα πριν λίγους μήνες. Εμείς θα χρησιμοποιήσουμε όλα τα νομικά μέσα που έχουμε στη διάθεσή μας για να τελειώσουμε το έργο και ταυτόχρονα, σε συνεννόηση με το υπουργείο Ενέργειας, έχουμε προχωρήσει και τις διαδικασίες μελέτης εναλλακτικής όδευσης. Η μελέτη δείχνει καταρχήν την ανάγκη για εγκατάσταση εννέα νέων πυλώνων και την αποξήλωση επτά πυλώνων από τη σημερινή τους θέση, έργο με επιπλέον κόστος 1,5 εκατ. ευρώ. Η όδευση αυτή φαίνεται ότι είναι τεχνικά υλοποιήσιμη, ωστόσο, υπάρχουν πολλά βήματα που πρέπει να γίνουν για να ξεκινήσει το έργο, συμπεριλαμβανομένων αδειοδοτήσεων από το Δασαρχείο και άλλους αρμόδιους φορείς με στόχο την τροποποίηση της περιβαλλοντικής άδειας (ΑΕΠΟ) ώστε να ξεκινήσει η κατασκευή. Όλες αυτές οι διαδικασίες είναι χρονοβόρες και, βάσει της εμπειρίας μας, διαρκούν περισσότερο χρόνο απ’ ό,τι η ίδια η κατασκευή του έργου. Ο υπουργός Ενέργειας, πάντως, έχει τονίσει ότι οι εν λόγω διαδικασίες θα επισπευστούν κατά το δυνατόν ώστε η καθυστέρηση να είναι η μικρότερη εφικτή.
Μετά το συμβάν στο ΚΥΤ Κουμουνδούρου που βρίσκεται το πλάνο αντικατάστασης παλαιού εξοπλισμού στις υποδομές του Εθνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας;
Πράγματι, το Σύστημα Μεταφοράς έχει αρκετά παλαιωμένα στοιχεία αλλά η ανανέωσή τους είναι επιβεβλημένη και για έναν ακόμη λόγο –για να ενσωματωθούν οι νέες τεχνολογικές εξελίξεις που έχουν συντελεστεί τα τελευταία χρόνια. Αναγνωρίζοντας ότι το Σύστημα είναι «ζωντανός οργανισμός» και μεταβάλλεται, ο ΑΔΜΗΕ εκπόνησε για πρώτη φορά κυλιόμενο Πρόγραμμα Ανανέωσης Εξοπλισμού το 2018. Στα τέλη του 2020, όταν καταστρώναμε τη νέα στρατηγική μας για τα έτη 2021-2024, αποφασίσαμε να διευρύνουμε και να επισπεύσουμε το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των παγίων, αυξάνοντας τον προϋπολογισμό από τα 80 εκατ. ευρώ στα 200 εκατ. ευρώ, με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2025. Το νέο πρόγραμμα είναι εμπροσθοβαρές και προβλέπει την σταδιακή αντικατάσταση όλων των στοιχείων του κρίσιμου εξοπλισμού που σήμερα λειτουργούν για πάνω από 23 έτη. Στο μεγαλύτερο μέρος του (150 εκατ. ευρώ) προβλέπεται να υλοποιηθεί μέσα στην επόμενη τριετία.
Σε ό,τι αφορά στο Κέντρο Υπερυψηλής Τάσης Κουμουνδούρου, έχουμε δρομολογήσει την εγκατάσταση δύο νέων αυτομετασχηματιστών έως τον Ιούνιο προκειμένου να αποκατασταθεί το μέρος του εξοπλισμού που τέθηκε εκτός λειτουργίας τον Φεβρουάριο. Ταυτόχρονα, ξεκινά άμεσα το έργο του νέου ΚΥΤ με τεχνολογία GIS για να ολοκληρωθεί το 2023 όταν θα διασυνδεθεί σε αυτό και η νέα γραμμή Κρήτης-Αττικής. Το έργο συνολικού προϋπολογισμού 46 εκατ. ευρώ έχει προταθεί για χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης μαζί με τη νέα γραμμή μεταφοράς Κόρινθος-Κουμουνδούρος.
Ο Διαχειριστής διεκδικεί ρόλο στην αποθήκευση ενέργειας. Ποια είναι τα πλάνα σας;
Η ενεργειακή μετάβαση δημιουργεί νέα πεδία δραστηριότητας για την Εταιρεία. Ένα από αυτά είναι η αποθήκευση ενέργειας, η οποία αναδεικνύεται σε πολύτιμο εργαλείο για την βελτίωση της ευστάθειας του Συστήματος, όπως αναφέρεται και στην Ευρωπαϊκή Οδηγία όπου περιγράφεται ο ρόλος των Διαχειριστών Μεταφοράς. Σε αυτό το πλαίσιο, ωριμάζουμε δύο πιλοτικά συστήματα αποθήκευσης στη Θήβα και τη Νάξο, τα οποία για πρώτη φορά συμπεριλήφθηκαν στο νέο 10ετές μας πρόγραμμα.
Ένα νέο κεφάλαιο που ανοίγει στην εγχώρια αγορά των ΑΠΕ είναι τα υπεράκτια αιολικά πάρκα. Ποιος θα είναι ο ρόλος του ΑΔΜΗΕ σε αυτές τις επενδύσεις;
Ο ΑΔΜΗΕ, με τα έργα που υλοποιεί, έχει αποκτήσει εκτενή τεχνογνωσία σε μεγάλες υποθαλάσσιες διασυνδέσεις και έχει αποδείξει ότι μπορεί να φέρει τα έργα σε πέρας με ταχύτητα και ποιότητα προς όφελος των καταναλωτών. Για τα υπεράκτια αιολικά πάρκα προετοιμαζόμαστε εντατικά σε συνεργασία με σημαντικούς επενδυτές από την Ελλάδα αλλά και το εξωτερικού προκειμένου να ενισχύσουμε με την παρουσία μας την όσο πιο αποδοτική και ταχύτερη δυνατή ανάπτυξη του κλάδου.
Η εταιρία έχει εισέλθει και στην αγορά των τηλεπικοινωνιών. Με ποιον τρόπο τα δίκτυα ηλεκτρισμού μπορούν να αξιοποιηθούν και ποιες είναι οι κινήσεις σας;
Η νέα μας στρατηγική προβλέπει την αξιοποίηση του κινητού και ακίνητου πλούτου του ΑΔΜΗΕ με την παροχή υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας. Το Σύστημα Μεταφοράς του ΑΔΜΗΕ διατρέχουν 3.000 χλμ δικτύου οπτικών ινών, το οποίο συνεχώς επεκτείνεται με στόχο να φτάσει τα 6.000 χλμ σε βάθος πενταετίας. Η παρουσία μας στη χονδρεμπορική αγορά των τηλεπικοινωνιών γίνεται μέσω της θυγατρικής μας, Grid Telecom που συστάθηκε στις αρχές του 2019. Πέραν της συμφωνίας που έχει συνάψει ήδη η Grid με τη WIND, για τμήμα του δικτύου κορμού του παρόχου από φέτος ξεκινά και τη διάθεση σκοτεινής ίνας μέσω του εναέριου και υποθαλάσσιου δικτύου του ΑΔΜΗΕ, τη διάθεση υπηρεσιών χωρητικότητας υπερ-υψηλών ταχυτήτων (10GΧn) μέσω ενός state-of-the-art δικτύου DWDM και τη διάθεση υπηρεσιών συνεγκατάστασης σε υποδομές και εξοπλισμό του Διαχειριστή. Το φετινό πλάνο περιλαμβάνει επίσης τη δημιουργία τηλεπικοινωνιακών κόμβων στα ΚΥΤ μας ενώ εξετάζουμε παράλληλα τη δυνατότητα να εισέλθουμε στην αγορά των data centers.
(του Χρήστου Κολώνα, Οικονομικός Ταχυδρόμος)