Νέο γύρο συζητήσεων σχετικά με την αποτελεσματικότητα του μοντέλου της αγοράς και το ενδεχόμενο τυχόν δομικών αλλαγών πυροδότησε η πρόσφατη «μίνι» ενεργειακή κρίση που έλαβε χώρα στη διάρκεια του Ιουλίου και είχε ως αποτέλεσμα την εκτόξευση των τιμών στη χονδρεμπορική αγορά ρεύματος.
Σύμφωνα με πληροφορίες του energypress, η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας μελετάει το ζήτημα ώστε να διαπιστώσει τι περιθώρια υπάρχουν για αλλαγές και ποιες μπορεί να είναι αυτές. Όπως αναφέρουν οι ίδιες πηγές, «πραγματοποιείται μια συνολική αξιολόγηση του μοντέλου της αγοράς, ώστε να δούμε πως οι οποιεσδήποτε αυξήσεις στην προημερήσια αγορά δεν θα περνάνε ‘αυτόματα’ στις τιμές της λιανικής ρεύματος».
Χωρίς ακόμη να υπάρχουν οριστικές απαντήσεις και πάντα με γνώση ότι το θέμα «μοντέλο της αγοράς» δεν περιορίζεται στα σύνορα της χώρας, επανέρχεται το ζήτημα της ισορροπίας μεταξύ ενδοχρηματιστηριακών και εξωχρηματιστηριακών συναλλαγών στην αγορά ενέργειας κατά πόσο, μιλώντας για την περίπτωση της Ελλάδας, μια διαφορετική αναλογία θα λειτουργούσε επωφελώς σε μια τέτοια κατεύθυνση, δηλαδή να περιορίσει τον αντίκτυπο των διακυμάνσεων της χονδρικής στη λιανική αγορά.
Τα στοιχεία του ACER
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο όγκος των εξωχρηματιστηριακών συναλλαγών σε όρους ενέργειας βαίνει μειούμενος τα τελευταία χρόνια, όπως προκύπτει από την ετήσια έκθεση για το 2023 του ACER για την ολοκλήρωση της αγοράς και αποτυπώνεται στο παρακάτω διάγραμμα. Ειδικότερα, ο ACER επισημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια συνολική μετατόπιση στις ευρωπαϊκές προσθεσμιακές αγορές από το brokered trading στο trading μέσω του Χρηματιστηρίου.
Το διάγραμμα απεικονίζει ότι η τάση αυτή συνεχίστηκε και το 2022. Κατά ένα μέρος, όπως αναφέρεται στην έκθεση, μιας τέτοιας εξέλιξης θα μπορούσαν να αποδοθούν στις αυξημένες τραπεζικές εγγυήσεις για τις εξωχρηματιστηριακές συναλλαγές, συμπεριλαμβανομένου και του brokered trading σε σχέση με τις ενδοχρηματιστηριακές συναλλαγές.
Ένας άλλος λόγος, όπως συμπληρώνουν οι συντάκτες της έκθεσης, θα μπορούσε να αναζητηθεί στην υψηλότερη αντιστάθμιση κινδύνου για τον αντισυμβαλλόμενο που προσφέρεται μέσω του Χρηματιστηρίου. Καταλήγοντας στο σχόλιο τους, οι συντάκτες αναφέρουν ότι αυτή η κατάσταση επιδεινώθηκε από την εκτόξευση των τιμών το 2022.
Υπενθυμίζεται ότι το θέμα απασχόλησε εκτενώς κατά την διάρκεια της ενεργειακής κρίσης την περίοδο 2022-2023 σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο με τα αρμόδια ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα να καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η ευρωπαϊκή αγορά ενέργεια δεν χρήζει δομικών αλλαγών. Το ΥΠΕΝ, όπως άλλωστε έχει δηλώσει κατ’ επανάληψη το τελευταίο διάστημα ο αρμόδιος Υπουργός Θ. Σκυλακάκης, επιθυμεί να εξετάσει σε μεγαλύτερη λεπτομέρεια το θέμα, προσδιορίζοντας τυχόν μέτρα που δύναται να ληφθούν είτε αυτόνομα σε επίπεδο χώρας είτε να αποτελέσουν πρόταση προς την Ευρώπη.
Σε κάθε περίπτωση, όπως αναφέρουν οι ίδιες πηγές, οι όποιες ανακοινώσεις ή πρωτοβουλίες της κυβέρνησης επί του θέματος παραπέμπονται για την Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης όπου θα γίνουν ολοκληρωμένες ανακοινώσεις, κατά τον παραδοσιακό τρόπο, για τα επόμενα βήματα του κυβερνητικού έργου, μεταξύ των οποίων και στο κομμάτι της ενέργειας.
Σε δύο «στρατόπεδα» οι ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας
Αν και οι τιμές έχουν υποχωρήσει (μερικώς) σε σχέση με τα επίπεδα του Ιουλίου και έχοντας εκλείψει μια σειρά παράμετροι που διαμόρφωσαν συνθήκες πίεσης στις αγορές της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, η σημαντική απόκλιση της περιοχής με τις αγορές της Δυτικής Ευρώπης παραμένει μέχρι τα σήμερα, ενισχύοντας την προβληματική για την αποτελεσματικότητα της αγοράς.
Σημειώνεται ότι ανάλογο φαινόμενο έχει εντοπιστεί και παλιότερα για συγκεκριμένους ειδικούς λόγους, ωστόσο, πλέον να καταλήγει σε μια «κανονικότητα» με τις αγορές της Νοτιοανατολικής Ευρώπης να «κλείνουν» σταθερά σε υψηλότερα επίπεδα έναντι της υπόλοιπης Ευρώπης.
Ενδεικτικά η τιμή χονδρικής ρεύματος στην Ελλάδα για σήμερα διαμορφώνεται στα 138€/MWh, στη Βουλγαρία 163.91€/MWh, στην Ιταλία 118,38€/MWh, στην Ουγγαρία 143.65€/MWh, στη Ρουμανία 163.91€/MWh. Στην αντίπερα όχθη, η Αυστρία «έκλεισε» στα 99.01€/MWh, το Βέλγιο στα 71.05€/MWh, η Γαλλία στα 56.70€/MWh, η Γερμανία στα 92,11€/MWh, η Ολλανδία στα 84,25€/MWh και η Πολωνία στα 129,45€/MWh.