Ένας άνεμος 8 μποφόρ που λέγεται φυσικό αέριο σαρώνει τα πάντα στο διάβα του: Πληθωρισμός, κόστος ρεύματος, κρατικός προϋπολογισμός, ενεργειακή αγορά. Ο νέος κόσμος που έχει υποσχεθεί ο Πούτιν στην Ευρώπη είναι εδώ και είμαστε ακόμη στις αρχές Ιουλίου.
Η ώρα της αλήθειας για το πραγματικό κόστος της κιλοβατώρας δεν έχει ακόμη έρθει. Η τιμή του αέριου έπιασε χθες τα 150 ευρώ / Mwh, λίγο κάτω από τα 180 ευρώ με τα οποία είχε απειλήσει το Φεβρουάριο τους Ευρωπαίους ο Ντιμίτρι Μεντβέντεφ, το δεξί χέρι του Πούτιν.
Στην Ελλάδα στελέχη της αγοράς υπολογίζουν ότι το ετήσιο κόστος ρεύματος μπορεί να φτάσει τα 15 - 20 δισ, μια βόμβα μεγατόνων, για την απενεργοποίηση της οποίας η κυβέρνηση πρέπει να εξασφαλίσει πολλά ακόμη δισεκατομμύρια.
Τα νέα τιμολόγια, χωρίς ρήτρα, που καταρτίζουν οι πάροχοι, θα είναι πολύ ακριβότερα των σημερινών. Μόνο με μια μηνιαία κρατική παρέμβαση 400 - 450 εκατ. ευρώ, ένα πολύ μεγάλο βάρος για τον προϋπολογισμό, θα πλησιάσουν εκείνα του καλοκαιριού του 2021. Τους επόμενους μήνες η αγορά φοβάται πως θα ζήσει έναν άγριο και πιο μαζικό «ενεργειακό τουρισμό». Κάθε μήνα με το παρών καθεστώς μετακινούνται από πάροχο σε πάροχο γύρω στους 20.000- 30.000 πελάτες. Η επόμενη μέρα, μετά τη κατάργηση της ρήτρας, εκτιμάται ότι θα πολλαπλασιάσει τον αριθμό.
Μπορεί να «κρασάρει» το σύστημα; Έχοντας πλέον δικαίωμα αλλαγής προμηθευτή στον μήνα, χωρίς «πέναλτι», οι καταναλωτές θα ψάχνουν μαζικότερα να βρουν το φθηνότερο τιμολόγιο, αφήνοντας ενδεχομένως πίσω τους περισσότερους απλήρωτους λογαριασμούς απ' ότι σήμερα.
Η ανησυχία με βάση τη τωρινή εικόνα είναι αυτή. Κι όλα αυτά συμβαίνουν ενώ ο μήνας έχει μόλις 1η Ιουλίου και το ρωσικό αέριο συνεχίζει να ρέει κανονικά στους αγωγούς, γεμίζοντας κι άλλο τα ταμεία του Πούτιν λόγω των υψηλότερων τιμών. Μόνο μέσα στον Ιούνιο η τιμή του φυσικού αερίου ανατιμήθηκε κατά 70%. Από 87 ευρώ/ MWh στα 145 ευρώ χθες. Πλαφόν στο αέριο η Ευρώπη δεν μπορεί να επιβάλει, αφού οι πωλητές θα φύγουν και θα αναζητήσουν άλλες αγορές. Ούτε αποθήκες προλαβαίνει ως το χειμώνα να έχει γεμίσει η Ευρώπη. Επομενως;
Το δελτίο στην ενέργεια έρχεται όλο και πιο κοντά. Οι Γερμανοί, που πληρώνουν τώρα το λογαριασμό της πλήρους τους ενεργειακής εξάρτησης από Ρωσία, το αισθάνονται ήδη. Εθελοντικά μειώνουν καταναλώσεις καυσίμων, ρεύματος και αέριου, η αγορά τους έχει βραχυκυκλώσει και η Uniper, ένας από τους μεγαλύτερους προμηθευτές ενέργειας απευθύνθηκε για διάσωση στην γερμανική κυβέρνηση. Η μεγάλη βόμβα της ενέργειας απειλεί με κραχ την οικονομία.
Το πραγματικό κόστος του ρεύματος
Στην Ελλάδα ανακοινώνεται σήμερα ο πληθωρισμός του Ιουνίου. Τι να περιμένουμε; Ένα ποσοστό στα επίπεδα του 11%. Λογικό, αφού η μηνιαία αύξηση του αερίου κινήθηκε στο 55%, εκτινάσσοντας τις τιμές στο ρεύμα, που αυξάνονται συνεχώς.
Η ρήτρα αναπροσαρμογής, μπορεί να καταργείται, αλλά αυτό δεν σημαίνει αυτόματα μειώσεις. Οι νέοι τιμοκατάλογοι, χωρίς ρήτρα, που θα αναρτήσουν έως τις 10 Ιουλίου οι πάροχοι θα έχουν χρεώσεις πάνω από 40 λεπτά η κιλοβατώρα, πολύ πάνω από τα σημερινά επίπεδα. Εφόσον συγκρατηθούν τελικά στα 17- 20 λεπτά, δηλαδή κοντά στα προ κρίσης επίπεδα - όπως έχει υποσχεθεί η κυβέρνηση - αυτό θα οφείλεται στο γεγονός ότι κάθε μήνα το κράτος θα πρέπει να διαθέτει κοντά στα 450 εκατ. ευρώ.
Η κρατική παρέμβαση θα έχει πολύ μεγάλο βάρος για τον προϋπολογισμό. Ο υπουργός Ενέργειας Κώστας Σκρέκας δεσμεύεται για ανάκτηση το επόμενο 12μηνο, μόνο από τα υπερέσοδα των ηλεκτροπαραγωγών, ποσού κοντά στα 6 δισ. ευρώ. Νούμερο που εκτιμάται ότι θα αυξηθεί με τους πόρους από το σύστημα ETS, τον προϋπολογισμό ή ευρωπαικά προγράμματα.
Αρκούν; Για την ώρα, το οικονομικό επιτελείο έχει εκτιμήσει ότι 850 εκατ. ευρώ είναι αρκετά για να βγει το β' εξάμηνο της χρονιάς. Με τη διαφορά ότι η εκτίμηση έχει βασιστεί στην πρόβλεψη πως η τιμή χονδρικής του ρεύματος θα κινηθεί στα 225 ευρώ η μεγαβατώρα. Πόσο έχει σήμερα η μεγαβατώρα; 351,70 ευρώ. Επομένως; Εφόσον επιμείνουν οι παραπάνω τιμές, τότε τα 850 εκατ. ευρώ θα πρέπει να υπερβούν το 1,5 δισ. ευρώ, διαφορετικά η κυβέρνηση θα χάσει το στοίχημα.
Μπορεί να «κρασάρει» η αγορά;
Η μια πτυχή είναι αυτή. Η άλλη είναι ο φόβος ενός κύματος μαζικών μετακινήσεων καταναλωτών από πάροχο σε πάροχο με την εφαρμογή του νέου μηχανισμού λειτουργίας της αγοράς. Από σήμερα 1η Ιουλίου και για ένα χρόνο, μπαίνει πλαφόν στην χονδρεμπορική αγορά, με ανώτατα όρια για τους ηλεκτροπαραγωγούς, με παρακράτηση από το Χρηματιστήριο Ενέργειας της διαφοράς μέχρι την χρηματιστηριακή τιμή και μεταφορά των επιπλέον εσόδων στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης. Με την σειρά του αυτό θα επιδοτεί τους λογαριασμούς.
Επίσης από εδώ και πέρα οι προμηθευτές θα επιχειρούν κάθε μήνα να «μαντέψουν» τις τιμές του επόμενου 2μήνου. Στις 10 Ιουλίου υποχρεούνται να αναρτήσουν την τιμή κιλοβατώρας στην οποία θα πωλούν ρεύμα τον Αύγουστο. Στα τέλη Ιουλίου, να ανακοινώσουν τιμή για το Σεπτέμβριο, στα τέλη Αυγούστου για τον Οκτώβριο, κ.ό.κ. Στην παρούσα όμως συγκυρία, όπου μια δήλωση Πούτιν αρκεί για να εκτινάξει τις τιμές, και μπροστά στον κίνδυνο να δημοσιεύσουν στην ιστοσελίδα τους χαμηλότερες χρεώσεις από τα κόστη που θα διαμορφωθούν στο Χρηματιστήριο ενέργειας, λογικά θα τις «φουσκώνουν» για να αποφύγουν τις ζημιές. Τουλάχιστον αυτή η εικόνα μεταφέρεται.
Οι καταναλωτές από την πλευρά τους, έχοντας δικαίωμα αλλαγής προμηθευτή πάνω στον μήνα, χωρίς «πέναλτι», θα ψάχνουν μαζικά πλέον να βρουν το φθηνότερο τιμολόγιο, αφήνοντας πίσω τους απλήρωτους λογαριασμούς, πιθανώς σε μεγαλύτερη έκταση απ’ ότι συμβαίνει σήμερα.
Κι αυτό, καθώς παρά την εδώ και μήνες εισήγηση της ΡΑΕ, ο Κώδικας Προμήθειας συνεχίζει να έχει ελάχιστη σχέση με τη πραγματικότητα της απελευθερωμένης αγοράς. Επιμένει να μην δίνει τη δυνατότητα στον προηγούμενο προμηθευτή να αιτηθεί διακοπή ηλεκτροδότησης λόγω ανεξόφλητων οφειλών του πρώην πελάτη του. Ετσι εξηγείται και γιατί ανθεί στην ελληνική αγορά ο αποκαλούμενος «ενεργειακός τουρισμός», δηλαδή οι μετακινήσεις πελατών από προμηθευτή σε προμηθευτή, αφήνοντας απλήρωτα χρέη στον προηγούμενο. Κάθε μήνα μετακινούνται συνολικά 20.000-30.000 πελάτες.
Η κατάργηση της ρήτρας, το γεγονός ότι οι πάροχοι, φοβούμενοι μην πέσουν έξω στις προβλέψεις τους για τον επόμενο μήνα, θα δημοσιεύουν πιθανώς «τσιμπημένες» τιμές, μαζί με την ακόμη μεγαλύτερη ευχέρεια στους καταναλωτές να αλλάζουν εταιρεία, αυξάνουν τις συνθήκες κινητικότητας.
Και κάπου εδώ αρχίζουν τα ερωτήματα. Τι θα συμβεί αν ένας πάροχος αναρτήσει τον Ιούλιο στην ιστοσελίδα του ότι θα πουλάει για τον Σεπτέμβριο προς 350 ευρώ / Mwh, αλλά μέχρι τότε οι τιμές στο Χρηματιστήριο Ενέργειας, έχουν φτάσει τα 450 ευρώ; Θα έχει χάσει 100 ευρώ, Ζημία, που για τους μεγάλους ιδιώτες προμηθευτές, με χαρτοφυλάκια της τάξης των 200.000 πελατών, μεταφράζεται σε 15- 20 εκατ. ευρώ.
Πως θα συμπεριφερθεί ο πάροχος αυτός τον επόμενο μήνα, όταν θα κληθεί να αναρτήσει τιμοκατάλογο για το επόμενο δίμηνο; Πιθανώς να δημοσιεύσει στην ιστοσελίδα του υψηλότερη χρέωση για να ισοφαρίσει την ζημιά.
Τι θα κάνουν οι πελάτες του ; Θα την συγκρίνουν με εκείνες της υπόλοιπης αγοράς και συνειδητοποιώντας πως είναι από τους ακριβότερους, αρκετοί θα τον εγκαταλείψουν αναζητώντας τον φθηνότερο.
Σε συνθήκες σαν αυτές, με τα νεύρα των καταναλωτών τεντωμένα και όλους να ψάχνουν την χαμηλότερη τιμή, μπορεί αντί για 20.000 μετακινήσεις, ξαφνικά οι αριθμοί να πολλαπλασιαστούν επικίνδυνα.
Ένα κύμα μετακινήσεων θα προκληθεί, το οποίο θα έχει συνέχεια. Διότι τον επόμενο μήνα, ο πάροχος που έχασε μεγάλο αριθμό πελατών, θα ρίξει απότομα τις τιμές του, για να τους πάρει πίσω. Ένα νέο κύμα μετακινήσεων θα πυροδοτηθεί στην αγορά, συντηρώντας σε αυτό το σενάριο κινδύνου ένα αυτοτροφοδοτούμενο σπιράλ και όλα αυτά σε περιβάλλον αυξητικών τιμών, όπως λένε οι προβλέψεις για τον φετινό χειμώνα...