Το τέλος της συνεργασίας ΔΕΗ -Αλουμίνιον μετά από 60 χρόνια δεν αφορά στενά μόνο τις δύο επιχειρήσεις. Σηματοδοτεί το τέλος μιας ολόκληρης εποχής. Και όλοι οι ενεργειακοί και βιομηχανικοί όμιλοι, «τρέχουν» προς αυτή την κατεύθυνση.
Κάποιοι έχουν ήδη τοποθετηθεί στην νέα εποχή, είναι σε θέση να απεξαρτηθούν από τη ΔΕΗ καλύπτοντας τις ανάγκες τους μέσα από διμερή συμβόλαια PPAs και αργά ή γρήγορα θα πάψουν να την έχουν ανάγκη. Κάποιοι άλλοι, που άργησαν να εντάξουν την ενεργειακή μετάβαση στην στρατηγική τους, πρέπει να ανοίξουν βηματισμό, αν θέλουν να παραμείνουν στο χάρτη.
Στην πραγματικότητα βλέπουμε εικόνες από την επόμενη ημέρα. Μια ΔΕΗ χωρίς εξαρτήσεις και συμβιβασμούς, ιδιωτικούς ομίλους δομημένους με θέληση να «πρασινίσουν», επενδυτές ΑΠΕ που δεν εξαρτώνται από τις ταρίφες των διαγωνισμών και έναν αυξανόμενο ανταγωνισμό σε ένα τοπίο που συμπληρώνουν οι πολλές νέες θεσμικές αλλαγές (target model, CRM, κλπ).
Σε αυτό το νέο τοπίο, τον τόνο θα δίνουν τα πράσινα διμερή συμβόλαια με την αγορά, προϋπόθεση απαραίτητη προκειμένου οι επενδυτές ΑΠΕ να πάρουν χρηματοδότηση από τις τράπεζες. Στο νέο αυτό μοντέλο, χώρος θα υπάρχει και για τους μικρούς παίκτες, με εργαλεία αφενός τα PPA’s όσον αφορά την προμήθειά τους σε ρεύμα, αφετέρου την παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών προς τον καταναλωτή.
Είναι το τέλος μιας εποχής, η αρχή απεξάρτησης της ελληνικής βιομηχανίας από τη ΔΕΗ, της στήριξης στα δικά της πόδια και μια γενικότερη αλλαγή σελίδας παντού.
Το μέλλον ανήκει στις πολλές «μικρές ΔΕΗ», δηλαδή στους ολοκληρωμένους ομίλους, που επειδή θα έχουν τοποθετηθεί σε όλο το φάσμα της αγοράς, θα έχουν τη πολυτέλεια να παρακολουθούν με ψυχραιμία τις εξελίξεις.
Τα όσα ειπώθηκαν χθες είναι πολύ χαρακτηριστικά. «Το 2023 το Αλουμίνιον της Ελλάδος ανεξαρτητοποιείται από την ΔΕΗ. Περνά σε μια νέα εποχή, καθώς για πρώτη φορά από την ίδρυσή της θα απεξαρτηθεί από την ΔΕΗ αναφορικά με την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας», είπε από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης της Mytilineos, ο Ευ. Μυτιληναίος.
Η είδηση είναι ακριβώς αυτή. Ενα από τα μεγαλύτερα εργοστάσια της χωρας, που επί 60 χρόνια εξαρτώνταν από τα τιμολόγια της ΔΕΗ και ουκ ολίγες φορές είχε εμπλακεί σε δικαστικές διαμάχες μαζί της, παύει να τη χρειάζεται. Η νέα μονάδα CCGT στον Αγ.Νικόλαο Βοιωτίας που ολοκληρώνεται φέτος για να μπει σε λειτουργία του χρόνου, θα καλύπτει 3 φορές τις ανάγκες του εργοστασίου. Και μάλιστα η συμφωνία Mytilineos - ΔΕΗ προβλέπει ότι κάθε 3μήνο οι ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας που θα παίρνει από την τελευταία θα μειώνονται, με στόχο ως τα τέλη του 2023 να έχουν μηδενιστεί.
Ολοι πάνε προς τα εκεί
Τα παραπάνω, όπως και η πρόσφατη συμφωνία ΤΕΡΝΑ-MOH για τη νέα μονάδα στην Κομοτηνή, σηματοδοτούν τη νέα εποχή. Και όλοι πάνε προς τα εκεί. Σύγχρονοι σταθμοί φυσικού αερίου, ικανοί να καλύψουν τις ανάγκες ενεργοβόρων βιομηχανιών, συμβολαιοποιημένες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας, πράσινα διμερή συμβόλαια με τους μεγάλους καταναλωτές σε καλές τιμές, οξύτερος ανταγωνισμός στην λιανική.
«Μικρές ΔΕΗ» με ναυαρχίδες σύγχρονες μονάδες συνδυασμένου κύκλου, που δεν θα έχουν καμία σχέση με την ΔΕΗ, ο ρόλος της οποίας ως προμηθευτής ρεύματος στην ΥΤ θα συρρικνώνεται συνεχώς και ταυτόχρονα με τη μείωση των μεριδίων της σε ΜΤ και ΧΤ, θα επικεντρώνεται στο δικό της «πρασίνισμα» μέσα από επενδύσεις με ίδια κεφάλαια ή με συνεργασίες.
Στο νέο αυτό τοπίο, όπου θα κάνουν την εμφάνισή τους και οι αποθηκευτικοί σταθμοί, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ από φωτοβολταϊκά και αιολικά δεν θα χρειάζεται επιδότηση, παρά στήριξη ώστε να συμμετάσχουν επενδυτές κανονικά στις ενεργειακές χρηματιστηριακές αγορές. Ο καταναλωτής δεν θα επιβαρύνεται με επιπλέον κόστος για να χρηματοδοτούνται νέες επενδύσεις φωτοβολταϊκών και αιολικών, οι οποίες είναι πλέον απολύτως ανταγωνιστικές.
Αυτός ο ανταγωνισμός θα επιτρέψει να μειωθεί ακόμη περισσότερο το κόστος παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ, δίνοντας τη δυνατότητα στους ενεργειακούς ομίλους να προσφέρουν στους καταναλωτές αλλά και στις εγχώριες επιχειρήσεις φθηνότερο ρεύμα, ώστε με τη σειρά τους να μειώσουν το κόστος παραγωγής τους.
Οι νέες μονάδες
Στο ερώτημα τι θα κρίνει τη ταχύτητα ολοκλήρωσης αυτών των νέων «Μικρών ΔΕΗ» και τον αριθμό τους, η απάντηση είναι η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας κατά την επόμενη διετία και ο βαθμός διείσδυσης των ΑΠΕ.
Στο σενάριο που οι πράσινες επενδύσεις σπάσουν όλα τα ρεκόρ και φανεί ότι επιτυγχάνεται ο στόχος του 2030 το 63% της ενεργειακής ζήτησης της χώρας να καλύπτεται από «πράσινη» ενέργεια, γεγονός που μεταφράζεται σε 17 GW ΑΠΕ στο τέλος της δεκαετίας, τότε προφανώς δεν θα χρειαστούν τόσες μονάδες φυσικού αερίου. Δεν θα είναι βιώσιμες με όρους αγοράς, όταν ένα μεγάλο μέρος συναλλαγών στο χρηματιστήριο θα καλύπτεται από τις ολοένα και πιο ανταγωνιστικές ΑΠΕ.
Στον αντίποδα, αν παρά τις προσδοκίες, εντούτοις η διείσδυση αιολικών, φωτοβολταϊκών και άλλων τεχνολογιών δεν είναι η αναμενόμενη, τότε ασφαλώς και θα υπάρξει ανάγκη για δύο τουλάχιστον ακόμη μονάδες φυσικού αερίου, (πέραν αυτών της Mytilineos, TEΡΝΑ -ΜΟΗ και Πτολεμαΐδας 5). Στη μετά λιγνίτη εποχή, κάποιος πρέπει να καλύπτει τις ανάγκες της χώρας.
Σύμφωνα με το παλιό ΕΣΕΚ, που τώρα τελεί υπό αναθεώρηση, απαιτούνταν η ένταξη 1.650 MW νέων μονάδων φυσικού αερίου, συν η Πτολεμαίδα 5 (660 MW), που πλέον θα «γυρίσει» σε φυσικό αέριο. Σύνολο, 2.310 MW.
Σύμφωνα με την μελέτη επάρκειας του ΑΔΜΗΕ (Δεκ 2019), εφόσον το 2030 φτάσουμε να διαθέτουμε 17 GW από ΑΠΕ, 3 GW υδροηλεκτρικών, καθώς και να έχουμε πετύχει τους στόχους εξοικονόμησης, τότε δεν θα αντιμετωπίσουμε προβλήματα επάρκειας.
Διαφορετικά, η μελέτη παρέθετε μια σειρά από σενάρια. Αν για παράδειγμα, δεν πετύχουμε τόσο μεγάλη εξοικονόμηση και έχουμε ξηρά έτη, τότε τη διετία 2023-2024 δεν θα εξασφαλίσουμε το αποδεκτό όριο των 3 ωρών χωρίς ρεύμα. Αν καθυστερήσει να ενταχθεί στο σύστημα τη διετία 2024-2025 μονάδα φυσικού αερίου, τότε το 2024 θα έχουμε πρόβλημα επάρκειας. Αν ωστόσο δεν πετύχουμε και τους στόχους εξοικονόμησης, τότε το πρόβλημα θα εμφανιστεί νωρίτερα, από το 2022, όπου αν η χρονιά δεν έχει πολλές βροχές, αυξάνεται ο κίνδυνος για μπλακ άουτ στις 10 ώρες. Αν συμβεί το ίδιο και το 2023, τότε ο κίνδυνος αυξάνεται στις 14 ώρες, κ.ό.κ.