Γιώργος Φιντικάκης
Ανατροπές στις ενεργειακές αγορές με φορολογικά κίνητρα για τις καθαρές τεχνολογίες, αντικίνητρα για τις «βρώμικες», όπως λιγνίτης και πετρελαιοειδή και «ποινές» για εισαγωγές από τρίτες χώρες μιας σειράς προϊόντων, όπως ο ηλεκτρισμός, φέρνει το επικείμενο πακέτο πράσινων φόρων της Κομισιόν.
Στο μέτωπο των εισαγωγών ενέργειας από τρίτους, όπως η Βόρεια Μακεδονία, αυτές γίνονται ακριβότερες αφού θα χρεώνονται πλέον με τα δικαιώματα CO2 της χώρας άφιξης, δηλαδή της Ελλάδας. Ο λιγνίτης θα γίνει ακόμη πιο ασύμφορος αφού θα φορτωθεί με πράσινους φόρους, ενώ τα μόνα που ίσως την γλιτώσουν είναι η βενζίνη και τα πετρέλαια κίνησης και θέρμανσης. Και αυτό επειδή οι φόροι στην Ελλάδα είναι ήδη από τους υψηλότερους πανευρωπαϊκά και πολύ πάνω από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο.
Σε κάθε περίπτωση, το πράσινο φορολογικό πακέτο θα φέρει τα πάνω-κάτω στην ενεργειακή αγορά, επιταχύνοντας τις εξελίξεις προς μια πιο πράσινη οικονομία και πυροδοτώντας φυσικά αντιδράσεις. Ανακοινώνεται στις 14 Ιουλίου και παρ’ ότι μέχρι να ψηφιστεί από την Ευρωβουλή και τα κοινοβούλια των 27 μπορεί να φτάσουμε και στο 2023, θεωρείται βέβαιο ότι η πρώτη του επίπτωση θα είναι να εκτινάξει ακόμη πιο ψηλά τις τιμές στα δικαιώματα CO2.
Χθες αυτές ξεπέρασαν τα 53 ευρώ με τους αναλυτές να προβλέπουν ότι μπορεί να φτάσουν ακόμη και στα 100 ευρώ ο τόνος, όπως θύμισε κατά το χθεσινό Delphi Economic Forum, ο επικεφαλής της ΔΕΗ Γιώργος Στάσσης.
Τα πράσινα φορολογικά κίνητρα και αντικίνητρα αφορούν στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης και είναι η μια όψη του νομίσματος. Η άλλη, που αφορά στις σχέσεις της ΕΕ με τις τρίτες χώρες και αναμένεται να προκαλέσει πολιτικές εντάσεις, ακόμη και εμπορικούς πολέμους, ακούει στο όνομα Συνοριακός Μηχανισμός Προσαρμογής Ανθρακα (Carbon Border Adjustment Mechanism ή CBAM).
Οι πέντε κατηγορίες
Στόχος του, να προστατέψει την ευρωπαϊκή βιομηχανία από τον αθέμιτο ανταγωνισμό σε τομείς, όπως ενέργεια, ατσάλι, αλουμίνιο, τσιμέντο και λιπάσματα, τουλάχιστον κατά την πρώτη φάση υλοποίησης του Green Deal.
Το σκεπτικό είναι ότι όσο θα επιταχύνεται η εφαρμογή του, τόσο και τα παραπάνω ευρωπαϊκά προϊόντα θα γίνονται ακριβότερα, άρα λιγότερα ανταγωνιστικά έναντι όσων παρασκευάζονται σε χώρες, χωρίς μηχανισμούς αγοράς δικαιωμάτων CO2, όπως τα Δυτικά Βαλκάνια, η Τουρκία, η Ινδία και η Κίνα.
Για να μην υπονομευτεί το Green Deal εν τη γενέσει του και για να αποκλειστεί ο κίνδυνος φυγής ευρωπαϊκών εταιρειών εκτός ΕΕ, σχεδιάστηκε ένας μηχανισμός επιβολής «ποινών» για προϊόντα που παράγονται εκεί όπου δεν ισχύουν ακόμη συστήματα αγοράς δικαιωμάτων CO2. Τέτοια για παράδειγμα είναι η Βόρεια Μακεδονία από την οποία και εισάγουμε επί χρόνια ηλεκτρική ενέργεια, χωρίς μέχρι σήμερα αυτή να επιβαρύνεται με δικαιώματα CO2.
Το καθεστώς αυτό αλλάζει. «Στο νέο τοπίο, το προϊόν που θα εισάγεται από μια τρίτη χώρα όπου δεν υπάρχει μηχανισμός επιβολής CO2, σε κράτος -μέλος της ΕΕ, θα επιβαρύνεται με το κόστος των ρύπων που ισχύει στην τελευταία», σύμφωνα με τον Γεράσιμο Θωμά, γενικό διευθυντή φορολογικής πολιτικής στην Κομισιόν.
Ακριβαίνει η ενέργεια
Μιλώντας στο Delphi Economic Forum, ο πρώην υφυπουργός ΠΕΝ εξήγησε ότι η πρόταση της Κομισιόν, αφορά προς το παρόν μόνο πέντε κατηγορίες, δηλαδή ηλεκτρισμό, ατσάλι, αλουμίνιο, τσιμέντο και λιπάσματα και όταν θα τεθεί σε εφαρμογή, μάλλον από το 2023 και μετά, θα καταστήσει αισθητά ακριβότερες τις εισαγωγές από τρίτες χώρες, εφόσον δεν έχουν ενσωματώσει μηχανισμό αγοράς ρύπων.
Στόχος, όπως είπε ο κ Θωμάς να σταματήσουν φαινόμενα σαν κι αυτά που συμβαίνουν στην Ελλάδα, δηλαδή την ίδια στιγμή που στο όνομα προστασίας του περιβάλλοντος κλείνουν τα λιγνιτικά εργοστάσια της Δ.Μακεδονίας, να επιτρέπεται η εισαγωγή από γειτονικές χώρες εξίσου ρυπογόνας λιγνιτικής ενέργειας, χωρίς μάλιστα αυτή να επιβαρύνεται με δικαιώματα CO2.
Καθίσταται προφανές ότι από την στιγμή που μπαίνει τέλος στο σημερινό καθεστώς και οι εισαγωγές από τα βόρεια σύνορα θα γίνουν ακριβότερες, αυτό θα αποτυπωθεί συνολικά στο κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας, για το οποίο, οι τάσεις διεθνώς είναι ήδη ανοδικές. Σε ό,τι αφορά τους πράσινους φόρους στα καύσιμα, το στέλεχος της Κομισιόν έκανε σαφές ότι μέσα στην δεκαετία οι συντελεστές θα ανέβουν, ωστόσο διευκρίνισε ότι οι επιπτώσεις για την χώρα μας θα είναι μικρές, καθώς ούτως ή άλλως τα πετρελαιοειδή φορολογούνται αρκετά πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ.
Η συζήτηση για την πράσινη φορολογία τώρα ανοίγει και οι αντιδράσεις θα είναι πολλές. Καταρχήν γιατί η Κομισιόν έχει πολλές φορές υποστηρίξει ότι η εφαρμογή του CBAM θα σημάνει και το τέλος των φοροαπαλλαγών άνθρακα για όσες βιομηχανίες απειλήσουν με πιθανή τους μετακίνηση εκτός ΕΕ. Επειτα, το θέμα αναμένεται να προκαλέσει διπλωματικές εντάσεις μεταξύ ΕΕ και τρίτες χώρες, από την Ουκρανία μέχρι την Κίνα και την Ινδία, που πραγματοποιούν αθρόες εισαγωγές προϊόντων στις παραπάνω κατηγορίες εμπορευμάτων.
Εφόσον πάντως περπατήσει αυτός ο πρώτος «παγκόσμιος φόρος εκπομπών άνθρακα» της ΕΕ, τότε τα έσοδα από τις διασυνοριακές ποινές θα ενισχύσουν τους προϋπολογισμούς των κρατών -μελών, με την Κομισιόν να κάνει λόγο για ποσά από 5 έως και 14 δισ ευρώ ετησίως. Κεφάλαια, τα οποία θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την πράσινη στροφή των κρατών-μελών, όπως αναφέρουν αρκετοί αναλυτές, με τις λεπτομέρειες του τελικού σχεδίου να γίνονται γνωστές στα μέσα Ιουλίου.
