Μεγάλη ασάφεια ως προς τον μηχανισμό αποζημιώσεων των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας λόγω περικοπών -καθότι δεν προσδιορίζεται ούτε το πλαίσιο και οι διαδικασίες εφαρμογής περιορισμών στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας που προηγούνται χρονικά, ούτε το πλαίσιο των αποζημιώσεων και οι πόροι από τους οποίους αυτές θα καλύπτονται- διαπιστώνει ο ΑΔΜΗΕ, με παρέμβασή του στη δημόσια διαβούλευση, ότι υπάρχει στο πολυνομοσχέδιο του ΥΠΕΝ.
Υπενθυμίζεται ότι στο πολυνομοσχέδιο περιλαμβάνεται μεταξύ άλλων σειρά προβλέψεων αναφορικά με τους στατικούς και τους λειτουργικούς (δυναμικούς) περιορισμούς έγχυσης που μπορούν να επιβληθούν στους σταθμούς ΑΠΕ. Μία από τις παρεμβάσεις, όπως έγραψε το energypress, αφορά τους δυναμικούς περιορισμούς, με την κατάργηση του ορίου 5% στην απόρριψη της ετήσιας δυνατότητας παραγωγής των σταθμών.
Στο πλαίσιο της διαβούλευσης του πολυνομοσχεδίου, ο ΑΔΜΗΕ επισημαίνει πως ο Διαχειριστής οφείλει να επιβάλλει τους αναγκαίους για την ασφαλή λειτουργία του ΕΣΜΗΕ περιορισμούς, ανεξαρτήτως ορίου, στη βάση ρητών σχετικών προβλέψεων του ρυθμιστικού πλαισίου. Κατά συνέπεια, θα πρέπει να αποσαφηνιστεί στις σχετικές διατάξεις πως τα όποια όρια τίθενται στις διάφορες περιπτώσεις περιορισμών έγχυσης, αυτά συνδέονται με την υποχρέωση ή μη καταβολής αποζημίωσης – και όχι με το δικαίωμα του Διαχειριστή να προβαίνει σε περικοπές όταν αυτό επιβάλλεται για την ομαλή λειτουργία του ηλεκτρικού συστήματος, το οποίο δεν υπόκειται σε όρια.
Ανασφάλεια δικαίου στην αγορά χωρίς μηχανισμό αποζημίωσης
Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με τον ΑΔΜΗΕ, όταν χρειάζεται να επιβληθούν «κόφτες», αυτοί δεν αποσκοπούν στην κάλυψη αναγκών του Διαχειριστή, αλλά στην ομαλή λειτουργία του ηλεκτρικού συστήματος και την αδιάλειπτη τροφοδοσία του κοινωνικού συνόλου με ηλεκτρική ενέργεια. Επομένως, θα πρέπει να προστεθεί ρητά το ότι δεν είναι υπόλογος για αποζημιώσεις για τους περιορισμούς έγχυσης – όχι μόνο για όσους θα επιβάλλει εφεξής, αλλά και για εκείνους που έχει εφαρμόσει ήδη.
Τα παραπάνω σημαίνουν πως υπάρχει ανάγκη για πλήρη ευχέρεια του Διαχειριστή στην επιβολή περικοπών. Αντίθετα, στο πολυνομοσχέδιο δεν αποσαφηνίζεται ούτε ότι ο ΑΔΜΗΕ δεν έχει οικονομική ευθύνη για τις περικοπές, ούτε ότι τα όποια όρια τίθενται δεν έχουν τον χαρακτήρα τεχνικών περιορισμών στις παρεμβάσεις στο ηλεκτρικό σύστημα, με σκοπό την ασφαλή λειτουργία του. Επομένως, δίνεται η εντύπωση πως οποιαδήποτε υπέρβαση των πλαφόν είναι μη νόμιμη.
Η πραγματική λειτουργία των ορίων θα μπορούσε να αποτυπωθεί μόνον αν με τις σχετικές νομοθετικές διατάξεις άνοιγε παράλληλα ο δρόμος για τη δημιουργία ενός μηχανισμού αποζημίωσης περικοπών – στις περιπτώσεις, βέβαια, που αυτές χρήζουν αποζημίωσης. Στον αντίποδα, «με το παρόν νομοσχέδιο, από το οποίο απουσιάζει οποιαδήποτε πρόβλεψη για δημιουργία μηχανισμού αποζημιώσεων, γεννάται ανασφάλεια δικαίου στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και δημιουργείται η εσφαλμένη εντύπωση περί ενδεχόμενης ευθύνης του Διαχειριστή», σημειώνει ο Διαχειριστής.
Επομένως, σύμφωνα με τον ΑΔΜΗΕ, θα πρέπει να προστεθεί εξουσιοδοτική διάταξη, προκειμένου η Ομάδα Διοίκησης Έργου να προτείνει, και ακολούθως ο ΥΠΕΝ να αποφασίσει, πλαίσιο αποζημιώσεων για τις περικοπές.
Τι συμβαίνει με τις περικοπές λόγω ισοζυγίου
Στην περίπτωση που το «ψαλίδι» οφείλεται στην πλεονάζουσα παραγωγή, συγκριτικά με τη ζήτηση, μία περίπτωση που πρέπει να μελετηθεί στο πλαίσιο αποζημίωσης είναι οι περικοπές για λόγους ανακατανομής, όπως προβλέπει και το άρθρο 13 του Κανονισμού 2019/943.
«Το άρθρο […] χρήζει εξειδίκευσης προκειμένου να προσδιοριστεί ποιες περικοπές συνιστούν ανακατανομή, ποιες περικοπές αποτελούν αντικείμενο αποζημίωσης και πώς προσδιορίζεται το ύψος της αποζημίωσης. Ακολούθως, θα πρέπει να προσδιοριστεί σαφώς ο μηχανισμός μέσω του οποίου θα προκύπτουν οι αναγκαίοι πόροι και τα υπόχρεα πρόσωπα», επισημαίνεται χαρακτηριστικά.
Επίσης, η αγορά επόμενης ημέρας δεν λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες εφεδρείας του συστήματος, οι οποίες μπορεί να ικανοποιηθούν προσώρας κατά βάση μόνο από τη συμβατική παραγωγή. Ως εκ τούτου, ο ΑΔΜΗΕ αναγκάζεται να περικόπτει παραγωγή ΑΠΕ, προκειμένου να ικανοποιηθούν οι λειτουργικές ανάγκες του συστήματος (εφεδρείες κλπ). Ο νόμος πρέπει να αποσαφηνίζει πλήρως αν και ποιοι δικαιούνται αποζημίωσης, η οποία προφανώς δεν πρέπει να καταβάλλεται από ίδιους πόρους του Διαχειριστή.
Παράλληλα, ήδη στο πλαίσιο της αγοράς επόμενης ημέρας, λαμβάνουν χώρα οι περικοπές παραγωγής ΑΠΕ/ΣΗΘΥΑ, σε επίπεδο ΦΟΣΕ, και προκύπτει ο πρώτος προγραμματισμός παραγωγής. Στη φάση αυτή, δεν προβλέπεται αποζημίωση από τον εν λόγω Κανονισμό, και ο νόμος, άμεσα ή με ειδική εξουσιοδότηση, θα πρέπει να καθορίσει αν με βάση τις συμβάσεις των παραγωγών ΑΠΕ/ΣΗΘΥΑ και το πλαίσιο διαχρονικά, θα πρέπει ή όχι να προβλεφθεί κάποια αποζημίωση (π.χ. των ‘παλιών’ ή και ‘μικρών’ υπό όρους και πέραν κάποιου ορίου ανοχής όπως αναφέρεται).
Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τον ΑΔΜΗΕ, με τις σχετικές διατάξεις δημιουργείται η εντύπωση ότι περιορισμοί για λόγους διατήρησης του ισοζυγίου παραγωγής-ζήτησης είναι δυνατό να επιβληθούν μόνο για τους σταθμούς που συνάπτουν σύμβαση μετά την ψήφιση του πολυνομοσχεδίου.
Καμία αποζημίωση για έργα που όφειλαν να μην παράγουν
Στον αντίποδα, ο ΑΔΜΗΕ επισημαίνει ότι a priori εκτός αποζημίωσης τίθενται μονάδες ΑΠΕ που παράγουν ηλεκτρική ενέργεια ακόμα και σε περιόδους που όφειλαν να μην παράγουν-διότι δεν έχουν επιλεγεί στο πλαίσιο της αγοράς επόμενης ημέρας- παραβιάζοντας κατά τον τρόπο αυτό τα σχετικά προγράμματα αγοράς.
«Συνεπώς, ο ΑΔΜΗΕ αναγκάζεται να περικόπτει αναλογικά παραγωγή κατά τον πραγματικό χρόνο, λόγω έλλειψης των κατάλληλων αλλότριων διαδικασιών και υποδομής». Κατά συνέπεια, δεν τίθεται ζήτημα αναπλήρωσης εσόδων σε εκείνους που όφειλαν να μην παράγουν.
Το «ψαλίδι» για λόγους δικτύου
Σύμφωνα με τον Διαχειριστή, το κρισιμότερο θέμα για την βέλτιστη αξιοποίηση του ηλεκτρικού χώρου είναι η διαχείριση των περικοπών για λόγους δικτύου, οι οποίες αναμένονται να αυξηθούν σημαντικά προσεχώς δεδομένης της επιταχυνόμενης διείσδυσης ΑΠΕ.
Ο Διαχειριστής παραθέτει τους λόγους που δεν ανήκουν στη σφαίρα ευθύνης του και δεν επιτρέπουν την εκτίμηση του μέγεθους των περικοπών για λόγους δικτύου. Τέτοιοι λόγοι είναι το πότε θα ενσωματωθεί η αποθήκευση στο ηλεκτρικό σύστημα και με ποιον τρόπο θα λειτουργεί στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας, ο ρυθμός αδειοδότησης των νέων έργων δικτύου, αλλά και οι μελλοντικές προσφορές σύνδεσης σε νέα έργα ΑΠΕ.
Με τις προτεινόμενες αλλαγές, σύμφωνα με τον ΑΔΜΗΕ, δημιουργούνται δύο ομάδες έργων, όπου στην πρώτη κατηγορία δεν προβλέπονται περικοπές δικτύου. Άρα σε περίπτωση που πρέπει να εφαρμοστούν περικοπές για τεχνικούς λόγους εκτός ευθύνης του (πχ γιατί σε κάποια περιοχή έχουν δοθεί πολλές προσφορές στο δίκτυο του ΔΕΔΔΗΕ και τα έργα ΑΠΕ του στην περιοχή είναι μη ελέγξιμα) δημιουργείται εσφαλμένα ζήτημα οικονομικής αποζημίωσης από τον ΑΔΜΗΕ χωρίς να έχει καμία ευθύνη.
Στην δεύτερη κατηγορία έργων εφαρμόζονται περιορισμοί μέχρι το ποσοστό του 5% ενέργειας για μόνιμους περιορισμούς, δημιουργώντας την εσφαλμένη εντύπωση περί ενδεχόμενης ευθύνης του Διαχειριστή για αποζημίωση, στην περίπτωση που ξεπεραστεί το συγκεκριμένο ποσοστό.
Στις νέες προσφορές όρος για επιπλέον περικοπές δικτύου
Παράλληλα, όπως υπογραμμίζει ο ΑΔΜΗΕ, υπάρχει κατηγορία έργων ΑΠΕ τα οποία έχουν αποδεχτεί όρους για επιπλέον περικοπές δικτύου χωρίς δικαίωμα αποζημίωσης – όροι οι οποίοι προβλέπονται στο Άρθρο 13 πρ 7 του Ευρωπαϊκού Κανονισμού 943/2019. Σύμφωνα με τον ΑΔΜΗΕ, στην κατηγορία αυτή πλέον θα εντάσσονται όλες οι νέες προσφορές, δεδομένου ότι ο ηλεκτρικός χώρος που έχει εκτιμηθεί σε βάθος δεκαετίας έχει ήδη καλυφθεί, χωρίς όμως ρητή αναφορά σε επίπεδο νόμου περί μη δικαιώματος αποζημίωσης. Καθώς η συμβατική πρόβλεψη περί μη αποζημίωσης προβλέπεται από τον Κανονισμό, είναι αναγκαίο να καταστεί σαφές και σε επίπεδο νομοθετικό.
Όπως προσθέτει ο ΑΔΜΗΕ, μέχρι να επιτευχθεί η επίλυση όλων των παραμέτρων σχετικά με το ζήτημα των περικοπών (δικαιούχοι, μεθοδολογίες υπολογισμού, όρια ανοχής κλπ), περιλαμβανομένου ότι ο ΑΔΜΗΕ δεν αποζημιώνει με ίδιους πόρους, αλλά οι αποζημιώσεις δίνονται από άλλον ειδικό λογαριασμό, η αγορά δεν μπορεί να καθορίσει και να αντιμετωπίσει τις περικοπές δικτύου με οικονομικά κίνητρα χωρίς να υπάρχει ο κίνδυνος της αβεβαιότητας για τους συμμετέχοντες ή το ρίσκο οικονομικής απειλής του Διαχειριστή, αυξάνοντας και το ρίσκο των καταναλωτών.
Οι περικοπές λόγω τοπικής συμφόρησης
Όσον αφορά τους περιορισμούς έγχυσης λόγω τοπικής συμφόρησης, στο πολυνομοσχέδιο περιλαμβάνεται η δυνατότητα έκδοσης Υπουργικής Απόφασης, για τον καθορισμό ειδικών κατηγοριών έργων ΑΠΕ για τις οποίες θα εφαρμόζεται μέγιστο όριο περικοπών. Με αυτό τον τρόπο, δίνεται η εντύπωση ότι η επιβολή περιορισμών, πέραν των ορίων που θα καθοριστούν, καθίσταται μη νόμιμη.
Στην πραγματικότητα όμως το σχετικό όριο μπορεί να συνδέεται μόνο με την τυχόν δικαιούμενη αποζημίωση. «Ως προελέχθη, η προτεινόμενη τροποποίηση είναι εξαιρετικά προβληματική διότι φαίνεται να παρακωλύει τη δυνατότητα του ΑΔΜΗΕ να επιβάλει τους περιορισμούς που είναι αναγκαίοι για την ομαλή λειτουργία του συστήματος. Επίσης, πρόβλεψη ειδικών κατηγοριών σταθμών ΑΠΕ που θα υπόκεινται σε περιορισμένες περικοπές μεταθέτει το βάρος των περικοπών που είναι αναγκαίο να λάβουν χώρα στους λοιπούς παραγωγούς ΑΠΕ», σημειώνεται.
