Η μάχη της ΔΕΗ να κερδίσει το στοίχημα του λιγνίτη επιταχύνει τις επιχειρηματικές εξελίξεις για τα ορυχεία της Αχλάδας και της Βεύης. Σύμφωνα με πληροφορίες, έχει εκδηλωθεί ενδιαφέρον από μεγάλους ομίλους, οι οποίοι στα μέσα της δεκαετίας του 2000, όταν ο λιγνίτης αποτελούσε ακόμη το εθνικό μας καύσιμο, είχαν εκδηλώσει ενδιαφέρον ή είχαν εμπλακεί γύρω από τη διαχείριση των δύο ορυχείων στον νομό Φλώρινας. Τώρα που ο λιγνίτης επανέρχεται έστω προσωρινά στο προσκήνιο και η ΔΕΗ έχει καταστήσει σαφές ότι θα δυσκολευτεί να πετύχει τους στόχους χωρίς την Αχλάδα και τη Βεύη, το ενδιαφέρον μεγάλων ενεργειακών και κατασκευαστικών ομίλων επανακάμπτει.
Τη μεν Αχλάδα, όπου μέχρι πρότινος παραχωρησιούχος ήταν η «Λιγνιτωρυχεία Αχλάδα Α.Ε.», της οικογένειας Παυλίδη και τροφοδοτούσε τη Μελίτη, παλαιότερα την εκμεταλλευόταν εργολαβικά το σχήμα ΑΚΤΩΡ – ΤΕΡΝΑ. Οσο για τη Βεύη, το πρώτο λιγνιτωρυχείο της χώρας που επιχειρήθηκε να περάσει σε ιδιωτικά χέρια, την είχαν διεκδικήσει το 2008, οι Mytilineos, ΤΕΡΝΑ και Ακτωρ, με το διαγωνισμό να κατακυρώνεται τέλη 2014 στην τελευταία. Ουδέποτε ωστόσο η Ακτωρ εγκαταστάθηκε ως παραχωρησιούχος στο ορυχείο, καθώς επί θητείας ΣΥΡΙΖΑ η σύμβαση δεν ήρθε στη Βουλή.
Η τροπή που έχουν πάρει τα πράγματα με την αύξηση στην εξόρυξη λιγνίτη και τον υψηλό στόχο που έχει βάλει η ΔΕΗ για αύξηση της παραγωγής στις 10 TWh, έχουν αναζωπυρώσει το επιχειρηματικό ενδιαφέρον. Αν και τα συσσωρευμένα αποθέματα λιγνίτη στις αυλές των μονάδων πλησιάζουν σύμφωνα με τις πληροφορίες τα 2,7 εκατ τόνους, εντούτοις οι στόχοι δεν βγαίνουν χωρίς την Αχλάδα. Σύμφωνα με τους επιτελείς της επιχείρησης, εάν μπει στο παιχνίδι, τότε θα μπορούσε να τροφοδοτεί τη μονάδα της Μελίτης, μέχρι και με 2,5 εκατ. τόνους το χρόνο, ποσότητα που μεταφραζεται σε παραγωγή 1,5 TWh, όταν μέχρι πρότινος δεν ξεπερνούσε τα 0,7-0,8 TWh.
Τα σενάρια και οι επαφές
Τα σενάρια για συζητήσεις με μεγάλους ομίλους επιμένουν, χωρίς να επιβεβαιώνονται επισήμως από καμία από τις εμπλεκόμενες πλευρές. Σύμφωνα με αυτά, οι ενδιαφερόμενοι βρίσκονται σε συζητήσεις με το ΥΠΕΝ για να αναλάβουν εκείνοι το ορυχείο και να προχωρήσουν σε μια νέα συμφωνία με τη ΔΕΗ, καθώς η εταιρεία «Λιγνιτωρυχεία Αχλάδας», στην οποία και είχε παραχωρηθεί η εκμετάλλευση του κοιτάσματος, έχει κηρυχθεί από τον Ιούλιο έκπτωτη. Είχε προηγηθεί η αθέτηση της σύμβασης που είχε υπογράψει με τη ΔΕΗ για παραδόσεις συγκεκριμένων ποσοτήτων λιγνίτη, αλλά και η μη απόδοση στο Δημόσιο μισθωμάτων ύψους πάνω από 4,5 εκατ. ευρώ.
Εφόσον τα σενάρια επιβεβαιωθούν, τότε μια νέα συμφωνία θα επιτρέψει τη συνέχιση λειτουργίας των ορυχείων, δηλαδή την τροφοδοσία της Μελίτης, που μέχρι πριν από ενάμιση χρόνο προμηθευόταν από την Αχλάδα πάνω από 10.000 τόνους λιγνίτη την ημέρα.
Οι τρεις όροι της ΔΕΗ
Στο σχέδιο «λιγνίτης» που είχε παρουσιαστεί τον Αύγουστο στο Μαξίμου γινόταν καταρχήν λόγος για διπλασιασμό της παραγωγής της ΔΕΗ το επόμενο 12μηνο, από 5 TWh σε 10 TWh (η ποσότητα αντιστοιχεί στο 20% της συνολικής ετήσιας κατανάλωσης ρεύματος στην Ελλάδα). Στο σχέδιο προβλέπονταν επίσης η αποζημίωση προς την επιχείρηση για την επιπλέον παραγόμενη ποσότητα, καθώς και ο εκσυγχρονισμός συν επενδύσεις σε λιγνιτωρυχεία, μεταξύ των οποίων και εκείνα της Αχλάδας και της Βεύης στην Φλώρινα. Τότε, η ΔΕΗ είχε θέσει τρεις προϋποθέσεις για να προχωρήσουν τα παραπάνω: Πρώτον οι λιγνιτικές μονάδες να εισέρχονται στο σύστημα κατά προτεραιότητα, δεύτερον να καταργηθεί η υποχρέωση της επιχείρησης να διαθέτει στην προθεσμιακή αγορά, το 50% της λιγνιτικής της παραγωγής της προηγούμενης χρονιάς, και τρίτον να της παρασχεθεί εγγύηση κάλυψης δαπανών 150 εκατ. ευρώ σε περίπτωση αιφνίδιας κατάρρευσης των τιμών του αερίου.
Τα προβλήματα στην προμήθεια λιγνίτη από το λιγνιτωρυχείο της Αχλάδας αποτυπώνονται και σε επιστολές που έχει αποστείλει η διοίκηση της ΔΕΗ προς τη ΡΑΕ. Η επαναλειτουργία της θα κριθεί από το αν θα υπάρξει συμφωνία με την έκπτωτη πλέον «Λιγνιτωρυχεία Αχλάδας», καθώς επίσης από τις συζητήσεις της τελευταίας με επενδυτές ώστε να βρει τα αναγκαία κεφάλαια για τη ρύθμιση των χρεών προς το Δημόσιο, καθώς και με τη ΔΕΗ για την προμήθεια της Μελίτης.
«Κράτει» οι μηχανές
Από τις αρχές Σεπτεμβρίου πάντως, η ΔΕΗ κάνει «κράτει» τις μηχανές της όσον αφορά το λιγνίτη, προκειμένου να συσσωρευθεί στις αυλές των μονάδων, όσο το δυνατόν μεγαλύτεροι όγκοι. Επειδή ο καιρός είναι ήπιος και λόγω της συγκυρίας δουλεύουν οι μονάδες φυσικού αερίου (η τιμή για το Σεπτέμβριο είναι υψηλότερη από αυτήν του Οκτωβρίου, άρα γίνονται εισαγωγές), παρέχεται η δυνατότητα στην ΔΕΗ να μην «καίει» λιγνίτη και να διατηρεί άθικτα τα αποθέματά της. Αλλά το γεγονός ότι η συγκυρία είναι θετική, από μόνο του δεν λέει πολλά πράγματα. Σε ένα μήνα μπορεί τα δεδομένα να έχουν αλλάξει. Το απόθεμα πρέπει να ανέβει κι άλλο και η επαναλειτουργία της Αχλάδας θα βοηθούσε πολύ. Σύμφωνα με κάποιες πηγές, ίσως δοθεί λύση μέσα στον Οκτώβριο, ωστόσο κι αυτό να συμβεί, προφανώς θα πρέπει να προηγηθεί διαγωνισμός.
Η πιο δύσκολη περίπτωση της Βεύης
Η περίπτωση της Βεύης είναι πιο περίπλοκη, καθώς το ορυχείο έχει χρόνια να επαναλειτουργήσει. Βρίσκεται επίσης στα χέρια του Δημοσίου και όπως εξηγούν άνθρωποι που γνωρίζουν, το να ανοίξει εκ νέου ένα τέτοιο ορυχείο, μετά από χρόνια μη λειτουργίας, δεν είναι καθόλου εύκολο. Σε μια περιοχή που ζει σε δόσεις την απολιγνιτοποίηση εδώ και μια εικοσαετία, η δημιουργία από την αρχή των προϋποθέσεων για να αξιοποιηθεί ο λιγνίτης, είναι χρονοβόρα και κοστοβόρα.
Το ορυχείο της Βεύης παραμένει ανενεργό από το 2001, όταν για οικονομικούς λόγους κηρύχθηκε έκπτωτη η διαχειρίστρια εταιρεία της οικογένειας Βαρβούτη. Το 2009 προκηρύχθηκε διαγωνισμός, ο οποίος κατακυρώθηκε στον Άκτωρα, με τη σύμβαση παραχώρησης ανάμεσα στο Δημόσιο και την εταιρεία να υπογράφεται τον Δεκέμβριο του 2014. Παραχώρηση στην οποία μπήκαν τίτλοι τέλους το 2018, οπότε και το ορυχείο επέστρεψε στο Δημόσιο ενόψει της επικείμενης τότε ιδιωτικοποίησης της μονάδας Μελίτη, η οποία ουδέποτε έγινε.