Το πρόβλημα διασφάλισης της τροφοδοσίας της χώρας κάθε καλοκαίρι είναι ένας μόνιμος πονοκέφαλος, χωρίς πάντοτε η λύση του, δηλαδή η αγωνιώδης αναζήτηση στο παρά πέντε από τη ΔΕΗ ηλεκτροπαραγωγών ζευγών για να αντιμετωπιστεί η αυξανόμενη κάθε χρόνο ζήτηση στα νησιά, να φέρνει το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, την αποφυγή των μπλακ άουτ.
Οσο συνεχίζεται η αδιέξοδη αυτή τακτική, υπολογίζεται ότι μέχρι να διασυνδεθεί και το τελευταίο μικρό νησί της χώρας, θα έχουμε ξοδέψει κοντά στα 600 εκατ ευρώ, τα οποία ναι μεν εισπράττει πίσω η ΔΕΗ μέσω των Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ), ωστόσο τα πληρώνουμε όλοι εμείς οι καταναλωτές.
Το πρόβλημα ανάγκασε την επιχείρηση να καταλήξει σε ένα ριζοσπαστικό σκεπτικό. Εχοντας τη σύμφωνη γνώμη του υπουργείου, των Διαχειριστών και της ΡΑΕΕΥ, προχώρησε προ μηνών σε μια μελέτη τόσο για τις ανάγκες των νησιών σε ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι τουλάχιστον και το 2030, δηλαδή έως ότου να έχουν όλα διασυνδεθεί, όσο και της πραγματικής κατάστασης στην οποία βρίσκονται οι δεκάδες πεπαλαιωμένες της μονάδες σε αυτά.
Συμπέρασμα; Εκτός του γεγονότος ότι 41 εξ αυτών έπρεπε να έχουν κλείσει εδώ και καιρό για λόγους ασφάλειας, ακόμη και αν συνέχιζαν να λειτουργούν, και πάλι τα νησιά θα χρειάζονταν κατά 80% (!) περισσότερη ισχύ για να ανταπεξέλθουν στις σταθερά υψηλότερες κάθε χρόνο ανάγκες λόγω της αυξανόμενης τουριστικής ζήτησης.
Μόνο στην Κρήτη για το 2024 θα χρειαστούν επιπλέον 190 MW, όσο μια ολόκληρη μονάδα. Και μπορεί από το 2025 να εκτιμάται ότι θα λειτουργεί η μεγάλη διασύνδεση με την Αττική, ωστόσο ποιός μπορεί να αποκλείσει ότι κάτι δεν θα πάει στραβά ; Είτε λοιπόν η ΔΕΗ θα πρέπει κάθε Φεβρουάριο, όπως παραδοσιακά γίνεται μέχρι σήμερα, να ξεκινά να ψάχνει για ηλεκτροπαραγωγά ζεύγη στην αγορά, είτε πρέπει να σχεδιάσει μια ολοκληρωμένη λύση που να εξασφαλίζει την τροφοδοσία στα νησιά τουλάχιστον μέχρι να ολοκληρωθούν οι διασυνδέσεις.
Και πού καταλήγει η μελέτη; Οτι μια λύση έξω από τα συνηθισμένα, που θα βασίζεται σε ένα έξυπνο μείγμα κάλυψης της κατανάλωσης, από ηλεκτροπαραγωγά ζεύγη και αεριοστροβίλους έως μπαταρίες, μαζί φυσικά με λουκέτο στις πολύ παλιές μονάδες, οι οποίες όταν παθαίνουν ζημιά δεν συμφέρει να διορθωθούν, θα κόστιζε μέχρι το τέλος της δεκαετίας κοντά στα 400 εκατ ευρώ. Δηλαδή θα εξοικονομούσαμε ένα ποσό της τάξης των 200 εκατ. Το άγχος των μπλακ άουτ κάθε καλοκαίρι θα μειώνονταν, οι ΥΚΩ θα ήταν χαμηλότερες, η επιχείρηση θα πετύχαινε οικονομίες κλίμακας και η χώρα θα είχε στα χέρια της ένα σαφή προγραμματισμό μέχρι τα τέλη της δεκαετίας.
Το σχέδιο αυτό, τις παραμέτρους του, τα κόστη του, μαζί με την απόφαση να κλείσουν σταδιακά 41 μονάδες από τα τέλη του 2023 μέχρι και το 2028 - οι 9 στην Κρήτη και οι 32 στα μη διασυνδεδεμένα - παρουσίασε η ΔΕΗ στην ηγεσία του ΥΠΕΝ, όπου συγκλήθηκε χθες μια ευρεία σύσκεψη με αντικείμενο την διασφάλιση της επάρκειας των νησιών κατά τους θερινούς μήνες, όπου κάθε χρόνο η ζήτηση λόγω τουρισμού αυξάνεται. Στην σύσκεψη συμμετείχαν όλη η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ, ο υπουργός Θοδωρής Σκυλακάκης, η υφυπουργός Αλεξάνδρα Σδούκου, ο ΓΓ Αριστοτέλης Αιβαλιώτης με τις διοικήσεις ΡΑΑΕΥ, ΔΕΗ, ΑΔΜΗΕ και ΔΕΔΔΗΕ. Ζητούμενο της συνάντησης, το πώς θα διασφαλιστεί η επάρκεια κυρίως των μη διασυνδεδεμένων νησιών τους θερινούς μήνες, οπότε η ζήτηση αυξάνεται λόγω τουριστικών ροών, όταν του χρόνου θα υπάρχει έλλειψη θερμικής ισχύος.
Το υπουργείο φαίνεται να ακούει θετικά το σχέδιο της ΔΕΗ, διάρκειας τουλάχιστον μέχρι το 2030 και δεν ανησυχεί από την απόφαση της να αποσύρει τις πεπαλαιωμένες της μονάδες, η πιο νέα από τις οποίες έχει ηλικία τα... 25 έτη. Οι συγκεκριμένες αποτελούν το 5% του συνόλου όσων μονάδων διαθέτει πανελλαδικά η ΔΕΗ, οι οποίες ανέρχονται σε 750 (μικρές, μεσαίες, μεγαλύτερες) και είναι τόσο παλαιάς τεχνολογίας ώστε όταν παθαίνουν βλάβη, δεν είναι εύκολο να βρεθούν διαθέσιμα ανταλλακτικά. Οσο για το σύστημα δουλεύει απολογιστικά, δηλαδή όταν οι εν λόγω σταθμοί υφίστανται ζημιά, έρχεται ο επισκευαστής, τις διορθώνει, στέλνει τον λογαριασμό στην ΡΑΕ και αποζημιώνεται από τις ΥΚΩ. Και οι υπόλοιπες μονάδες της επιχείρησης; Το σχέδιο προβλέπει για αυτές που θα παραμείνουν σε λειτουργία στα νησιά γενναία συντήρηση.
Επείγει όμως ένα ακόμη θέμα. Η διασύνδεση της Κρήτης με το ηπειρωτικό σύστημα το 2025 συνεπάγεται ότι για να αποκλεισθεί κάθε ενδεχόμενο ενός μπλακ άουτ στο νησί, αν για παράδειγμα ένα πλοίο προκαλέσει ζημιά στο καλώδιο, θα πρέπει να μπουν τοπικές μονάδες σε ψυχρή εφεδρεία. Δηλαδή, εργοστάσια τα οποία θα κάθονται, δεν θα συμμετέχουν στην ημερήσια αγορά και ο ΑΔΜΗΕ θα τα αμείβει, ώστε η ΔΕΗ να τα συντηρεί και να τα κρατά σε ψυχρή εφεδρεία, για όποτε το σύστημα τα χρειαστεί σε έκτακτες συνθήκες. Ο ευρωπαϊκός κανονισμός υπάρχει και προβλέπει ότι το κόστος μετακυλίεται στα τέλη χρήσης συστήματος. Το ζήτημα επίσης συζητήθηκε κατά τη χθεσινή σύσκεψη στο ΥΠΕΝ.
Το υπουργείο συμφωνεί τόσο στο πρώτο θέμα, αντιλαμβανόμενο πόσο αποτυχημένο είναι το σημερινό μοντέλο ενοικίασης στο παρά πέντε της τουριστικής περιόδου ηλεκτροπαραγωγών ζευγών, όσο και στο κεφάλαιο της ψυχρής εφεδρείας, το οποίο δεν αφορά μόνο την Κρήτη, αλλά όλα τα νησιά για τη μετά - διασύνδεσή τους εποχή. Από τα μεγάλα, όπως Ρόδο, Σάμο, Μυτιλήνη, Χίο και Λήμνο, μέχρι τα μικρότερα, όπως Κύθνος, Μήλος, Κάρπαθος, όπου κάθε καλοκαίρι η ζήτηση σε ηλεκτρική ενέργεια σπάει ρεκόρ.