Του Χάρη Φλουδόπουλου
Το τελευταίο διάστημα όλο και πληθαίνουν στην αγορά ηλεκτρισμού οι ώρες κατά τις οποίες η χονδρεμπορική αγορά εμφανίζει μηδενικές ή ακόμη και αρνητικές τιμές.
Πρόκειται για ώρες κατά τις οποίες οι παραγωγοί δεν αποζημιώνονται για την ενέργεια που παράγουν ή ακόμη και πληρώνουν για την παραγωγή που εγχέουν στο σύστημα. Το φαινόμενο οφείλεται στο γεγονός ότι στο πλαίσιο της ενεργειακής μετάβασης έχει αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των μονάδων παραγωγής πράσινης ενέργειας, με αποτέλεσμα τις ώρες που υπάρχει περισσότερη ηλιοφάνεια και ταυτόχρονα υπάρχει αιολικό δυναμικό, η προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας υπερβαίνει τη ζήτηση με αποτέλεσμα να κατεβαίνουν πάρα πολύ οι τιμές ή ακόμη και να μηδενίζονται ή να γίνονται αρνητικές.
Το φαινόμενο έχει ως αποτέλεσμα οι μονάδες ΑΠΕ που δεν έχουν εξασφαλισμένη σύμβαση αποπληρωμής Feed in Tariff, να μην αποπληρώνονται για την παραγωγή τους, ενώ στο μέλλον δεν αποκλείεται να υπάρξουν ακόμη πιο δραστικά μέτρα όπως το να βγουν εκτός αγοράς κάποιες μονάδες.
Για το θέμα προ ημερών παρενέβη και ο πρόεδρος και CEO της Metlen Ευάγγελος Μυτιληναίος, ο οποίος τόνισε ότι η αντιμετώπιση του φαινομένου είναι ένα σοβαρό θέμα για τις μεγάλες εταιρείες σήμερα και ότι οι μεγάλες και καθετοποιημένες εταιρείες βρίσκουν τις λύσεις και χρησιμοποιούν υπέρ τους τις μηδενικές τιμές. Αντίθετα για τους μη καθετοποιημένους υπάρχει πρόβλημα που θα εντείνεται στο μέλλον όταν θα καταργηθεί το καθεστώς των επιδοτούμενων τιμών για περισσότερους μικρούς παραγωγούς ΑΠΕ.
Τα Feed in Tariffs θα καταργηθούν τελείως και όποιος θέλει έργο ΑΠΕ θα πρέπει να πάρει το εμπορικό ρίσκο για μηδενικές τιμές ή ακόμη και για μη πώληση της ενέργειας, ανέφερε σχετικά ο κ. Μυτιληναίος.
Ένα ακόμη αποτέλεσμα της νέας αρχιτεκτονικής της αγοράς είναι ότι οι αποδόσεις των ΑΠΕ θα μειώνονται και οι επενδύσεις θα γίνονται λιγότερο ελκυστικές τουλάχιστον μέχρις ότου βρεθεί ισορροπία, πιθανόν μέσω της συγκέντρωσης της αγοράς σε λίγους και ισχυρούς ομίλους που θα μπορούν να διαχειριστούν την νέα πραγματικότητα.
Πώς όμως οι μεγάλοι καθετοποιημένοι παίκτες μπορούν να επωφεληθούν από τις μηδενικές και αρνητικές τιμές; Οι μεγάλες εταιρείες που έχουν παρουσία τόσο στην παραγωγή όσο και στην προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας, μπορεί να χάνουν κέρδη από το κομμάτι της παραγωγής, ωστόσο αυξάνουν σημαντικά τα περιθώριά τους στο κομμάτι της προμήθειας. Πώς συμβαίνει αυτό; Μπορεί οι μονάδες παραγωγής να λαμβάνουν μηδενική αποζημίωση για την ενέργεια που παράγουν, ωστόσο την ίδια στιγμή το κομμάτι της προμήθειας αγοράζει την ενέργεια που θα πάει στη συνέχεια στους πελάτες της λιανικής με μηδενικό κόστος ή ακόμη και με αποζημίωση την αρνητική τιμή της αγοράς.
Καθώς δεν υπάρχει ακόμη στην ελληνική αγορά δυναμική τιμολόγηση ώστε να μετακυληθεί το όφελος στους τελικούς καταναλωτές, το κέρδος μεταφράζεται σε αύξηση του περιθωρίου για την εταιρεία προμήθειας. Με απλά λόγια για κάποιες ώρες η εταιρεία αγοράζει το ρεύμα με τιμή μηδέν ή αποζημίωση -1 ευρώ/MWh και το πουλάει στην τιμή προμήθειας πχ στα 130 ευρώ/MWh, αυξάνοντας σημαντικά το περιθώριο κέρδους.
Έτσι η καθετοποιημένη εταιρεία μπορεί να χάνει χρήματα στο κομμάτι της παραγωγής όπου οι μονάδες της δεν αποζημιώνονται για κάποιες ώρες για την παραγωγή τους, ωστόσο οι απώλειες της παραγωγής αντισταθμίζονται από τα κέρδη της προμήθειας. Για αυτό το λόγο λοιπόν οι καθετοποιημένες εταιρείες έχουν πλεονέκτημα έναντι των μη καθετοποιημένων παραγωγών, οι οποίοι έχουν πολύ περιορισμένες δυνατότητες για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα των μηδενικών τιμών.