του Γιώργου Φιντικάκη - από liberal
Πράσινο, κίτρινο, μπλέ και πορτοκαλί. Τέσσερα τιμολόγια διαφορετικού χρώματος είναι πολλά για ένα ούτως ή άλλως τόσο δυσνόητο αντικείμενο όπως η ηλεκτρική ενέργεια.
Τα πράγματα όμως είναι πιο απλά. Καταρχήν, από το νέο έτος τελειώνει η αγορά του ρεύματος έτσι όπως την ξέραμε μέχρι σήμερα. Το κράτος σταματά να ενισχύει τους πάντες για το ρεύμα που καταναλώνουν, δηλαδή οριζόντια, όπως συμβαίνει τον τελευταίο ενάμισι χρόνο, οι επιδοτήσεις τελειώνουν και διατηρούνται μόνο για τους ευάλωτους. Τα πράγματα επανέρχονται εκεί που βρίσκονταν πριν τον Αύγουστο του 2022.
Τι είδους τιμολόγια και πόσα είχαμε πριν ξεκινήσει ο μηχανισμός επιδοτήσεων τον Αύγουστο του 2022; Έφταναν γύρω στα 30 - 40, εκ των οποίων άλλα προέβλεπαν εκπτώσεις συνέπειας ενώ άλλα όχι, τα περισσότερα είχαν ρήτρα αναπροσαρμογής, (δηλαδή μετέφεραν στην τελική τιμή της χρηματιστηριακές διακυμάνσεις), αλλά κάθε εταιρεία χρησιμοποιούσε δικές της παραμέτρους, γενικώς η σύγκρισή μεταξύ τους όχι μόνο ήταν αδύνατη, αλλά και απαιτούσε γνώσεις, ενασχόληση, εξειδίκευση και χρόνο, τα οποία δεν διαθέτει ο μέσος καταναλωτής.
Τι αλλάζει από την 1η Ιανουαρίου; Το επιτελείο του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θοδωρή Σκυλακάκη, με εισήγηση της Ρυθμιστικής Αρχής, ομαδοποίησε αυτά τα δεκάδες τιμολόγια σε τρεις κατηγορίες με χρωματική σήμανση για να είναι πιο ευδιάκριτα και να κάνει πιο απλή τη ζωή του καταναλωτή: Τα κυμαινόμενα (κίτρινα), στα οποία η τιμή παίζει ανάλογα με τις διακυμάνσεις της χρηματιστηριακής αγοράς ηλεκτρισμού, τα σταθερά (μπλε), αυτά στα οποία ο πελάτης αγοράζει μία σταθερή τιμή την οποία γνωρίζει εξαρχής και τα δυναμικά (πορτοκαλί), που αφορούν μια πολύ μικρή κατηγορία συμπολιτών μας, όσους έχουν έξυπνους μετρητές.
Προσοχή όμως. Οι τρεις αυτές κατηγορίες δεν είναι παρά γενικές ομαδοποιήσεις, κάθε εταιρεία συνεχίζει να χρησιμοποιεί τις δικές της φόρμουλες, διαφορετικά μοντέλα και άλλους όρους υπολογισμού της τελικής τιμής.
Το μόνο καινούργιο στοιχείο είναι ότι το υπουργείο προσέθεσε ένα ακόμη τέταρτο τιμολόγιο, το πράσινο, κυμαινόμενο κι αυτό, αλλά με το μεγάλο πλεονέκτημα ότι η φόρμουλα υπολογισμού του θα έχει τους ίδιους όρους για όλους τους παρόχους.
Σε αυτό το τιμολόγιο οι προμηθευτές είναι υποχρεωμένοι την 1η κάθε μήνα να ανακοινώνουν ο καθένας μια τιμή, (ενσωματώνοντας τυχόν εκπτώσεις, τα περιθώρια κέρδους τους, κλπ), η οποία θα είναι ευθέως συγκρίσιμη για όλους. Οι τιμές των παρόχων για το πράσινο τιμολόγιο θα αναρτώνται σε ευδιάκριτο σημείο στην ιστοσελίδα της Ρυθμιστικής Αρχής, προκειμένου να μπορεί κανείς να τις συγκρίνει εύκολα και άμεσα και να επιλέγει την πιο συμφέρουσα.
Όπως στο βενζινάδικο
Τι θέλει να κάνει στην ουσία ο υπουργός; Να δώσει στον καταναλωτή την ίδια δυνατότητα που έχει και ένας οδηγός μπροστά στο βενζινάδικο. Να ξέρει εκ των προτέρων, όπως ακριβώς ο οδηγός που κοιτάζει την ταμπέλα στο πρατήριο καυσίμων, ποια είναι η χρέωση στο ρεύμα πριν συνάψει το συμβόλαιο και ξεκινήσει ο μήνας τιμολόγησης. Διότι εκτός από τη δυνατότητα σύγκρισης των τιμών των εταιρειών που παρέχει το νέο μοντέλο, αλλάζει και κάτι ακόμη που στο παρελθόν δυσχέραινε τα πράγματα.
Στο προ επιδοτήσεων καθεστώς, εκτός από την αδυναμία σύγκρισης των διαφορετικών μεταξύ τους προϊόντων των παρόχων, τα περισσότερα, (όσα συνδέονταν με ρήτρα αναπροσαρμογής), είχαν το μειονέκτημα ότι δεν επέτρεπαν στον καταναλωτή να ξέρει την τελική τιμή εκ των προτέρων. Δηλαδή η παράμετρος της χονδρικής τιμής που ελάμβαναν υπόψη, κλείδωνε μετά την έναρξη του μήνα τιμολόγησης. Έτσι, ο καταναλωτής δεν γνώριζε από την αρχή ποια τιμή θα πληρώσει για όλο τον τρέχοντα μήνα.
Τον τόνο έδιναν τιμολόγια «κράχτες», δηλαδή φθηνά τον πρώτο μήνα που μετά όμως ακρίβαιναν, καταναλωτές που αγόραζαν ένα τιμολόγιο τον Απρίλιο για να συνειδητοποιούσαν τον Ιούνιο ότι έχει αυξηθεί, άλλοι που έμπαιναν στο ίδιο προϊόν τον Ιούνιο και συνειδητοποιούσαν την αύξηση τον Σεπτέμβριο, κ.ό.κ.
«Για πάρα πολλές περιπτώσεις, τα τελευταία χρόνια, υπήρχε μια μεγάλη προσφορά για έναν με δυο μήνες και μετά ακολουθούσαν χρεώσεις, οι οποίες ήταν πολύ πιο δύσκολες για τους καταναλωτές. Και με αυτό τον τρόπο, οι πολίτες πήγαιναν σε τιμολόγια που ήταν πιο κερδοφόρα για τους παρόχους. Για να μπει τέλος, λοιπόν, σε αυτές τις πρακτικές εισήχθη το πράσινο τιμολόγιο. Στόχος είναι να υπάρχει ανταγωνισμός. Και ανταγωνισμός υπάρχει μόνο όταν οι καταναλωτές ξέρουν τις τιμές», ανέφερε χθες ο Θ.Σκυλακάκης.
Η αλήθεια είναι ότι το πράσινο τιμολόγιο φέρνει αναπόφευκτα το τέλος των δήθεν «φθηνών» παρόχων, τους αναγκάζει να γίνουν ακριβότεροι, άρα να χάσουν τμήμα από το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που είχαν έναντι της ΔΕΗ. Και επειδή το συγκεκριμένο προϊόν θα διαρκέσει για τουλάχιστον ένα χρόνο στην αγορά, διάστημα αρκετά μεγάλο για εξελίξεις, δημιουργεί και τις προϋποθέσεις για μια ταχύτερη ωρίμανση του κλάδου, όπου θα επιβιώσουν μόνο οι πραγματικά ισχυροί.
Σε αυτό το εξαιρετικά σύνθετο πεδίο, όπως η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, όπου η αξιολόγηση και σύγκριση διαφορετικών προϊόντων είναι εξαιρετικά απαιτητική διαδικασία και απαιτεί τεχνογνωσία που διαθέτουν λίγοι ακόμη και απ’ όσους ασχολούνται με το αντικείμενο, οι καταναλωτές δεν πρέπει να βιαστούν να επιλέξουν προϊόν.
Έχουν περιθώριο να περιμένουν ένα μήνα, μέχρι την 1η /1 2024 ώστε να ανακοινωθούν οι τιμές και να μπορούν να κάνουν εύκολα τη σύγκριση στο πράσινο τιμολόγιο. Δεν χρειάζεται να επιλέξουν από τώρα, όπως υποδεικνύουν κάποιες επιστολές που αποστέλλουν πάροχοι στους πελάτες τους.
Και εδώ έχει ενδιαφέρον ότι τα κίτρινα κυμαινόμενα τιμολόγια που διατίθενται στην αγορά από όλους τους παρόχους, φυσικά και από τη ΔΕΗ, μπορεί να αποδειχθούν ακόμη και φθηνότερα από τα αντίστοιχα πράσινα.
Και αυτό, καθώς το πράσινο εμπεριέχει το ρίσκο της πρόβλεψης, αφού ο πάροχος θα ανακοινώνει τιμή για τον τρέχοντα μήνα βάσει της μέσης χρηματιστηριακής τιμής του προηγούμενου μήνα (όσον αφορά τον Ιανουάριο) και των δύο προηγούμενων μηνών (από το Φεβρουάριο και μετά). Το μειονέκτημα όμως στα κίτρινα, είναι η αδυναμία σύγκρισης αφού δεν περιλαμβάνουν πανομοιότυπες παραδοχές και ίδιες φόρμουλες υπολογισμού, σε αντίθεση με τα πράσινα.
Τι τιμές όμως αναμένεται να επικρατήσουν στο ρεύμα από την 1η Ιανουαρίου; Μια πρώτη εικόνα μας δίνουν οι χρεώσεις που ανακοίνωσαν οι εταιρείες λίγο πριν τα μεσάνυχτα την περασμένη Παρασκευή, γνωστοποιώντας ως όφειλαν, βασικές παραμέτρους του νέου πράσινου τιμολογίου. Αν και δεν είναι οι τελικές, καθώς απομένει να μπει στη μαθηματική φόρμουλα και η μέση χονδρική τιμή του Δεκεμβρίου, εντούτοις στέλνουν ένα πρώτο σήμα για το που θα πάνε οι τιμές.
Κάνοντας κάποια πρώτα σενάρια, με βάση υποθέσεις για την πορεία της μέσης χονδρικής το μήνα Δεκέμβριο, προκύπτει ότι οι χαμηλότερες τιμές θα διαμορφωθούν κοντά στα 15 λεπτά η κιλοβατώρα, όσο δηλαδή έφτανε και τους προηγούμενους μήνες μετά την κρατική επιδότηση.
Δεν λείπουν οι αποκλίσεις που φτάνουν μέχρι και τα 4 - 5 λεπτά, ενώ κάποιοι έχουν ανακοινώσει χαμηλή βασική χρέωση, αλλά και πολύ χαμηλά όρια διακύμανσης της χονδρεμπορικής, (μια κρίσιμη παράμετρο της νέας φόρμουλας), με αποτέλεσμα να ανεβαίνει και η συνολική τιμή. Σε λιγότερο από τρεις εβδομάδες θα υπάρξει μια αρκετά σαφή εικόνα ως προς το γρίφο της τελικής τιμής, ποιος είναι φθηνότερος στην αγορά και ποιος όχι.