Γεμάτη υπαινιγμούς για την ελληνική κυβέρνηση και για την άδικη ρήτρα αναπροσαρμογής στον υπολογισμό της ηλεκτρικής ενέργειας είναι η απάντηση της Επιτρόπου Ενέργειας της Κομισιόν, K. Simson σε ερώτηση της ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, μετά από πρωτοβουλία της Έλενας Κουντουρά.
Η Κομισιόν βρίσκεται σε διαδικασία αξιολόγησης της μεταφοράς της Οδηγίας για την ηλεκτρική ενέργεια -που θεσπίζει δικαιώματα και μέσα προστασίας για τους καταναλωτές σε σχέση με την τιμολόγηση- στο εθνικό δίκαιο των Κρατών Μελών.
Επιφυλάσσεται να αναλάβει περαιτέρω δράση εναντίον της Ελλάδας που δεν την έχει μεταφέρει ακόμη, εφόσον χρειαστεί, αφήνοντας σαφείς αιχμές για πιθανές κυρώσεις.
Με την απάντησή της η Κομισιόν ενθαρρύνει και την δικαστική διερεύνηση περιπτώσεων καταχρηστικής εφαρμογής της ρήτρας αναπροσαρμογής στις δικαστικές αρχές των κρατών – μελών.
Γεμάτη υπαινιγμούς για την ελληνική κυβέρνηση και για την άδικη ρήτρα αναπροσαρμογής στον υπολογισμό της ηλεκτρικής ενέργειας είναι η απάντηση της Επιτρόπου Ενέργειας της Κομισιόν, Κάντρι Σίμσον σε ερώτηση που κατέθεσαν οι έξι Ευρωβουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία μετά από πρωτοβουλία της Έλενας Κουντουρά. Με την απάντησή της η Κομισιόν ενθαρρύνει την δικαστική διερεύνηση περιπτώσεων καταχρηστικής εφαρμογής της ρήτρας αναπροσαρμογής στις δικαστικές αρχές των κρατών – μελών. Ειδικότερα αναφέρει ότι η Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων με τους καταναλωτές απαιτεί να είναι δίκαιες και διαφανείς σε σχέση με την τροποποίησή τους για την τιμή που συμφωνήθηκε αρχικά. Οι συμβατικές ρήτρες αναφέρει χαρακτηριστικά «δεν πρέπει να δημιουργούν εις βάρος του καταναλωτή σημαντική ανισορροπία στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των δύο πλευρών» και προχωράει ακόμη περισσότερο σημειώνοντας ότι «ο καταναλωτής πρέπει να είναι σε θέση να προβλέπει τις πιθανές οικονομικές συνέπειες στις ρήτρες που εισάγονται με βάση σαφή και κατανοητά κριτήρια». Με την απάντηση αυτή η Επιτροπή αφήνει ξεκάθαρες αιχμές ενάντια στις αθέμιτες και μεθοδευμένες πρακτικές ορισμένων παρόχων που μετακύλησαν τις αυξήσεις της ηλεκτρικής ενέργειας στους καταναλωτές μέσω των «ρητρών αναπροσαρμογής», οι οποίες πολλές φορές παρεισήχθησαν στις οικείες συμβάσεις προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας, κατά κανόνα με μη εμφανείς τρόπους (με μικρή γραμματοσειρά στο οπισθόφυλλο των λογαριασμών και με κρυπτικό περιεχόμενο, με παραπομπές σε άγνωστα στο καταναλωτικό κοινό κανονιστικά κείμενα, και με πολύπλοκες μαθηματικές εξισώσεις) καθιστώντας πρακτικά αδύνατο στον μη ειδικό πελάτη-καταναλωτή να προσδιορίσει το μηχανισμό αναπροσαρμογής και να προβλέπει τις πιθανές οικονομικές συνέπειές του.
Απαντώντας στην ερώτηση των Ευρωβουλευτών η K. Simson αναφέρει ότι η Οδηγία 2019/944 για την ηλεκτρική ενέργεια θεσπίζει δικαιώματα και μέσα προστασίας για τους καταναλωτές σε σχέση και με την τιμολόγηση. Πρέπει μάλιστα να ειδοποιούνται εκ των προτέρων για οποιαδήποτε πρόθεση τροποποίησης των συμβατικών όρων και προσαρμογή της τιμής προμήθειας. Η παραδοχή αυτή είναι εξαιρετικά σημαντική διότι είναι γνωστό ότι η πλειονότητα των ρητρών αναπροσαρμογής παρεισήχθησαν εκ των υστέρων στις οικείες συμβάσεις προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας χωρίς να εξασφαλίζεται η εφαρμογή των αρχών της ουσιαστικής διαφάνειας και της έγκαιρης ενημέρωσης των καταναλωτών.
Η Επίτροπος, στην απάντησή της, αποκαλύπτει ότι η Κομισιόν βρίσκεται, σε διαδικασία αξιολόγησης της μεταφοράς της Οδηγίας σε όλα τα κράτη – μέλη συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Υπενθυμίζεται ότι η Επιτροπή έχει εκκινήσει διαδικασία επί παραβάσει κατά της Ελλάδας, επειδή δεν έχει ενσωματώσει την οδηγία στο εθνικό δίκαιο καθώς η προθεσμία για τη μεταφορά της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο έληξε στις 31.12.2020. Μάλιστα, όπως σημειώνει, η Επιτροπή επιφυλάσσεται να αναλάβει περαιτέρω δράση εναντίον της Ελλάδας εφόσον χρειαστεί μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας αυτής, αφήνοντας σαφείς αιχμές για πιθανές κυρώσεις.
Οι Ευρωβουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία ρώτησαν την Κομισιόν αν πιστεύει ότι οι εφαρμοσθείσες ρήτρες αναπροσαρμογής είναι αρκούντως “διαφανείς” κατά τις οδηγίες 2019/944 και 93/13/ΕΟΚ, δεδομένου ότι αυτές ουδόλως προσδιορίζουν το συγκεκριμένο μηχανισμό αναπροσαρμογής κατά τρόπο αντιληπτό και ούτε κατέστησαν επαρκώς γνωστές στον μη ειδικό πελάτη-καταναλωτή και ποια μέτρα σκοπεύει να πάρει ώστε να υποχρεώσει την Ελλάδα να ενσωματώσει την Οδηγία, να εφαρμόσει το ευρωπαϊκό δίκαιο και να προστατεύσει τους καταναλωτές.
Ακολουθεί η απάντηση της Κομισιόν εξ ονόματος της K. Simson:
EL
P-001685/2022
Απάντηση της κ. Simson
εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
(4.7.2022)
Η οδηγία (ΕΕ) 2019/944[1] για την ηλεκτρική ενέργεια θεσπίζει δικαιώματα και μέσα προστασίας για τους πελάτες σε σχέση με τους συμβατικούς όρους και την τιμολόγηση[2]. Κατά συνέπεια, οι συμβατικοί όροι πρέπει να είναι δίκαιοι και γνωστοί εκ των προτέρων και οι πελάτες πρέπει να ειδοποιούνται για οποιαδήποτε πρόθεση τροποποίησης των εν λόγω όρων και για οποιαδήποτε προσαρμογή της τιμής προμήθειας. Οι πελάτες ηλεκτρικής ενέργειας έχουν το δικαίωμα να λαμβάνουν σαφείς, κατανοητές και διαφανείς πληροφορίες, όπως ορίζεται σε διάφορες διατάξεις της οδηγίας.
Η Επιτροπή βρίσκεται επί του παρόντος σε διαδικασία αξιολόγησης της μεταφοράς της οδηγίας (ΕΕ) 2019/944 σε όλα τα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, και ανάλυσης των εθνικών μέτρων. Μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία αυτή, η Επιτροπή θα αναλάβει περαιτέρω δράση, εάν χρειαστεί.
Επιπλέον, η οδηγία 93/13/ΕΟΚ για τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων[3] απαιτεί επίσης όλες οι ρήτρες των συμβάσεων που συνάπτονται με καταναλωτές να είναι δίκαιες και διαφανείς, μεταξύ άλλων όσον αφορά την τροποποίηση της αρχικά συμφωνηθείσας τιμής. Επομένως, οι συμβατικές ρήτρες δεν πρέπει να δημιουργούν εις βάρος του καταναλωτή σημαντική ανισορροπία ανάμεσα στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των μερών και ο καταναλωτής πρέπει να είναι σε θέση να προβλέπει τις πιθανές οικονομικές συνέπειές τους βάσει σαφών και κατανοητών κριτηρίων[4].
Αποτελεί πρωταρχική ευθύνη των εθνικών αρχών και δικαστηρίων να αξιολογούν την εφαρμογή των εν λόγω οδηγιών σε μεμονωμένες περιπτώσεις.
Ακολουθεί η ερώτηση των Ευρωβουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ στην Κομισιόν:
Ερώτηση προτεραιότητας με αίτημα γραπτής απάντησης P-001685/2022
προς την Επιτροπή
Άρθρο 138 του Κανονισμού
Έλενα Κουντουρά (The Left), Δημήτριος Παπαδημούλης (The Left), Κωνσταντίνος Αρβανίτης (The Left), Πέτρος Κόκκαλης (The Left), Αλέξης Γεωργούλης (The Left), Στέλιος Κούλογλου (The Left)
Θέμα: Παραβίαση του ευρωπαϊκού δικαίου από την Ελλάδα εις βάρος των καταναλωτών ηλεκτρικής ενέργειας
Το τελευταίο διάστημα η ελληνική κοινωνία αντιμετωπίζει ένα πρωτοφανές κύμα αυξήσεων στους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας. Η Ελλάδα έχει την ακριβότερη ηλεκτρική ενέργεια στην ΕΕ σε μη οικιακούς καταναλωτές[5] και την υψηλότερη τιμή στη χονδρεμπορική[6].
Λαμβάνοντας υπόψη ότι:
- το άρθρο 5 της οδηγίας 2019/944 προβλέπει ότι τα κράτη μέλη μπορούν κατά παρέκκλιση να εφαρμόζουν δημόσιες παρεμβάσεις για τον καθορισμό των τιμών για την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας σε ενεργειακά φτωχούς ή ευάλωτους πολίτες υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις[7],
- η Επιτροπή έχει εκκινήσει διαδικασία επί παραβάσει κατά της Ελλάδας (INFR(2021)0037), επειδή δεν έχει ενσωματώσει την οδηγία στο εθνικό δίκαιο[8],
- οι αυξήσεις αυτές μετακυλήθηκαν στους καταναλωτές μέσω «ρητρών αναπροσαρμογής» που πολλές φορές παρεισήχθησαν εκ των υστέρων στις οικείες συμβάσεις προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας, κατά κανόνα με μη εμφανείς τρόπους[9], παραβιάζοντας την αρχή διαφάνειας[10] και την υποχρέωση ενημέρωσης των άρθρων 10 παράγραφοι 3 έως 5 και 18 παράγραφος 1 της οδηγίας 2019/944[11], αλλά και τις προϋποθέσεις εγκυρότητας που θέτει η οδηγία 93/13/ΕΟΚ. Ως αποτέλεσμα της μεθόδευσης αυτής, οι καταναλωτές βρέθηκαν αντιμέτωποι με υπέρογκες χρεώσεις.
Ερωτάται η Επιτροπή:
1. Πιστεύει ότι οι εφαρμοσθείσες ρήτρες αναπροσαρμογής είναι αρκούντως “διαφανείς” κατά τις οδηγίες 2019/944 και 93/13/ΕΟΚ, δεδομένου ότι αυτές ουδόλως προσδιορίζουν το συγκεκριμένο μηχανισμό αναπροσαρμογής κατά τρόπο αντιληπτό και ούτε κατέστησαν επαρκώς γνωστές στον μη ειδικό πελάτη-καταναλωτή;
2. Ποια μέτρα σκοπεύει να πάρει ώστε να υποχρεώσει την Ελλάδα να ενσωματώσει την οδηγία, να εφαρμόσει το ευρωπαϊκό δίκαιο και να προστατεύσει τους καταναλωτές;
[1] Οδηγία (ΕΕ) 2019/944 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Ιουνίου 2019, σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και την τροποποίηση της οδηγίας 2012/27/ΕΕ (ΕΕ L 158 της 14.6.2019, σ. 125).
[2] Άρθρα 10 και 18 και παράρτημα I της οδηγίας (ΕΕ) 2019/944.
[3] Οδηγία 93/13/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 5ης Απριλίου 1993, σχετικά με τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων που συνάπτονται με καταναλωτές (ΕΕ L 95 της 21.4.1993, σ. 29).
[4] Βλ. τμήμα 3 της ανακοίνωσης της Επιτροπής — Κατευθυντήριες γραμμές για την ερμηνεία και την εφαρμογή της οδηγίας 93/13/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 5ης Απριλίου 1993, σχετικά με τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων που συνάπτονται με καταναλωτές (ΕΕ C 323 της 27.9.2019, σ. 4, COM(2019) 5325 final).
[5] https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Electricity_price_statistics
[6] Ιανουάριο, Φεβρουάριο, Απρίλιο τρέχοντος έτους
[7] Συνεπώς, υπό προϋποθέσεις μπορεί να γίνει ρύθμιση των τιμών και για τα νοικοκυριά, ευρύτερα, και για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις. Επιπλέον, για να χρηματοδοτήσουν τα μέτρα στήριξης τα κ-μ μπορούν να αξιοποιήσουν το πρόσθετο κέρδος της χονδρικής αγοράς με ειδικά φορολογικά μέτρα.
[8] H προθεσμία για τη μεταφορά της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο έληξε στις 31.12.2020.
[9] Με μικρή γραμματοσειρά στο οπισθόφυλλο των λογαριασμών και με κρυπτικό περιεχόμενο, καθώς και με παραπομπές σε άγνωστα στους καταναλωτές κανονιστικά κείμενα.
[10] H Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας διαπίστωσε έλλειμμα διαφάνειας και παραβιάσεις ως προς την επιβολή και την ενεργοποίηση της Ρήτρας Αναπροσαρμογής απ’ ορισμένους προμηθευτές Ηλεκτρικής Ενέργειας και εκκίνησε πρόσφατα διαδικασία ακροάσεων.
[11] Επιπλέον, βλ. τις αποφάσεις ΔΕΕ, της 23.10.2014 C-359/11 και C-400/11, σκ. 47-48 και 21.03.2013,C-92/11