Μισό δισεκατομμύριο ευρώ περίπου το μήνα, θα επιχειρήσει να ρίχνει από εδώ και πέρα στην μάχη του ρεύματος η κυβέρνηση για να επαναφέρει στα προ κρίσης επίπεδα τις τιμές του ηλεκτρικού. Δηλαδή κοντά στα 17 λεπτά την κιλοβατώρα, όπως λένε οι πληροφορίες, από 30- 35 λεπτά σήμερα. Ενα σχέδιο που θα πάρει σάρκα και οστά από την Παρασκευή 1η Ιουλίου, μετά και τη δημοσίευση τις επόμενες ημέρες της υπουργικής απόφασης με τα πλαφόν αποζημίωσης ανά τεχνολογία των ηλεκτροπαραγωγών, τα υπερέσοδα των οποίων θα παρακρατούνται στην πηγή από το Χρηματιστήριο Ενέργειας.
Η μεγάλη δημοσιονομική περιπέτεια χρηματοδότησης του ηλεκτρικού ρεύματος ξεκινά από μεθαύριο. Από τότε και μετά, το οικονομικό επιτελείο θα βρίσκεται σε συνεχή αναζήτηση δημοσιονομικού χώρου, καθώς τα δεδομένα μπορεί να αλλάζουν καθημερινά.
Η «ένεση» από τα υπερέσοδα των ηλεκτροπαραγωγών είναι σημαντική. Έχει υπολογιστεί ότι με τα έσοδα από το σύστημα ETS μπορεί και να φτάσουν αθροιστικά τα 3,5 - 4 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση. Επειδή όμως δεν αρκούν, θα αξιοποιούνται πόροι από τον κρατικό προϋπολογισμό και από κωδικούς κάθε διαθέσιμου ευρωπαϊκού προγράμματος.
Για την ώρα, το οικονομικό επιτελείο έχει εκτιμήσει ότι 850 εκατ. ευρώ αρκούν για το β' εξάμηνο της χρονιάς. Με τη διαφορά ότι έχει βασίσει την εκτίμηση αυτή στην πρόβλεψη πως η τιμή χονδρικής του ρεύματος θα κινηθεί στα 225 ευρώ η μεγαβατώρα. Πόσο έχει σήμερα η μεγαβατώρα; 306 ευρώ.
Που οδηγεί αυτό; Στην εκτίμηση ότι εφόσον επιμείνουν οι παραπάνω τιμές, τότε τα 850 εκατ. ευρώ θα πρέπει να υπερβούν το 1,5 δισ. ευρώ, διαφορετικά η κυβέρνηση θα χάσει το στοίχημα. Και επειδή στην κυβέρνηση δεν θέλουν να συμβεί αυτό, από τον Ιούλιο και μετά θα βρίσκονται σε συνεχή αναζήτηση εσόδων.
Τα καλά νέα μπορεί να έρθουν από τον τουρισμό. Η διαφαινόμενη λίαν δυναμική φετινή του πορεία, γεννά επιπλέον έσοδα από τον ΦΠΑ. Καλά νέα θα μπορούσαν επίσης να έρθουν από τις επιδόσεις του φόρου εισοδήματος, καθώς η φορολογική κλίμακα δεν τιμαριθμοποιείται. Αλλά σε κάθε περίπτωση παραμένει ως ζητούμενο να χτιστεί νέος δημοσιονομικός χώρος που θα καλύπτει τις αυξανόμενες ανάγκες στον μηχανισμό επιδότησης του ηλεκτρικού ρεύματος.
Ανάγκες που συνολικά για την επιχείρηση «ρεύμα» έχουν εκτιμηθεί, σε 12μηνη βάση, σε πάνω από 6 δισ ευρω, προερχόμενα από κάθε πηγή (υπερέσοδα παραγωγών, ETS, προϋπολογισμός, ευρωπαϊκά προγράμματα).
Πόσο θα μειωθούν οι τιμές στο ρεύμα
Στο ερώτημα του ενός εκατομμυρίου, οι υπολογισμοί εξεύρεσης των πόρων έχουν γίνει με τιμή στόχο τα 130-150 ευρώ/ MWh (13-15 λεπτά). Και με παραδοχή για ΕTS στα 100 ευρώ / τόνο, καθώς και με σενάριο για διατήρηση της τιμής TTF του φυσικού αερίου στα σημερινά επίπεδα. Αν δεν υπάρξουν ανατροπές, τότε, μαζί με τις πρόσθετες χρεώσεις (απώλειες ενέργειας, κλπ), βγαίνει μια τιμή μεγαβατώρας στα 170 ευρώ (17 λεπτά/ κιλοβατώρα) έναντι 300 - 350 ευρώ / MWh σήμερα (30-35 λεπτά / κιλοβατώρα). Η μείωση είναι προφανώς μεγάλη, ενώ θυμίζουμε ότι προ κρίσης τα τιμολόγια ΔΕΗ κινούνταν στα 12 λεπτά / κιλοβατώρα.
Είναι εφικτό όλο αυτό; Ναι, αλλά με επιπλέον δημοσιονομικό χώρο και εφόσον οι τιμές διατηρηθούν στα τωρινά επίπεδα. Δυστυχώς, οι προβλέψεις δεν είναι ευοίωνες. Με το φυσικό αέριο σταθερά στα 130 ευρώ / MWh, το ηλεκτρικό ρεύμα θα παραμείνει ψηλά μέχρι το τέλος του 2022. Το δείχνουν τα παράγωγα του φυσικού αερίου που είναι «κλειδωμένα» πάνω από τα 130 ευρώ για όλη την περίοδο μέχρι το Δεκέμβριο. Ενα ερώτημα είναι κατά πόσο αυτό μπορεί να αλλάξει. Η απάντηση είναι ότι μπορεί, αλλά προς το χειρότερο, εφόσον μειωθούν κι άλλο ή διακοπούν εντελώς οι ρωσικές ροές αερίου.
Οι εγχώριες αβεβαιότητες
Εκτός των αβεβαιοτήτων από το εξωτερικό, υπάρχει και ο εγχώριος παράγοντας, ένας σαφώς χαμηλότερου βεληνεκούς κίνδυνος. Οι προμηθευτές προειδοποιούν ότι οι διατάξεις που συνοδεύουν την κατάργηση της ρήτρας αναπροσαρμογής στα τιμολόγια, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αυξήσεις των τελικών χρεώσεων των καταναλωτών. Η αντίθεσή τους αφορά τη ρύθμιση που τους επιβάλλει να ανακοινώνουν τα νέα τους κυμαινόμενα τιμολόγια, χωρίς διακριτη ρήτρα, τουλάχιστον ένα μήνα πριν την θέση τους σε ισχύ.
Σε συνθήκες κρίσης είναι αδύνατη η πρόβλεψη των τιμών, όπως λένε οι πάροχοι, των οποίων τα κομπιουτεράκια έχουν πάρει φωτιά, καθώς έως τις 10 Ιουλίου θα πρέπει να έχουν ανακοινώσει στις ιστοσελίδες τους, την νέα τους βασική χρέωση. Το ίδιο ισχύει και για τη ΔΕΗ, που πιθανότατα θα καταργήσει την έκπτωση του 30%, αφού αναλαμβάνει πλέον το κράτος να κάνει εκπτωτική πολιτική. Οι προμηθευτές επιμένουν ότι δεδομένης της πρωτοφανούς μεταβλητότητας που παρατηρείται στις τιμές χονδρικής του φυσικού αερίου και κατά συνέπεια του ηλεκτρισμού, είναι αδύνατον να γίνει ορθή πρόβλεψη των τιμών χονδρικής στο ρεύμα, και μάλιστα για διάστημα ενός μηνός, τουλάχιστον ένα μήνα πριν την έναρξη ισχύος των νέων τιμολογίων.
Η μάχη της ρήτρας
Ετερος παράγοντας που θα μπορούσε, υπό προϋποθέσεις, να προκαλέσει προβλήματα στην αγορά, αφορά στην απόρριψη από τον Άρειο Πάγο του αιτήματος της ΔΕΗ να κρίνει μια «πιλοτική δίκη» το θέμα της ρήτρας αναπροσαρμογής. Η ΔΕΗ ζητούσε το θέμα της ρήτρας, για το οποίο εκκρεμεί η εκδίκαση διαφόρων συλλογικών και ατομικών αγωγών, να τεθεί σε μια πιλοτική δίκη, έτσι ώστε να αποφασισθεί κεντρικά, μια κι έξω, αν είναι παράνομη. Σε μια τέτοια περίπτωση, θα σταματούσαν να εκδίδονται αντίθετες και αντιφατικές αποφάσεις από διάφορα τοπικά δικαστήρια, μαζί με το ευρύτερο εμπόριο ελπίδας που έχει στηθεί γύρω από το θέμα, υποκινούμενο και πολιτικά.
Η απόρριψη του αιτήματος ΔΕΗ από τον Άρειο Πάγο, σημαίνει ότι στις 6 Ιουλίου θα εκδικαστεί κανονικά η συλλογική αγωγή που έχουν καταθέσει καταναλωτικές οργανώσεις - το ΙΝΚΑ και η ΕΚΠΟΙΖΩ - ζητώντας να κηρυχθεί παράνομος ο τρόπος εφαρμογής της ρήτρας.
Εφόσον το δικαστήριο κρίνει ότι αυτή είναι παράνομη και πρέπει να αποκατασταθεί η ζημία που έχουν υποστεί οι καταναλωτές, προφανώς και ανοίγει ένα νέο, άγνωστης κατάληξης, κεφάλαιο στην αγορά. Κύκλοι ωστόσο του χώρου, εκτιμούν ότι ο δικαστής θα λάβει υπόψιν την κυβερνητική απόφαση για ετήσιο «πάγωμα» της ρήτρας, για τις καταναλώσεις από 1ης Αυγούστου 2022 έως και τον Ιούλιο του 2023, και ίσως πάρει μια απόφαση, που θα ικανοποιεί αμφότερα τα μέρη.
Τέτοια απόφαση θα μπορούσε, για παράδειγμα, να είναι η απαγόρευση διακοπής του ρεύματος σε όσους καταναλωτές πληρώνουν μόνο το σκέλος του λογαριασμού που αφορά στο ρεύμα, και όχι τη ρήτρα. Μια απόφαση εντελώς ανώδυνη, αφού ούτως ή άλλως από την 1η Αυγούστου, η ρήτρα παύει να ισχύει.