Το φάντασμα μιας νέας γενιάς ληξιπρόθεσμων οφειλών, χτυπά τη πόρτα της ενεργειακής αγοράς, με τους καταναλωτές στα όριά τους, τις εταιρείες στριμωγμένες ως προς το διαθέσιμο cash flow, τους διακανονισμούς το τελευταιο διάστημα να έχουν τριπλασιαστεί και την αγωνία στο «κόκκινο».
Η συσσωρευμένη κόπωση των καταναλωτών έπειτα από επτά μήνες διογκούμενης ενεργειακής κρίσης έχει ως αποτέλεσμα τα αιτήματα για ρυθμίσεις να έχουν εκτιναχθεί τόσο σε όγκο, όσο και σε ποσά, με αύξηση 200% και πάνω έναντι του Σεπτεμβρίου του 2021, όμως το κυριότερο είναι πως όλα αυτά προϊδεάζουν για μια νέα γενιά ανεξόφλητων.
Η έκταση του προβλήματος θα φανεί από τον Απρίλιο και μετά, έπειτα δηλαδή και την ταχυδρόμηση των εκκαθαριστικών με τον «πολεμικό» μήνα Μάρτιο, στο πρώτο μισό του οποίου, η χονδρική κινείται σταθερά πέριξ ή άνω των 300 ευρώ/ Mwh. Το πρόβλημα θα σκάσει όταν οι πελάτες που μπήκαν μαζικά το τελευταίο εξάμηνο σε ρύθμιση, θα συνειδητοποιήσουν ότι, παρά τη κρατική επιδότηση, δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στις δόσεις που συμφώνησαν και θα αρχίσουν στο καλό σενάριο να ζητούν περισσότερες, στο κακό να τις αθετούν. Η εικόνα, όπως τη μεταφέρουν εταιρείες στο Energypress, αφορά συνεπείς μέχρι πρότινος πελάτες, όχι τους καθ' έξιν μπαταχτζήδες.
Τόσο η ενεργειακή αγορά, όσο και η κυβέρνηση εναποθέτουν τις ελπίδες τους σε μια παρέμβαση «μπαζούκα» από την Κομισιόν, που θα μειώσει δραστικά τις τιμές, την οποία θέλουν να πιστεύουν ότι προετοιμάζεται και θα ανακοινωθεί σύντομα. Στηρίζουν την πεποίθησή τους στην ίδια την έκταση του προβλήματος και στο γεγονός ότι μπορεί να πυροδοτήσει ακραίων διαστάσεων κοινωνικές εντάσεις παντού στην Ευρώπη. Ακριβώς αυτό είναι που κάνει από ανθρώπους του ενεργειακού χώρου μέχρι τον ίδιο τον Πρωθυπουργό να θεωρούν ότι οι προτάσεις που εξετάζει η Κομισιόν και οι αποφάσεις που θα ληφθούν στην Σύνοδο Κορυφής (24-25 Μαρτίου) θα είναι αυτή τη φορά καθοριστικές. Τουλάχιστον αυτή είναι η προσδοκία.
Από που θα βρεθούν τα χρήματα
Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι προ κρίσης, με την ετήσια κατανάλωση στις 55 TWh και μια μέση τιμή χονδρικής στα 50 ευρώ/ MWh, η Ελλάδα πλήρωνε το χρόνο για ρεύμα κοντά στα 3 δισ ευρώ. Σήμερα η τιμή χονδρικής είναι μια ανάσα από τα 300 ευρώ. Στο εφιαλτικό σενάριο που διατηρηθούν παρόμοιες τιμές μέχρι τα τέλη του 2022, τότε η διαφορά των 250 ευρώ/ MWh με τα προ κρίσης επίπεδα, πολλαπλασιαζόμενη με την ετήσια κατανάλωση, βγάζει ένα ασύλληπτο επιπλέον νούμερο κοντά στα 14 δισ ευρώ!
Τόσα χρήματα προφανώς και δεν υπάρχουν, ουδείς πρόκειται να τα πληρώσει, και σε ένα τέτοιο καταστροφικό σενάριο πολύ απλά οι λογαριασμοί θα μείνουν απλήρωτοι και η αγορά θα καταρρεύσει. Ακριβώς γι’ αυτό το λόγο, επειδή πλέον το πρόβλημα είναι πανευρωπαϊκό, και γίνεται πλέον αισθητό και στον Βορρά, όπου τα νούμερα είναι πολλαπλάσια των ελληνικών, θεωρείται βέβαιο ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν θα μείνει με τα χέρια σταυρωμένα.
Δόσεις αναλόγως τη περίπτωση
Εν αναμονή των κοινοτικών παρεμβάσεων, η ενεργειακή αγορά διαχειρίζεται το πρόβλημα, όπως μπορεί. Στους καταναλωτές ΚΟΤ οι δόσεις είναι πολλές, στους πελάτες Β2Β ο χειρισμός γίνεται ανά περίπτωση και αναλόγως την εποχικότητα της επιχείρησης (π.χ. ένα ξενοδοχείο μπορεί να πληρώσει περισσότερα από το καλοκαίρι και μετά), ενώ για όλους τους υπόλοιπους κάθε πάροχος ορίζει μια προκαταβολή και τα υπόλοιπα σε δόσεις. Άλλοι προμηθευτές απαιτούν προκαταβολή 25%- 50% της οφειλής και τα υπόλοιπα σε 2 έως 4 δόσεις, άλλοι ζητούν χαμηλότερη προκαταβολή, κάποιοι βάζουν έως 6 δόσεις, κ.ό.κ. Τίποτα φυσικά δεν παρέχει διαβεβαιώσεις ότι οι καταναλωτές θα τηρήσουν τη ρύθμιση, ότι μετά από κάποιο διάστημα δεν θα ζητήσουν ευνοϊκότερη και ότι στο τέλος οι πάροχοι δεν θα αναγκαστούν να εντάξουν την οφειλή στις μη εισπράξιμες, δηλαδή στο bad debt. Το τελευταίο θεωρείται βέβαιο ότι θα αυξηθεί σημαντικά, το ερώτημα είναι πόσο.
4.000- 5.000 διακανονισμοί το μήνα
Χαρακτηριστικό είναι ότι προμηθευτές που προ κρίσης έκαναν 1.500 - 2.000 διακανονισμούς το μήνα, πλέον κάνουν 4.000 - 5.000. Αύξηση όμως των διακανονισμών σημαίνει λιγότερο cash flow, απαραίτητο για να πληρώσουν με ζεστό χρήμα το ρεύμα που αγοράζουν σε σταθερά υψηλές τιμές, οι οποίες όσο δεν αποκλιμακώνονται, θα χρειάζονται όλο και περισσότερο ρευστό, δηλαδή φαύλος κύκλος. Φυσικό επακόλουθο, η αναζήτηση νέων κεφαλαίων κίνησης και πιστωτικών γραμμών, γεγονός που με τη σειρά του αυξάνει το κόστος δανεισμού τους και γκριζάρει την τραπεζική τους εικόνα, πρόβλημα ειδικά για τους μικρότερους της αγοράς.
Σε αυτό το αυτοτροφοδοτούμενο σπιράλ, κάποιες εταιρείες έχουν φτάσει στα όριά τους - τα σενάρια για αναγκαστικές συγχωνεύσεις και εξαγορές ποτέ δεν έφυγαν από το τραπέζι - ενώ κάποιοι πάροχοι καθυστερούν να εξοφλήσουν οφειλές προς τους Διαχειριστές αλλά και δημοτικά τέλη προς τους Δήμους.
Σε αυτό το περιβάλλον, αυξανόμενος είναι ο λεγόμενος «ενεργειακός τουρισμός», δηλαδή η μεταπήδηση του καταναλωτή από πάροχο σε πάροχο προς αναζήτηση της καλύτερης τιμής, με πολλούς στο τέλος της ημέρας να καταλήγουν στην ΔΕΗ, της οποίας το μερίδιο παραμένει σταθερά στο 64,59%.
Σε αυτό τον ρυθμό κινούνται τα πράγματα - κάποιοι γκρινιάζουν ότι το ΥΠΕΝ δεν έχει αντιληφθεί πλήρως την έκταση του προβλήματος - ενώ όσο θα καθυστερεί μια στιβαρή ευρωπαϊκή απάντηση που θα μειώσει δραστικά τις τιμές τόσο θα αυξάνονται οι φόβοι για μια νέα γενιά ανεξόφλητων οφειλών, ικανή να λειτουργήσει ως ντόμινο και να προκαλέσει συστημικό κίνδυνο σε όλη την αγορά.