Απότομη ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας που συμπαρασύρει την ζήτηση για καύσιμα, μέταλλα, εμπορεύματα, ηλεκτρικό ρεύμα, μαζί με το ευρωπαϊκό Green Deal, το νέο νόμο για το κλίμα και τους «φιλόδοξους» στόχους που αυξάνουν τις τιμές στα δικαιώματα CO2, αλλά και μια συνεχή εξάπλωση των ιδιαίτερα ενεργοβόρων στην «εξόρυξη» κρυπτονομισμάτων.
Η αγορά ηλεκτρισμού μοιάζει αντιμέτωπη με την «τέλεια καταιγίδα». Τα χαρακτηριστικά της είναι δομικά και όχι συγκυριακά, όπως αυτά του καύσωνα που ταλαιπωρεί τις τελευταίες ημέρες την Ευρώπη, εκτινάσσοντας τις τιμές χονδρικής στην Ελλάδα ακόμη και πάνω από τα 100 ευρώ/ MWh.
Το ακριβό ρεύμα δείχνει ότι ήρθε για να μείνει. Καθώς ο πλανήτης γυρίζει σελίδα και παντού οι τιμές ανεβαίνουν, από το φυσικό αέριο, τα μέταλλα, το σίδερο, το αλουμίνιο μέχρι τα μεταφορικά και τα cargo, αυξάνονται και οι τιμές στον ηλεκτρισμό.
Τα εργοστάσια στη Κίνα που δεν σταμάτησαν ποτέ να δουλεύουν, η πεινασμένη για κατανάλωση Δύση, οι εφοπλιστές που θησαυρίζουν βλέποντας τα ναύλα να εκτινάσσονται, όλα αυτά «φουντώνουν» την ζήτηση για ενέργεια.
Σε αυτή τη συγκυρία, ο καύσωνας απλώς ανέδειξε ένα πρόβλημα με πολύ βαθύτερες ρίζες, επιβεβαιώνοντας όσους «φωνάζουν» ότι ο μοναδικός τρόπος για χαμηλότερο ρεύμα στο μέλλον είναι να «τρέξουν» οι μονάδες αποθήκευσης και να επιταχυνθεί η διείσδυση των ΑΠΕ.
Τα νούμερα δείχνουν ότι η τιμή CO2 βρίσκεται στα 55 ευρώ/ τόνος, έναντι 32 ευρώ στις αρχές του έτους. Η μέση Τιμή Εκκαθάρισης Αγοράς (TEA) για τον Ιούνιο υπολογίζεται στα 79,33 ευρώ/ MWh, έναντι 59 ευρώ τον Δεκέμβριο.
Βάσει προβολών για την πορεία των τιμών που έχουν στα χέρια τους μεγάλοι προμηθευτές της αγοράς, η τάση για τη χονδρική είναι να πάει εντός μηνός στα 83-84 ευρώ/ MWh, να ανέβει τους επόμενους μήνες στα 85 ευρώ και προς τα τέλη του έτους να φτάσει στα 92 ευρώ/ MWh.
Καθώς τα όρια ενεργοποίησης των ρητρών στις συμβάσεις των παρόχων είναι πολύ χαμηλότερα από τα παραπάνω επίπεδα, εφόσον επαληθευτούν οι προβολές, τότε σύντομα οι οικιακοί καταναλωτές θα δουν τσουχτερές αυξήσεις στα τιμολόγια.
Τα οικιακά τιμολόγια
Σύμφωνα με εκτιμήσεις μεγάλων προμηθευτών, αν ένας μέσος οικιακός πελάτης συγκρίνει το τι πλήρωνε τον Μάιο σε σχέση με αυτά που θα πληρώσει τον Ιούνιο, μπορεί να δει αύξηση στο ανταγωνιστικό σκέλος του λογαριασμού του, ακόμη και 20%. Τον Μάιο η μέση ΤΕΑ ήταν στα 63,16 ευρώ/ MWh, όταν σήμερα κινείται κοντά στα 80 ευρώ.
Από την αρχή του έτους μέχρι και τον Ιούνιο, οι ίδιες εκτιμήσεις μιλούν για σωρευτική επιβάρυνση μέχρι και 35%, η οποία θα έχει συνέχεια. Αν επιβεβαιωθούν τα σενάρια για τιμές χονδρικής στα 90-92 ευρώ το Δεκέμβριο του 2021, τότε κατά το δεύτερο εξάμηνο, προβλέψεις λένε ότι τα οικιακά τιμολόγια θα απογειωθούν, λόγω πάντα της ρήτρας, κατά ένα επιπλέον 10%.
Ακόμη και αν διαψευστούν οι παραδοχές και τελικά οι αυξήσεις αποδειχθούν μικρότερες, ένα είναι βέβαιο. Τους επόμενους μήνες τα παράπονα και η γκρίνια των καταναλωτών προς εταιρείες και ΡΑΕ θα αυξηθούν, ενώ το θέμα θα προβληματίσει και το ΥΠΕΝ.
Οριακή ανάκτηση κόστους για ΔΕΗ
Ενδιαφέρον έχει η στάση που θα τηρήσει απέναντι σε όλα αυτά ο μεγάλος παίκτης που λέγεται ΔΕΗ. Ακόμη και αν συνεχίσει να απορροφά μέρος των αυξήσεων, όπως και κάνει, οι εξελίξεις δεν της αφήνουν πολλά περιθώρια αντίδρασης. Η ρήτρα CO2 που έχει ακόμη η επιχείρηση στα τιμολόγια της δεν είναι καθόλου επαρκής για να ανακτήσει τις αυξήσεις στην χονδρεμπορική. Η ρήτρα αναπροσαρμογής που θα την αντικαταστήσει από τις 5 Αυγούστου, θα της επιτρέψει να ανακτά οριακά τα κόστη της, κινούμενη σε μια λογική «ίσα βάρκα, ίσα νερά».
Σε κάθε περίπτωση, τόσο η ΔΕΗ, όσο και οι υπόλοιποι καθετοποιημένοι παίκτες, ακριβώς επειδή θα πωλούν ακριβότερα την παραγωγή τους, κάπως θα καταφέρουν να αντισταθμίσουν τα κόστη τους.
Τα B2B συμβόλαια
Οσο για τους μικρούς προμηθευτές, όπως και οι μεγάλοι, έτσι και εκείνοι θα εφαρμόσουν τις ρήτρες, προκειμένου να κρατήσουν, σταθερό το margin τους, όσο αυτό είναι εφικτό. Το ζήτημα είναι τι θα κάνουν οι μη καθετοποιημένοι παίκτες που είναι εκτεθειμένοι στην Μέση Τάση. Δηλαδή οι πάροχοι που έχουν συνάψει B2B συμβόλαια π.χ. με αλυσίδες σούπερ-μάρκετ και βιομηχανικούς πελάτες μέσα από διμερείς διαπραγματεύσεις και σε τιμές, ανεξάρτητες από την εκκαθάριση της αγοράς. Όταν ένα συμβόλαιο έχει κλειδώσει, π.χ., στα 70 ευρώ/ MWh αλλά η τιμή χονδρικής κινείται προς τα 80 ή ψηλότερα, χωρίς ο πάροχος να μπορεί να αντισταθμίσει τον κίνδυνο, το πρόβλημα είναι προφανές.
Συνεκτιμώντας τα παραπάνω, η αγορά ηλεκτρισμού έχει μπει σε μια φάση «όποιος αντέξει» και αυξάνονται οι πιθανότητες να δούμε εντός του 2021 και του 2022 συγχωνεύσεις και εξαγορές στον χώρο της προμήθειας.
Κόστος φυσικού αερίου
Τούτο δεν σημαίνει ότι δεν πιέζονται και οι μεγάλοι. Κάθε μονάδα φυσικού αερίου εκπέμπει περίπου γύρω στους 0,3 τόνους CO2. Δεδομένου ότι η τιμή του κυμαίνεται στα 55 ευρώ, αυτό μεταφράζεται σε ένα κόστος 16,5 ευρώ/ MWh. Την ίδια στιγμή, το κόστος του φυσικού αερίου έχει αυξηθεί στα 30 ευρώ/ MWh, μαζί με τα μεταφορικά, έναντι 14 ευρώ που ήταν επί lockdown. Το μεταβλητό κόστος μιας μονάδας φυσικού αερίου κινείται πλέον στα 74-75 ευρώ/ Mwh έναντι 40 ευρώ επί lockdown.