Επτά χρόνια πριν, το Φεβρουάριο του 2017, όταν κλιμάκια της DG Comp, έπειτα από καταγγελίες για κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης, διέβαιναν τα γραφεία της ΔΕΗ και του ΑΔΜΗΕ, κατάσχοντας ακόμη και σκληρούς δίσκους από υπολογιστές, το κλίμα στην ελληνική αγορά ενέργειας ήταν συγκρουσιακό.
Ηταν η εποχή που στην αγορά μαίνονταν ένας πόλεμος για τις τιμές και η ΔΕΗ βρισκόταν στο επίκεντρο κατηγοριών ότι χειραγωγεί τα νερά για να πουλάει κάτω του κόστους. Το ρεπορτάζ της εποχής ανέφερε ότι η καταγγελία κατά της ΔΕΗ στις Βρυξέλλες αφορούσε "παιχνίδια" της επιχείρησης με τους λιγνίτες, κυρίως όμως με τα πολύ φθηνά υδροηλεκτρικά.
Το προκαταρκτικό ωστόσο πόρισμα που δημοσιεύτηκε χθες από τη Κομισιόν, σε συνέχεια ακριβώς εκείνης της έρευνας, δεν αναφέρει πουθενά τη λέξη υδροηλεκτρικά. "Βλέπει" κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης κατά την περίοδο 2013-2019 αναφέροντας ότι η ΔΕΗ παρείχε ηλεκτρική ενέργεια σε τιμές κάτω του μεταβλητού κόστους, αλλά μιλά για τις λιγντικές μονάδες και εκείνες από φυσικό αέριο.
Το μονοπώλιο δηλαδή της ΔΕΗ στα νερά και η συχνή την προηγούμενη δεκαετία καταγγελία σε βάρος της ότι χειραγωγεί την αγορά με τις φθηνές τιμές τους, απουσιάζει εντελώς από την κοινοτική ανακοίνωση.
Μια εύλογη υπόθεση είναι ότι οι ελεγκτές της DG Comp δεν βρήκαν αυτά τα οποία περίμεναν. Και ίσως αυτή ακριβώς η θεωρία να εξηγεί και το γιατί μια έρευνα χρειάστηκε να πάρει επτά ολόκληρα χρόνια. Ισως επειδή δεν τεκμηριώθηκαν οι καταγγελίες, η υπόθεση θεωρήθηκε λιγότερο σημαντική και ως εκ τούτου δεν μπήκε ψηλά στις προτεραιότητες, παρά περίμενε τη σειρά της, αφού προηγήθηκαν άλλες, πολύ πιο σοβαρές.
Η υπόθεση κλείνει το 2019
Το ένα θετικό λοιπόν για τη ΔΕΗ είναι αυτό. Το δεύτερο είναι ότι η υπόθεση κλείνει το 2019, δεν συμπεριλαμβάνει και μεταγενέστερα έτη. Στο σενάριο που είχε συμβεί το αντίθετο και η έρευνα συμπεριελάμβανε π.χ. το 2020 ή το 2021 θα μπορούσε κάνεις να εικάσει ότι η DG Comp θέλει να «κουμπώσει» το πόρισμα με μια σειρά από ανοικτά ζητήματα που έχει η ΔΕΗ με τη Κομισιόν.
Οπως για παράδειγμα, το παλαιό αίτημα αποζημίωσης της ΔΕΗ για απόσυρση των μονάδων της και την ένταξή τους σε καθεστώς Στρατηγικής Εφεδρείας. Εξάλλου όλα τα παραπάνω θέματα αφορούσαν και αφορούν την ίδια διεύθυνση, την DG Comp.
Αν και αυθαίρετη ως ερμηνεία, εντούτοις αυτή είχε δοθεί το 2021, όταν η Κομισιόν είχε ανακοινώσει ότι ξεκινά επίσημη έρευνα για την παλιά υπόθεση του 2017.
Από εκεί και πέρα, ένα ερωτηματικό είναι σίγουρα αν υπάρχει ενδεχόμενο επιβολής προστίμου. Το νομικό επιτελείο της επιχείρησης θα αντικρούσει τα κοινοτικά επιχειρήματα, ωστόσο τυχόν επιβολή του, θα έβλαπτε την εικόνα της ΔΕΗ και ουδείς θα το ήθελε. Σε κάποιες ανάλογες πάντως περιπτώσεις υποθέσεων που επίσης έχουν κρατήσει χρόνια, επιβάλλεται ένα διαχειρίσιμο πρόστιμο και ο φάκελος κλείνει.
Ένα είναι βέβαιο. Το κλείσιμο της υπόθεσης θα το αναλάβει η νέα Ε. Επιτροπή, αυτή που προκύψει από τις Ευρωεκλογές του Ιουνίου και η οποία μάλλον θα είναι λιγότερο «πράσινη» από την τωρινή, με ότι αυτό συνεπάγεται για υποθέσεις σαν αυτές. Και επειδή δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τέτοιοι φάκελοι δημιουργούν προηγούμενο και λειτουργούν ως «οδηγός» για παρόμοιες έρευνες, έχει ενδιαφέρον η στάση που θα τηρήσει η ΕΕ έναντι της ΔΕΗ. Εκκρεμεί και το κεφάλαιο Πολωνία, ας μην το ξεχνάμε.
Τα χρονοδιαγράμματα
Εφόσον επαληθευτούν οι εκτιμήσεις έμπειρων στελεχών της επιχείρησης, η Κομισιόν θα αποστείλει το πλήρες Statements of Objections μέσα στις επόμενες 15-30 ημέρες, προκειμένου η επιχείρηση αφού το μελετήσει να ετοιμάσει ένα πρώτο «απολογητικό υπόμνημα» με τις θέσεις της. Θα ακολουθήσει δηλαδή ένα είδος ανταλλαγής δικογράφων, διαδικασία που δεν αποκλείεται να πάρει καιρό.
Σε κάθε περίπτωση, όπως εξηγούν κύκλοι της επιχείρησης το προκαταρκτικό αυτό πόρισμα αφορά την περίοδο 2013 – 2019, τότε που η ΔΕΗ ήταν μια διαφορετική εταιρεία, αλλά και η αγορά ηλεκτρισμού λειτουργούσε σε εντελώς διαφορετική βάση.
Από το 2020 και μετά, η αγορά λειτουργεί με βάση το target model. Με βάση δηλαδή το μοντέλο της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς όπου η ενέργεια ακολουθεί τη ροή παραγωγής προς τη κατανάλωση με βάση το χαμηλότερο κόστος, χωρίς αλλες παρεμβάσεις.
Στο διάστημα πάντως 2013-2019, πολλές λιγνιτικές μονάδες έχουν αποσυρθεί. Επομένως όπως λένε οι ίδιες πηγές, θα ήταν περιττό η Κομισιόν να προτείνει κάποια μέτρα, είτε στη λειτουργία της αγοράς, είτε στην ίδια τη ΔΕΗ, προκειμένου να υπάρξει αλλαγή των συνθηκών που οδήγησαν στην εικαζόμενη δεσπόζουσα θέση της.