«Έκρηξη» των ληξιπρόθεσμων οφειλών έχει φέρει η παρατεταμένη ενεργειακή κρίση, καθώς αυξάνονται συνεχώς οι καταναλωτές που δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στους αλλεπάλληλους αυξημένους λογαριασμούς ρεύματος. Είναι ενδεικτικό ότι, όπως σημειώνουν στελέχη του κλάδου προμήθειας, λόγω αυτής της οικονομικής «κόπωσης» τα υπερήμερα χρέη κινούνται σε διπλάσια επίπεδα, συγκριτικά με ένα εξάμηνο νωρίτερα.
Σύμφωνα με τα ίδια στελέχη, το πρόβλημα εντοπίζεται σε πολύ μεγαλύτερη έκταση στους λογαριασμούς που είναι ληξιπρόθεσμοι από 45 έως 75 ημέρες. Σε αυτή την κατηγορία, η αύξηση αγγίζει το 400%, ένα ποσοστό που αποτυπώνει ανάγλυφα το γεγονός ότι μια ολοένα μεγαλύτερη μερίδα καταναλωτών και επιχειρήσεων δυσκολεύονται να πληρώσουν τις οφειλές τους εντός των προβλεπόμενων προθεσμιών.
Αύξηση παρατηρείται και στους ληξιπρόθεσμους λογαριασμούς έως 100 ημέρες, χωρίς ωστόσο σε αυτή την περίπτωση η άνοδος να είναι το ίδιο εκρηκτική. Πιθανότατα, η αιτία είναι πως αρκετοί καταναλωτές προσπαθούν με κάθε τρόπο να μην υπερβούν αυτό το όριο, υπό τον φόβο της διακοπής της ηλεκτροδότησης.
Μία ακόμη όψη των επιπτώσεων στην αγορά ενέργειας, από την εκτίναξη των χονδρεμπορικών τιμών, είναι και η συνεχόμενη αύξηση των παροχών που «περνούν» στην Καθολική Υπηρεσία. Όπως έγραψε πρόσφατα το energypress, με βάση ανεπίσημα στοιχεία, οι εντάξεις στην Καθολική Υπηρεσία ξεπέρασαν τον Απρίλιο τις 167.000, καθώς μέσα στο πρώτο τετράμηνο του 2022 «πέρασαν» σε αυτήν 19.000 παροχές στο διασυνδεδεμένο σύστημα.
Νέα πίεση στη ρευστότητα από τις υψηλότερες επιδοτήσεις
Τα ίδια στελέχη σχολιάζουν πως για τις εταιρείες προμήθειας είναι αμφίσημες οι συνέπειες από την παρέμβαση στην αγορά που συμφωνήθηκε επί της αρχής με τις Βρυξέλλες πριν από δύο 24ωρα, και η οποία τελικά προβλέπει τη μεταφορά των υπερεσόδων των παραγωγών στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης (ΤΕΜ), για την ενίσχυση των επιδοτήσεων. Όπως σημειώνουν, είναι θετικό όποιο μέτρο μπορεί να μειώσει τις λιανικές τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας και, με αυτό τον τρόπο, να βοηθήσει τους καταναλωτές να ανταποκριθούν στις οφειλές τους.
Από την άλλη πλευρά, όπως σημειώνουν, η αρχική λύση που προωθούσε το υπουργείο (δηλαδή η διπλή εκκαθάριση), θα μείωνε το κόστος στο οποίο οι εταιρείες προμηθεύονται ηλεκτρική ενέργεια από τη χονδρεμπορική για το πελατολόγιό τους. Επομένως, θα μετρίαζε τα προβλήματα ρευστότητας που αντιμετωπίζουν οι πάροχοι από την έναρξη της ενεργειακής κρίσης, αγοράζοντας ρεύμα από την αγορά σε υψηλές τιμές.
Αντίθετα, με το μοντέλο που τελικά προκρίθηκε, το χονδρεμπορικό κόστος θα παραμείνει αμετάβλητο, παρατείνοντας επομένως την ανάγκη για υψηλά κεφάλαια κίνησης. Ακόμη χειρότερα, όπως συμπληρώνουν οι πηγές του κλάδου, καθώς πλέον τα ποσά των επιδοτήσεων θα είναι συνολικά υψηλότερα, η ρευστότητα των προμηθευτών θα πιεστεί ακόμη περισσότερο.
Η αιτία είναι το Δημόσιο καθυστερεί να αποδώσει στους παρόχους τις ελαφρύνσεις που αυτοί «περνάνε» στους πελάτες τους (η μέχρι σήμερα εμπειρία δείχνει μέση καθυστέρηση περί τις 3 εβδομάδες). Επομένως, όταν θα αυξηθεί το συνολικό πόσο των επιδοτήσεων, τότε θα αυξηθεί και η ανάγκη ρευστότητας.
Για αυτό τον λόγο, τα στελέχη της αγοράς επισημαίνουν ότι θα πρέπει τουλάχιστον να εγγυηθεί το Δημόσιο, για να μπορούν να ανοίγουν γραμμές χρηματοδότησης. Μία εναλλακτική λύση είναι να προκαταβάλει τα κονδύλια, ή έστω να κάνει εκκαθάριση σε επίπεδο εβδομάδας, ώστε να μην συγκεντρώνονται πολύ μεγάλα πόσα οφειλών από το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης.
Τεράστια προβλήματα από μια αναστολή της ρήτρας
Ωστόσο, αυτό που προβληματίζει ακόμη περισσότερο τον κλάδο της προμήθειας είναι η προοπτική αναστολής με υπουργική απόφαση της ρήτρας αναπροσαρμογής στους λογαριασμούς ρεύματος, την οποία έχουν επιβεβαιώσει ανώτατες πηγές του ΥΠΕΝ στο energypress. Οι προμηθευτές εκφράζουν φόβους ότι αν πράγματι θεσπιστεί αναστολή της ρήτρας, αυτό θα προκαλέσει αλυσιδωτές αρνητικές αντιδράσεις σε όλη την αγορά. Όπως επισημαίνουν, οι παρενέργειες αυτές θα αποφεύγονταν μόνον αν οι επιδοτήσεις αυξάνονταν σε τέτοιο βαθμό, ώστε να καλύψουν όλη την «ψαλίδα» ανάμεσα στις ονομαστικές χρεώσεις στους λογαριασμούς και το πραγματικό λιανικό κόστος (το οποίο θα συνεχίζει να καθορίζεται από τις προσφορές στην αγορά Επόμενης Ημέρας).
Σε μία τέτοια περίπτωση, με την απάλειψη του «πεδίου» της ρήτρας από τους λογαριασμούς με υπουργική απόφαση, όντως δεν θα χρειαζόταν να αλλάξει τίποτα στα τιμολόγια. Αν ωστόσο η επιδότηση δεν καλύπτει όλη την «ψαλίδα», τότε οι προμηθευτές θα πρέπει να αυξήσουν τις ονομαστικές χρεώσεις στα κυμαινόμενα τιμολόγια.
Τότε όμως, η αλλαγή των συμβάσεων θα άφηνε ανοικτό «παράθυρο» για την αποχώρηση όσων πελατών μπορεί να θεωρήσουν ότι οι όροι έγιναν δυσμενέστεροι, διεκδικώντας μάλιστα να μην καταβάλουν κανένα «πέναλτι» για την πρόωρη αλλαγή παρόχου.
Αν μάλιστα η ρήτρα καταργηθεί από την 1η Ιουλίου, σε συγχρονισμό με την έναρξη εφαρμογής της παρέμβασης στην αγορά, την ίδια δυνατότητα θα άνοιγε και η αλλαγή των όρων της σύμβασης προμήθειας (με την αναπροσαρμογή των ονομαστικών χρεώσεων) από την ίδια ημερομηνία. Κι αυτό γιατί οι αλλαγές θα ενεργοποιούνταν νωρίτερα από το χρονικό διάστημα των 60 ημερών, που προβλέπει ο Κώδικας Προμήθειας για την ενημέρωση των καταναλωτών από τους προμηθευτές για μονομερείς τροποποιήσεις των συμβάσεων.
