Σε «ρότα» απελευθέρωσης αλλά με σημαντικές αγκυλώσεις κινείται η λιανική αγορά ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου στην Ελλάδα σύμφωνα με όσα διαπιστώνει η Κομισιόν σε σχετική έκθεσή της για το 2020, διατυπώνοντας, ταυτόχρονα, συστάσεις προς τους αρμόδιους φορείς χάραξης πολιτικής σε θεσμικό και πολιτικό επίπεδο.
Εξετάζοντας το επίπεδο «ωρίμανσης» μέσα από τέσσερις κατηγορίες εμποδίων, η έκθεση καταλήγει ότι παρά τα βήματα απελευθέρωσης παραμένουν σημαντικά εμπόδια στην είσοδο νέων παικτών στην αγορά ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου.
Οι τέσσερις κατηγορίες «εμποδίων» είναι οι εξής:
- Αντικίνητρα ρυθμιστικού χαρακτήρα
- Ανισότητα στην αγορά
- Επιχειρησιακά και διαδικαστικά εμπόδια
- Αδράνεια πελατών
Αναβάθμιση του ρυθμιστικού πλαισίου
Σε ότι αφορά την πρώτη κατηγορία οι συστάσεις της Επιτροπής εστιάζουν στην ανάγκη διαμόρφωσης ενός σταθερού ρυθμιστικού πλαισίου που θα προσφέρει βεβαιότητα και ασφάλεια σε βάθος χρόνου στους συμμετέχοντες, περιορίζοντας ταυτόχρονα την συχνότητα ρυθμιστικών παρεμβάσεων.
Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι από τις κύριες ανησυχίες των προμηθευτών είναι ο υψηλός βαθμός αβεβαιότητας ως προς τα μελλοντικά κόστη προμήθειας λόγω του μηχανισμού αποζημίωσης ισχύος, καθώς και η αστάθεια της αγοράς λόγω του υψηλού χρέους των νοικοκυριών και της ρευστότητας που χαρακτηρίζει το ρυθμιστικό πλαίσιο. Για την καλύτερη ρευστότητα στα ταμεία των προμηθευτών, η Κομισιόν συστήνει να «αποσυνδεθεί» η είσπραξη των ρυθμιζόμενων χρεώσεων από τα τιμολόγια ρεύματος και να αναζητηθεί ένας άλλος τρόπος για την είσπραξή τους ή να υπάρξει μηχανισμός αντιστάθμισης σε περίπτωση αποτυχίας είσπραξης.
Τέλος, θα πρέπει να προχωρήσει το ρυθμιστικό πλαίσιο για καινοτόμες υπηρεσίες (innovative services) όσο δεν προχωράει το σχέδιο με την εγκατάσταση έξυπνων μετρητών σε ευρεία κλίμακα. «Χρειάζεται να ενισχυθούν τα πιλοτικά έργα σχετικά με την συμμετοχή από πλευράς ζήτησης (demand side) στις επικουρικές υπηρεσίες (ancillary services), ολοκληρώνοντας την ανάπτυξη του ρυθμιστικού πλαισίου και στο κομμάτι αυτό (demand aggregation). Οι τεχνολογικές βελτιώσεις και η καινοτομία στις διαδικασίες της αγοράς συνιστούν παράγοντες που επηρεάζουν τον ανταγωνισμό στην Ελλάδα όπως και σε άλλες αγορές της Ευρώπης».
Αθέμιτος ανταγωνισμός και χειραγώγηση
Η εποπτεία και η παρακολούθηση της αγοράς από τις αρμόδιες αρχές θα πρέπει να είναι αποτελεσματική και ακριβής για να αποτρέπονται τυχόν συμπεριφορές αθέμιτου ανταγωνισμού από παίκτες της αγοράς. Μάλιστα, όπως αναφέρεται στην έκθεση, πολλοί προμηθευτές καταγγέλλουν στρατηγικές συμπεριφορές από κυρίαρχους παίκτες της αγοράς που προκαλούν επιθετικότητα στην τιμολόγηση και σταυροειδείς επιδοτήσεις. Έτερο ζήτημα είναι η πρόσβαση στην πληροφόρηση για όλους τους συμμετέχοντες, η οποία κρίνεται προβληματική, δυσχεραίνοντας την είσοδο νέων παικτών στην αγορά.
Κρίσιμη παράμετρος η ελεύθερη πρόσβαση νέων παικτών στην αγορά
Συγκεκριμένα στο μικρόσκόπιο της Κομισιόν βρέθηκε και η διαδικασία εισόδου στην αγορά όπου εδώ συστήνονται δράσεις που θα ενισχύσουν την αξιοπιστία και την ομοιογένεια της διαδικασίας. Να θυμίσουμε ότι αντίστοιχες προτάσεις και θέσεις έχει εκφράσει σε προηγούμενο χρόνο και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Εμπόρων Ενέργειας (European Federation Energy Traders), υποστηρίζοντας ότι πρέπει να απλοποιηθεί η διαδικασία εισόδου στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας με όρους ενοποιημένης ευρωπαϊκής αγοράς.
Κινητικότητα πελατών
Δείγμα «ωρίμανσης» μιας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας σε συνθήκες απελευθερωμένης αγοράς είναι η ευκολία ή δυσκολία αλλαγής προμηθευτή. Στην περίπτωση της ελληνικής αγοράς, η Κομισιόν εντοπίζει «λειψή» ενημέρωση των πελατών, γεγονός που δυσκολεύει σημαντικά την κινητικότητα στα πλαίσια της αγοράς. Προτείνει καλύτερους όρους πληροφόρησης σε χρόνο πριν την σύναψη συμβολαίου, μεγαλύτερη διαφάνεια, δυνατότητα σύγκρισης τιμών καθώς και μηχανισμούς και κανόνες αποτροπής «ανήθικων» συμπεριφορών από πλευράς προμηθευτών.
Δεδομένου ότι η έκθεση αξιολογεί την «εικόνα» και τα δεδομένα του 2020, η ελληνική αγορά ενέργειας διαθέτει πλέον ηλεκτρονικό εργαλείο σύγκρισης τιμών και το οποίο έχει αναπτύξει η ΡΑΕ, ενώ ταυτόχρονα σε εξέλιξη βρίσκεται η διαμόρφωση του κανονιστικού πλαισίου που θα διέπει την αλλαγή προμηθευτή.