To Eurogroup έστειλε χθες νέο σήμα στις χώρες - μέλη ότι πρέπει να βάλουν τέλος στα έκτακτα μέτρα στήριξης στην αγορά ηλεκτρισμού. Η διατύπωση ωστόσο στο τελικό ανακοινωθέν αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο η κατάργηση να είναι πιο σταδιακή έναντι των αρχικών εκτιμήσεων. Και ενώ γνωρίζαμε ότι τα μέτρα τελειώνουν οριστικά από φέτος, το κείμενο του Eurogroup μιλάει για άρση «το συντομότερο δυνατό το 2023 και το 2024».
«Ελλείψει νέων κραδασμών στις τιμές ενέργειας στην ευρωζώνη, θα προσπαθήσουμε να περιορίσουμε τα μέτρα ενεργειακής στήριξης, χρησιμοποιώντας την σχετική εξοικονόμηση για τη μείωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων, το συντομότερο δυνατό το 2023 και το 2024», επισημαίνουν στη δήλωση του Eurogroup, οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης.
Η αναφορά στο 2024 μπαίνει για πρώτη φορά σε κοινοτικό κείμενο της ΕΕ, η οποία τον Ιούνιο είχε ανακοινώσει την απόφαση της να μην παραταθούν τα μέτρα πέραν του Δεκεμβρίου 2023. Στο χθεσινό ωστόσο κείμενο οι 27 υπουργοί Οικονομικών δεν είναι το ίδιο κατηγορηματικοί. Δίνουν άραγε περιθώριο να παραταθεί η ισχύς των μηχανισμών για μερικούς ακόμη μήνες μέσα στο 2024, έπειτα από αίτημα κάποιων χωρών; Και τι μπορεί να σημαίνει αυτό για την επιστροφή των τιμολογίων στην «κανονικότητα» και για τα νέα προιόντα που ετοιμάζουν οι πάροχοι;
Κληθείσα να σχολιάσει την απόφαση του Eurogroup, πηγή του ΥΠΕΝ, απαντά ότι ανεξαρτήτως του τι θα αποφασιστεί τελικά σε επίπεδο υπ. Οικονομικών, «έχουμε περιθώριο παρέμβασης αν υπάρξει ανάγκη, δυνατότητα που θεσμικά διαθέτουμε και τώρα».
Αυτό δεν σημαίνει ότι θα υπάρξει κάποιο ειδικό αποθεματικό στον κρατικό προυπολογισμό για την επιδότηση των λογαριασμών του ρεύματος. Το συγκεκριμένο θέμα έχει κλείσει οριστικά. Δεν σημαίνει όμως και ότι οι πολίτες θα μείνουν εκτεθειμένοι απέναντι σε μια τυχόν νέα κρίση.
Ακόμη και να μπει τέλος στους μηχανισμούς και στα έκτακτα μέτρα, υπάρχει λύση. Οι συνομιλητές μας θυμίζουν ότι εφόσον βρεθούμε αντιμέτωποι με μια νέα άνοδο των τιμών του φυσικού αερίου – και κατά συνέπεια και των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας- υπάρχει ο ειδικός λογαριασμός για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΕΛΑΠΕ). Σε μια τέτοια περίπτωση, τα πλεονάσματα του ΕΛΑΠΕ από τα επιπλέον έσοδα που θα εισπράττονται θα δίδονται για επιδοτήσεις στο ρεύμα.
Ο ειδικός λογαριασμός των ΑΠΕ έκλεισε πέρυσι με πλεόνασμα στα 219 εκατ ευρώ όσον αφορά τον υπολογαριασμό των παλαιών έργων, και στα 88,31 εκατ ευρώ αναφορικά με τον υπολογαριασμό των έργων μετά την 1η/1/2021. Αθροιστικά, παρουσίασε πλεόνασμα 307,54 εκατ ευρώ κι όλα αυτά σε μια περίοδο που βρισκόταν σε εφαρμογή ο προσωρινός μηχανισμός και το πλαφόν των 85 ευρώ.
Το εργαλείο επομένως υπάρχει. Και εν πάσει περιπτώσει, όπως λένε οι ίδιες πηγές, αυτό που θα επιδιωχθεί είναι οι τιμές του ρεύματος να διατηρηθούν σε λογικά επίπεδα, χωρίς να επηρεαστεί στο παραμικρό ο κρατικός προϋπολογισμός και ο στόχος που έχει τεθεί για τα πρωτογενή πλεονάσματα.
Εξάλλου, στο προηγούμενο συμβούλιο υπουργών Ενέργειας στο Λουξεμβούργο, όπου συμμετείχε ο υπηρεσιακός υπουργός Παντελής Κάπρος, είχε αποφασιστεί ότι αν χρειαστεί, θα υιοθετηθούν εκ νέου έκτακτα μέτρα. Το είχε επισημάνει και η Επίτροπος Ενέργειας Κάντρι Σίμσον, που ναι μεν έκανε λόγο για την ανάγκη να μπει τέλος σε κάθε είδους μέτρο προστασίας από νέες κρίσεις, εντούτοις είχε παραδεχτεί ότι κάθε χώρα έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες.
Στο τελικό κείμενο του συμβουλίου υπουργών του Ιουνίου είχε συμπεριληφθεί η ελληνική πρόταση να ενεργοποιείται ένας μηχανισμός προστασίας έναντι τυχόν νέας κρίσης και υψηλών τιμών, όπως εφαρμόστηκε στην Ελλάδα και αποτυπώθηκε σε σχετικό κανονισμό της Ε.Ε. Ενας μηχανισμός που θα προβλέπει την συλλογή υπερεσόδων από τη χονδρική αγορά για την διάθεσή τους για επιδοτήσεις. Μοντέλο αντίστοιχο με εκείνο που είχε υιοθετήσει πέρυσι η Κομισιόν, κατ' εφαρμογή του ελληνικού και το οποίο στην πορεία εφάρμοσαν με παραλλαγές μια σειρά από χώρες.
Σημειωτέον ότι στο θέμα των έκτακτων μέτρων στήριξης, ο υπ. ΠΕΝ Θόδωρος Σκυλακάκης γνωρίζει το αίτημα αρκετών παρόχων να μεταφερθεί η επιστροφή στην «κανονικότητα» των τιμολογίων από την 1η Οκτωβρίου στην 1η Δεκεμβρίου, δηλαδή να παραμείνουν «παγωμένες» οι ρήτρες αναπροσαρμογής στα τιμολόγια για ένα ακόμη δίμηνο, ώστε να υπάρξει μεγαλύτερο χρονικό διάστημα για την προετοιμασία επιστροφής στην κανονικότητα.
Σύμφωνα ωστόσο με πληροφορίες ο ίδιος έχει εκδηλώσει την διαφωνία του με την λογική των παρατάσεων, θεωρώντας ότι πρέπει να τηρηθούν τα χρονοδιαγράμματα, δηλαδή το τέλος των έκτακτων μέτρων να ισχύσει κανονικά στα τέλη Σεπτεμβρίου.
