Στο τραπέζι μπαίνουν και πάλι από τους θεσμούς ως
Ενώ μέχρι σήμερα τα ενεργειακά μέτρα που φαινόταν να συζητούν οι δύο πλευρές αφορούσαν μόνο το άνοιγμα της αγοράς φυσικού αερίου, και την καθιέρωση των δημοπρασιών φθηνής ηλεκτρικής ενέργειας με βάση το γαλλικό μοντέλο ΝΟΜΕ, το καινούργιο στοιχείο είναι πως επανέρχεται στο προσκήνιο το κεφάλαιο ιδιωτικοποίησης της ΔΕΗ.
Το μύνημα που έχει σταλεί στην ελληνική πλευρά είναι ότι αναπόσπαστο κομμάτι της συμφωνίας που ..
συζητείται με τους δανειστές πρέπει να είναι οι γενναίες μεταρρυθμίσεις στα ενεργειακά, η κατάργηση του μονοπωλίου της ΔΕΗ, (με επαναφορά του σχεδίου της “Μικρής ΔΕΗ”), και το σπάσιμο του μονοπωλίου των ΕΠΑ.
Πρόκειται για όλα εκείνα που η κυβέρνηση, δια του αρμόδιου υπουργού Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Π. Λαφαζάνη, θεωρεί ως αδιαπραγμάτευτα, και τα οποία απ’ ότι φαίνεται, δεν είχαν ποτέ σταματήσει να ζητούν οι δανειστές, άσχετα αν δεν είχαν προβληθεί τόσο όπως ο ΦΠΑ, τα εργασιακά, το ασφαλιστικό, και οι ιδιωτικοποιήσεις.
Σύμφωνα με πληροφορίες, οι θεσμοί κατατάσσουν την Ελλάδα στις τελευταίες θέσεις πανευρωπαικά από πλευράς ανταγωνισμού στην ενέργεια στη λίστα των 29 κρατών-μελών, θεωρούν ότι βασικές επενδύσεις σε υποδομές όπως τα υποβρύχια δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας καθυστερούν αδικαιολόγητα σε βάρος του καταναλωτή, ενώ δεν παύουν να σημειώνουν με απορία πως είναι δυνατόν η τιμή φυσικού αερίου στην Ελλάδα να είναι από τις υψηλότερες στην Ε.Ε., παρά την περυσινή αναθεώρηση της σύμβασης μεταξύ ΔΕΠΑ-Gapzrom.
Χαρακτηρίζουν την Ελλάδα, μαζί με τη Βουλγαρία, ως χώρες “case study” για το πως επί χρόνια επιτυγχάνουν να κρατούν αλώβητα τα μονοπώλιακαι να μην επιτρέπουν τον ανταγωνισμό, ενώ ειδικά για τη χώρα μας την παραλληλίζουν με μια “μικρή ενεργειακή νησίδα” εντός Ευρώπης που ξεμακραίνει όλο και περισσότερο από το ευρωπαικό γίγνεσθαι, σε μια περίοδο όπου η Κομισιόν προωθεί την ενιαία ευρωπαική αγορά ενέργειας
Στην περίπτωση της ΔΕΗ, θεωρούν ότι το σχέδιο της διάσπασης και δημιουργίας της “Μικρής ΔΕΗ” είναι ο μοναδικός τρόπος για να σταματήσει το μονοπώλιό της στην αγορά ηλεκτρισμού, και να αποκτήσει εναλλακτικές επιλογές ο καταναλωτή. Μένει να φανεί φυσικά αν στο πλαίσιο του παζαριού που γίνεται για το τελικό κείμενο της συμφωνίας, θα συμπεριληφθεί η "Μικρή ΔΕΗ" ή θα επικρατήσει η πρόταση Βαρουφάκη για καθιέρωση των δημοπρασιών λιγνιτικής και υδροηλεκτρικής ισχύος τύπου ΝΟΜΕ.
Αλλά σε κάθε περίπτωση είναι σαφές ότι τα "όργανα" στην ενέργεια έχουν αρχίσει. Αλλωστε το καμπανάκι κτύπησε πριν από δέκα ημέρες η Επίτροπος Ανταγωνισμού Μ. Βεστάγκερ, που κάλεσε δημόσια την Ελλάδα να προσαρμοσθεί στις υποχρεώσεις της απέναντι στις κοινοτικές οδηγίες, και να αποτρέψει περαιτέρω αποκλίσεις, όπως η πρόθεση της κυβέρνησης για ενδυνάμωση του ρόλου της ΔΕΗ, και περιορισμού ανεξαρτησίας της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας.
Επίκειται νέα απόφαση από Ευρωδικαστήριο για το λιγνίτη
Τον τόνο των εξελίξεων για το επόμενο διάστημα αναμένεται να δώσει η νέα απόφαση για το λιγνίτη που πρόκειται να εκδοθεί από το Γενικό Δικαστήριο της Ευρωπαικής Ενωσης. Η περυσινή καταδικαστική σε βάρος της ΔΕΗ απόφαση ήταν σε 1ο βαθμό, και τώρα επίκειται απόφαση σε 2ο βαθμό, πιθανότατα προς την ίδια κατεύθυνση.
Το ιστορικό της υπόθεσης είναι ότι το 2008 η Κομισιόν στράφηκε εναντίον της Ελλάδας ζητώντας το άνοιγμα της αγοράς λιγνίτη, καλώντας τη χώρα να επεκτείνει την πρόσβαση και σε τρίτους στο συγκεκριμένο καύσιμο.
Η θέση της ήταν και παραμένει πως η ΔΕΗ έχει ένα καταλυτικό πλεονέκτημα, έναντι των ανταγωνιστών της, καθώς απολαμβάνει αποκλειστικό δικαίωμα εκμετάλλευσης του λιγνίτη (το 98% του συνόλου των αποθεμάτων της χώρας που ανήκουν στο κράτος), το οποίο και αποτελεί το φθηνότερο καύσιμο στην ηλεκτροπαραγωγή.
Ακολούθησαν προσφυγές της ΔΕΗ εναντίον της Κομισιόν στο Ευρωδικαστήριο και αντίστροφα, και τελικά πέρυσι, η ΔΕΗ καταδικάστηκε ότι κακώς διατηρεί το συγκεκριμένο μονοπώλιο. Επρόκειτο για απόφαση σε 1ο βαθμό. Οπως είναι γνωστό, το σχέδιο της “Μικρής ΔΕΗ” θα έβαζε τέλος στην δικαστική εκκρεμότητα με την Ε.Ε, αφού μέσω αυτού θα μεταβιβαζόταν σε τρίτους το 30% του λιγνιτικού παραγωγικού δυναμικού της ΔΕΗ. Οσο αυτό δεν προχωρά, θα πρέπει η κυβέρνηση να βρει άλλα μέτρα προκειμένου να επιλύσει τη σοβαρή αυτή δικαστική εκκρεμότητα.
Σύμφωνα πάντως με τις πληροφορίες οι θεσμοί επιμένουν στη διάσπαση της ΔΕΗ ως το μόνο τρόπο για να αρθεί το μονοπώλιο που έχει στην αγορά ηλεκτρισμού και να δημιουργηθεί ανταγωνισμός. Επιμένουν επίσης, ως μεταβατικό στάδιο μέχρι να πωληθεί η “Μικρή ΔΕΗ”, στην καθιέρωση του γαλλικού μοντέλου δημοπρασιών λιγνιτικής και υδροηλεκτρικής ισχύος τύπου NOME, μέτρο που πάντως έχει απορρίψει η διοίκηση της ΔΕΗ, ως επιζήμιο για την επιχείρηση.
Πιέζουν για ιδιοκτησιακό διαχωρισμό ΑΔΜΗΕ από ΔΕΗ
Στα ηλεκτρικά δίκτυα, η πάγια θέση της Κομισιόν είναι υπέρ του πλήρους ιδιοκτησιακού διαχωρισμού του ΑΔΜΗΕ από τη μητρική ΔΕΗ. Επιμένει λοιπόν στη συνέχιση της διαδικασίας ιδιωτικοποίησης του ΑΔΜΗΕ, θεωρώντας πως όσο δεν θα διαχωρίζεται ιδιοκτησιακά από τη μητρική εταιρεία, τόσο θα συνεχίζει να υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων, και δυσκολία πρόσβασης τρίτων στα δίκτυα όπως απαιτεί η κοινοτική νομοθεσία, άρα απουσία ανταγωνισμού. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα με τις εισαγωγές ρεύματος από γειτονικές χώρες, όπου συχνά έχουν γίνει καταγγελίες στην ΕΕ πως η ΔΕΗ μπλοκάρει το μεγαλύτερο μέρος της χωρητικότητας του καλωδίου.
Απουσία επενδύσεων
Στον τομέα των επενδύσεων, το σοβαρό έλλειμμα που υπάρχει και οι συνεχείς καθυστερήσεις, πλήττουν σοβαρά την τσέπη των καταναλωτών. Χαρακτηριστικό είναι αυτό που συμβαίνει τόσα χρόνια με τις υποβρύχιες ηλεκτρικες διασυνδέσεις των Κυκλάδων και της Κρήτης. Συζητώνται επί χρόνια, και αν είχαν γίνει θα εξασφάλιζαν αφενός ομαλή ηλεκτροδότηση στα νησιά, αφετέρου θα απάλλασσαν από βάρη 1 δισ. ευρώ όλους τους υπόλοιπους καταναλωτές. Διότι όσο καθυστερούν τα καλώδια, τόσο ευνοείται το πετρέλαιο και φουσκώνουν τα ταμεία των πετρελαϊκών εταιρειών που προμηθεύουν καύσιμα τις πανάκριβες πετρελαϊκές μονάδες της ΔΕΗ σε Κυκλάδες και Κρήτη, τις οποίες οι καταναλωτές επιδοτούμε κάθε χρόνο με περίπου 1 δισ. ευρώ. Στην πενταετία της κρίσης, η απουσία καλωδίων, μας έχει κοστίσει 5 δισ. ευρώ.
Στο προσκήνιο και το άνοιγμα στο αέριο
Στο προσκήνιο επανέρχεται και το θέμα του ανοίγματος της αγοράς φυσικού αερίου. Είναι γνωστό ότι στην Ελλάδα, παρά τη περυσινή αναθεώρηση της σύμβασης ΔΕΠΑ- Gazprom, το φυσικό αέριο κοστίζει 35% ακριβότερα απ’ ότι στη Δ. Ευρώπη. Πέραν της Gazprom, τα αίτια γι’ αυτή την κατάσταση βρίσκονται επίσης στη μονοπωλιακή δομή της ελληνικής αγοράς.
Η ευρωπαϊκή νομοθεσία επιβάλλει τη δημιουργία ανταγωνισμού στη λιανική αγορά, που σημαίνει ότι πρέπει να σπάσει το μονοπώλιο των τριών ΕΠΑ (Αττικής, Θεσσαλίας και Θεσσαλονίκης), το 51% των οποίων ανήκει στη ΔΕΠΑ και το 49% σε ιδιώτες. Κατ΄εξαίρεση από την κοινοτική νομοθεσία, οι τρεις εταιρείες διατηρούν μονοπωλιακό δικαίωμα στην προμήθεια και διανομή αερίου. Για να εναρμονιστεί με το κοινοτικό δίκαιο, η κυβέρνηση πρέπει να προχωρήσει σε ιδιοκτησιακό διαχωρισμό δραστηριοτήτων των τριών ΕΠΑ και σε πρόσβαση τρίτων στον τομέα της προμήθειας. Το νομοσχέδιο της προηγούμενης κυβέρνησης δεν ήρθε ποτέ στη Βουλή, λόγω των πολτικών εξελίξεων (εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας και εν συνεχεία της προκήρυξης εκλογών). Δείγμα της απουσίας ανταγωνισμού στην ελληνική αγορά αερίου είναι ότι οι επιλέξιμοι πελάτες στο φυσικό αέριο, όσες δηλαδή βιομηχανίες με βάση την ετήσια κατανάλωσή τους, έχουν δυνατότητα να βρουν άλλο προμηθευτή, δεν ξεπερνούν σήμερα τις 10. Η ελληνική αγορά αερίου έχει ανοίξει, αλλά μόνο στα χαρτιά.
