Στη κρίσιμη φάση των δοκιμών κάθε υποσυστήματος, των στοιχείων εξοπλισμού των converters και κάθε ηλεκτρομηχανολογικού τμήματος της διασύνδεσης Αττική - Κρήτη βρίσκεται ο ΑΔΜΗΕ, με στόχο ένα έργο από τα πιο σύνθετα παγκοσμίως στη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας, να μπει σε λειτουργία την άνοιξη του 2025.
Την ολοκλήρωση κατασκευής του έργου των 1,1 δισ ευρώ, μαζί με το από εδώ και πέρα roadmap μέχρι την λειτουργία του, γνωστοποίησε με ανάρτησή του χθες ο ΑΔΜΗΕ (IPTO-Independent Power Transmission Operator ’s Post), τονίζοντας ότι οι προκαταρκτικές δοκιμές και το «τεστάρισμα» του εξοπλισμού ξεκίνησαν (pre - commissioning), και ότι μόλις στεφθούν από επιτυχία οι πολλές και απαιτητικές διαδικασίες, θα πάρει μπροστά και η δοκιμαστική έναρξη της διασύνδεσης.
«Εχουμε μπροστά μας κι άλλα ενδιάμεσα ορόσημα μέχρι το έργο να μπει στη πρίζα», λένε πηγές του Διαχειριστή, που παρομοιάζουν την έναρξη λειτουργίας μιας τόσο σύνθετης διασύνδεσης εναλασσόμενου ρεύματος (HVDC) με εκείνη μιας μονάδας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, με τη διαφορά ότι τα μεγέθη και τα κόστη είναι πολλαπλάσια.
Στη πράξη αυτό σημαίνει ότι μέχρι και τον Απρίλιο θα γίνονται δοκιμές και ότι αμέσως μετά θα ξεκινήσει η δοκιμαστική λειτουργία του έργου, ώστε μέσα στον Μάιο, εκτός απροόπτου, να αρχίσει να ρέουν στη διασύνδεση οι πρώτες ποσότητες ρεύματος. «Σε τέτοια έργα δεν βάζεις σε κίνδυνο εξοπλισμό εκατοντάδων εκατομμυρίων για να πετύχεις λίγο καλύτερους χρόνους», λένε χαρακτηριστικά πηγές του ΑΔΜΗΕ, εννοώντας ότι οι χρόνοι είναι απολύτως ενδεικτικοί και ότι τα πάντα θα εξαρτηθούν από την επιτυχία των δοκιμών που θα κάνει η Siemens. Αυτό σημαίνει ότι ανάλογα με τη πορεία τους, οι χρόνοι μπορεί και να αλλάξουν.
Η στόχευση άλλωστε της εταιρείας, όπως λένε οι ίδιες πήγες, είναι ότι η όποια βελτιστοποίηση χρειαστεί να γίνει στις ρυθμίσεις του ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού και των διαφόρων υποσυστημάτων, θα γίνει τώρα και όχι κατά την κανονική λειτουργία της διασύνδεσης.
Της ολοκλήρωσης της κατασκευής που επετεύχθη μέσα στον Δεκέμβρη, είχαν προηγηθεί μια σειρά από κρίσιμα ορόσημα, με κυριότερα τη πόντιση το 2023 σε βάθος ρεκόρ έως 1.200 μέτρων στο Αιγαίο, των δύο υποβρυχίων καλωδίων, μήκους 335 χλμ και τάσης 500 kV, καθώς και το «τεστάρισμα» τους ηλεκτρικά. Οπως επίσης η ολοκλήρωση της κατασκευής των converters, δηλαδή των σταθμών μετατροπής του ρεύματος, σε Αττική και Κρήτη.
Τέλος στα μπλακ άουτ
Το πρώτο όφελος από το έργο, που αποτελεί μια από τις τρεις βαθύτερες
(έως και 1.200 μέτρα) και πιο σύνθετες υποβρύχιες διασυνδέσεις στον
κόσμο, αφορά την ενεργειακή ασφάλεια της Κρήτης. Το όφελος από την άρση
της ενεργειακής της απομόνωσης είναι ότι θα μπει τέλος στο συχνό
φαινόμενο των μπλακ άουτ που αντιμετωπίζει κάθε χρόνο στη καρδιά της
τουριστικής σεζόν, λόγω των απαρχαιωμένων ενεργειακών της υποδομών, που
δεν μπορούν να καλύψουν τις αιχμές των 700 και 800 MW. Από τα μέσα του
2025 και μετά, η Κρήτη θα έχει την ίδια ασφάλεια με μια οποιαδήποτε άλλη
περιοχή της ηπειρωτικής χώρας, δίχως να ανησυχεί πότε θα πάθουν βλάβες
οι παλιές πετρελαικές μονάδες της ΔΕΗ στον Αθερινόλακο, οι οποίες πάντως
θα παραμείνουν σε καθεστώς εφεδρείας.
Επενδυτικές ευκαιρίες
Το δεύτερο όφελος από τη διασύνδεση, μέγιστου capacity 1.000 MW, αφορά τις επενδυτικές ευκαιρίες. Είναι ίσως η τελευταία μη κορεσμένη περιοχή της χώρας για τις ΑΠΕ με ένα από τα πιο ισχυρά αιολικά και ηλιακά δυναμικά στην Ευρώπη. Και η άρση της ενεργειακής της απομόνωσης ανοίγει το δρόμο για πράσινες επενδύσεις πολλών εκατομμυρίων, αφού στο εξής η παραγόμενη ενέργεια θα μεταφέρεται υποβρυχίως και θα πωλείται καθημερινά στο εθνικό ηλεκτρικό σύστημα. Στο παιχνίδι θα μπουν μεγάλα επενδυτικά σχέδια για φωτοβολταϊκά και αιολικά στα κρητικά βουνά, όπου η μέση ταχύτητα του ανέμου ξεπερνά τα 9 μέτρα ανά δευτερόλεπτο και αποτελεί μια από τις καλύτερες επιδόσεις στον κόσμο.
Η επικείμενη άλλωστε διασύνδεση ήταν και η βασική αιτία για ένα από τα πιο σημαντικά φετινά ενεργειακά deals στην Ελλάδα. Αυτό της εξαγοράς τον Σεπτέμβρη από τη ΔΕΗ του πράσινου portfolio του ομίλου Κοπελούζου, έναντι 176 εκατ ευρώ. Ανάμεσα στα υπό ανάπτυξη 1,7 GW έργων του deal, είναι και 0,5 GW αδειοδοτημένων αιολικών στο νησί, με κλειδωμένη χωρητικότητα στο υπό κατασκευή καλώδιο Αττική - Κρήτη. Δηλαδή έργα με εγγύηση ότι θα πωλούν την παραγόμενη ενέργεια στο ηλεκτρικό σύστημα της χώρας μέσω της διασύνδεσης, κάτι που δύσκολα μπορεί κανείς να βρει σήμερα στην εγχώρια αγορά.
Σημειωτέον ότι το ανώτατο όριο εγκατάστασης έργων ΑΠΕ στο νησί μετά την διασύνδεση του με την ηπειρωτική χώρα, έχει καθοριστεί στα 2,5 GW. Εξ αυτών, τα 2,1 GW έχουν επιμεριστεί κατά ποσοστό 50% (ήτοι 1,075 GW) σε έργα ΑΠΕ που είχαν αποκτήσει άδειες πριν το 2016 μαζί με υποδομές ηλεκτρικής διασύνδεσης (ΤΕΡΝΑ, όμιλος Κοπελούζου). Απ’ αυτό το 1,075 GW, το 50% αφορά τα έργα της ΔΕΗ και το άλλο 50% έργα της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή. Το υπόλοιπο 50% των 2,15 GW και έως τα 2,5 GW (δηλαδή 1,42 GW) θα διατεθεί στους υπόλοιπους ενδιαφερόμενους παίκτες για επενδύσεις ΑΠΕ στη Κρήτη.
Εδώ θα έχει ενδιαφέρον το πώς θα γίνουν δεκτά από τις τοπικές κοινωνίες της Κρήτης τα μικρά και μεγάλα επενδυτικά projects με δεδομένα και τα μποφόρ που ξεσήκωσε τους προηγούμενους μήνες ο ξενοδοχειακός κλάδος, όπως έδειξε και η πρόσφατη εμπειρία από την χωροθέτηση των offshore αιολικών, αλλά και τη προπαγάνδα σε βάρος των ΑΠΕ που βρίσκεται σε εξελιξη από κορυφαία στελέχη πολιτικών κομμάτων.
Η τύχη της Γραμμής Χανιά - Δαμάστα
Επίσης ενδιαφέρον θα έχει το τι θα συμβεί με τη περίφημη Γραμμή Χανιά - Δαμάστα (Ηράκλειο) για τη μεταφορά ρεύματος από τα δυτικά προς τα ανατολικά σε μια απόσταση περίπου 100 χλμ. Ένα έργο το οποίο μπλοκάρεται συστηματικά εδώ και καιρό από μικρά τοπικά συμφέροντα τα οποία γίνονται αντικείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης καθυστερώντας μια υποδομή με την οποία θα γίνει πιο σταθερή η λειτουργία του ηλεκτρικού συστήματος της Κρήτης.
Σε τεχνικό επίπεδο, με τη Γραμμή Χανιά - Δαμάστα, η λειτουργία των δύο διασυνδέσεων (Κρήτη Πελοπόννησος και Κρήτη Αττική) θα γίνει πολύ πιο ευέλικτη, δηλαδή θα μπορούν αμφότερες να σηκώσουν πολύ περισσότερα μεγαβάτ. Στον αντίποδα, έως ότου κατασκευαστεί το έργο, η λειτουργία τους θα είναι αναγκαστικά πιο συντηρητική, καθώς ο κίνδυνος ένα τυχαίο συμβάν να διαταράξει την ομαλή ροή ισχύος μεταξύ της δυτικής και της ανατολικής πλευράς του νησιού θα παραμένει υπαρκτός. Στη πράξη, η συγκεκριμένη Γραμμή, παρ’ ότι δεν αποτελεί προϋπόθεση για να μπει στη πρίζα η διασύνδεση, εντούτοις είναι κρίσιμη για να αξιοποιηθεί κατά το μέγιστο η επένδυση του 1,1 δισ. ευρώ όσον αφορά τα μεγέθη ισχύος που θα μπορούν να διακινούνται με ασφαλή τρόπο μεταξύ Κρήτης και ηπειρωτικής Ελλάδας.