των Γιώργου Τσουράκη, Νίκου Χατζηαργυρίου
ΚΑΘΩΣ Η ΕΚΘΕΣΗ Πισσαρίδη φιλοδοξεί να προσφέρει μια συνολική πρόταση για την οικονομία, αναφέρεται και στον τομέα της ενέργειας δίνοντας συγκεκριμένες κατευθύνσεις. Δεδομένου ότι η έκθεση συμβαδίζει με τη διακηρυγμένη ενεργειακή πολιτική της Ε.Ε. για την κλιματική αλλαγή, θέτει στόχους που κατ’ αρχάς είναι στη σωστή κατεύθυνση.
Οι βασικές όμως διαφορές μιας προοδευτικής πολιτικής για την ενέργεια σε σχέση με την Εκθεση Πισσαρίδη εντοπίζονται στα μέσα επίτευξης των στόχων αυτών ή στις πολιτικές στοχεύσεις τις οποίες η Εκθεση προσπαθεί να νομιμοποιήσει επικαλούμενη τους ευρωπαϊκούς στόχους, όπως οι ιδιωτικοποιήσεις.
Επιπλέον, οι προοδευτικές πολιτικές δυνάμεις δεν επιδιώκουν την απλή προσαρμογή στους ευρωπαϊκούς στόχους, όπως ουσιαστικά προσπαθεί να κάνει η συγκεκριμένη Εκθεση, αλλά μπορούν και πρέπει να αναδείξουν ότι συστρατεύονται και αναλαμβάνουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην ώθηση της Ευρώπης σε ακόμη πιο φιλόδοξες ενεργειακές και κλιματικές πολιτικές με έμφαση στην κοινωνική διάσταση της μετάβασης με στόχο τη μείωση των ανισοτήτων.
Παρότι δεν έχει το περιθώριο να εμβαθύνει πολύ στα επιμέρους θέματα της ενεργειακής πολιτικής, η Εκθεση Πισσαρίδη εγγράφεται σαφώς στο ρεύμα του νεοφιλελευθερισμού, αναδεικνύοντας σημεία καίριας πολιτικής διαφοροποίησης από μια προοδευτική σκοπιά.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η μη σαφής διαφοροποίησή της στο θέμα της ιδιωτικοποίησης των ενεργειακών δικτύων, η οποία αντιβαίνει στον βασικό σκοπό της λειτουργίας τους, δηλαδή στην εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος, ιδιαίτερα στην εποχή του ενεργειακού μετασχηματισμού. Και βέβαια δεν αποτελούν προτεραιότητες του κειμένου κάθε είδους δημόσιες εταιρείες ή δομές κοινωνικής οικονομίας, όπως οι ενεργειακές κοινότητες που υλοποιούν ενεργειακά έργα με ευρύτερο κοινωνικό όφελος και συμμετοχή των πολιτών.
ΟΙ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΟΙ στόχοι, όσο φιλόδοξοι κι αν φαίνονται, αξιοποιούνται πολλές φορές για τη διαιώνιση συντηρητικών πολιτικών επιλογών στο παρόν και στο άμεσο μέλλον. Ενώ η Εκθεση σωστά αναφέρει πως οι συνέπειες της κλιματικής κρίσης θα είναι τεράστιες για τις ζωές των επόμενων γενεών, εντούτοις δεν ακολουθεί με συνέπεια αυτή την κατεύθυνση, π.χ. θέτοντας προτεραιότητα την απολιγνιτοποίηση αντί για την απανθρακοποίηση (με κίνδυνο την ενίσχυση της εξάρτησης από το φυσικό αέριο) και την ενθάρρυνση των εξορύξεων υδρογονανθράκων, σε μια περίοδο που σειρά μεγάλων κρατών (π.χ. Ισπανία, ΗΠΑ) ανακοινώνουν ακύρωση ή παύση νέων εξορύξεων πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Αντίθετα, μια προοδευτική ενεργειακή πολιτική θα πρέπει να είναι σε απόλυτη συμφωνία με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ όσο και της Συμφωνίας του Παρισιού για τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας κατά 2°C με προσπάθεια μετριασμού κατά 1,5°C.
Ο ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ της ενέργειας που βρίσκεται σε εξέλιξη ή και η αλματώδης ανάπτυξη των ψηφιακών τεχνολογιών προσφέρουν επιλογές διαμόρφωσης εναλλακτικών μοντέλων παραγωγής και λειτουργίας του ενεργειακού κλάδου.
Εστιάζοντας στον ηλεκτρισμό, το μοντέλο που ήδη αναδύεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο βασίζεται σε μονάδες παραγωγής ΑΠΕ κάθε κλίμακας (από μεγάλους υδροηλεκτρικούς, αιολικούς και φωτοβολταϊκούς σταθμούς έως μικρές διεσπαρμένες πηγές, όπως φωτοβολταϊκά στέγης και μικρές ανεμογεννήτριες), στα έξυπνα δίκτυα και τα μικροδίκτυα, στην εξοικονόμηση ενέργειας και την εκμετάλλευση πολλαπλών πόρων ευελιξίας: διαχείριση της παραγωγής (συμπεριλαμβανομένων λελογισμένων περικοπών παραγωγής ΑΠΕ), συνεργασία με συστήματα γειτονικών χωρών μέσω ισχυρών διασυνδέσεων, εκμετάλλευση συνεργειών των δικτύων όλων των ενεργειακών φορέων καθώς και με συστήματα ηλεκτροκίνησης των μεταφορών, επέκταση της διαχείρισης της κατανάλωσης, διάφορες μορφές αποθήκευσης.
Η ΕΚΘΕΣΗ ΠΙΣΣΑΡΙΔΗ εμπεριέχει αγεφύρωτες αντιφάσεις και δεν προσφέρει μια καθαρή στρατηγική κατεύθυνση, περικλείει επιφανειακά σχεδόν τα πάντα, αδυνατεί να ιεραρχήσει τις προτεραιότητες, αλλά κυρίως επιχειρεί να νομιμοποιήσει/αναβαπτίσει μια αποτυχημένη νεοφιλελεύθερη συνταγή, η οποία στον πυρήνα της ενισχύει τη δημιουργία πολλαπλών κρίσεων και οδηγεί σε λύσεις που υπονομεύουν το περιβάλλον, την κοινωνική συνοχή και δικαιοσύνη διευρύνοντας και τις οικονομικές ανισότητες.
◢ Ολο το κείμενο εργασίας θα δημοσιευτεί τη Δευτέρα στο Ινστιτούτο ΕΝΑ
Ο Γιώργος Τσουράκης είναι Μηχανολόγος μηχανικός & δρ μηχανικός ΕΜΠ
Ο Νίκος Χατζηαργυρίου είναι Καθηγητής Σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών ΕΜΠ, πρώην πρόεδρος & διευθύνων σύμβουλος ΔΕΔΔΗΕ
(Εφημερίδα των Συντακτών)