Διασύνδεση Κυκλάδων: Ένα κομβικό έργο

του Κωνσταντίνου Τσιρέκη 

Το έργο της διασύνδεσης των Κυκλάδων έχει αποτελέσει ένα κομβικό και εξόχως σημαντικό έργο για το Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΣΜΗΕ) τόσο από τεχνική όσο και από οικονομική άποψη. Αποτελεί το πρώτο στο είδος του παγκοσμίως όσον αφορά τόσο στο πλήθος των διασυνδεδεμένων νησιών όσο και το πλήθος, το μήκος, το βάθος πόντισης, την απαιτούμενη ισχύ των καλωδίων διασύνδεσης, αλλά και τις εφαρμοζόμενες τεχνολογίες. 

Η προοπτική της διασύνδεσης των αυτόνομων ηλεκτρικών συστημάτων των νησιών με το Εθνικό Διασυνδεδεμένο Σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας, αποτέλεσε από τις αρχές της δεκαετίας του ’60 πάγια στρατηγική επιλογή της ΔΕΗ, με στόχο τη μείωση ή και την ολοσχερή διακοπή της λειτουργίας των πετρελαϊκών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής (Ατμοηλεκτρικών Σταθμών – ΑΗΣ, Θερμοηλεκτρικών Σταθμών – ΘΗΣ, Αυτόνομων Σταθμών Παραγωγής – ΑΣΠ, Τοπικών Σταθμών Παραγωγής – ΤΣΠ) που τροφοδοτούν τα φορτία των νησιών.

Οι διαθέσιμες τεχνολογίες εκείνης της εποχής, δεν επέτρεψαν τη γενικευμένη υλοποίηση νησιωτικών διασυνδέσεων. Αυτό αφορούσε κατά κύριο λόγο στα υποβρύχια καλώδια, όχι τόσο λόγω του υψηλού τους κόστους, όσο λόγω της μεγάλης εγκάρσιας χωρητικότητας που παρουσίαζαν τα καλώδια με μόνωση ελαίου, η οποία οδηγούσε σε παραγωγή αέργου ισχύος της τάξης των 2,5 MVAr/km (για επίπεδο τάσης 150kV). Το γεγονός αυτό αποτελούσε σημαντικό περιοριστικό παράγοντα για το μέγιστο επιτρεπόμενο μήκος των υποβρύχιων διασυνδέσεων, καθώς η διαχείριση των υψηλών τάσεων (μόνιμων και μεταβατικών) απαιτούσε τη λήψη ειδικών μέτρων αντιστάθμισης που δεν ήταν εύκολο να υλοποιηθούν. Από τη δεκαετία του 2000, η ολοένα αυξανόμενη χρήση καλωδίων με μόνωση XLPE, μικρότερης χωρητικότητας (με παραγωγή αέργου ισχύος χαμηλότερη από 1,5 MVAr/km) και πιο φιλική περιβαλλοντικά, σε συνδυασμό με την τεχνολογική εξέλιξη των διατάξεων που μπορούσαν να εγκατασταθούν στα σημεία τερματισμού των καλωδιακών γραμμών (διατάξεις ελεγχόμενης ζεύξης και απόζευξης, στατά συστήματα αντιστάθμισης αέργου ισχύος κλπ.), οδήγησε σταδιακά στην αύξηση του μέγιστου επιτρεπόμενου μήκους καλωδιακών διασυνδέσεων, καθιστώντας εφικτή την υλοποίηση ενός πιο φιλόδοξου προγράμματος ηλεκτρικών διασυνδέσεων των νησιών. 

Παρά το σημαντικό κόστος (που αφορά κατά κύριο λόγο στα υποβρύχια καλώδια), η διασύνδεση των νησιών παρουσιάζει πολλαπλά οφέλη σε οικονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό επίπεδο, όπως αναλύεται ακολούθως:

• Αυξάνει την αξιοπιστία τροφοδότησης των φορτίων των νησιών. Οι υποβρύχιες καλωδιακές γραμμές παρουσιάζουν πολύ χαμηλό ρυθμό βλαβών, λαμβανομένων υπόψη και των εφαρμοζόμενων μέτρων προστασίας τους (ταφή κάτω από τον πυθμένα). Δεδομένου μάλιστα ότι η διασύνδεση συνήθως περιλαμβάνει περισσότερες της μίας καλωδιακές γραμμές, η πιθανότητα απώλειας τροφοδότησης λόγω βλάβης σε καλώδιο ελαχιστοποιείται. 
• Επιτρέπει τη σημαντικότατη εξοικονόμηση δαπανών καυσίμου. Η παραγόμενη ενέργεια στους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής των νησιών προέρχεται από καύση υγρών καυσίμων, ήτοι ελαφρού (diesel) ή/και βαρέος (mazout) πετρελαίου, με συνέπεια πολύ υψηλό λειτουργικό κόστος παραγωγής συγκρινόμενο με το αντίστοιχο στο Ηπειρωτικό Σύστημα και με τιμές που ακολουθούν άμεσα την εξέλιξη των διεθνών τιμών του πετρελαίου. Το γεγονός αυτό έχει άμεση αντανάκλαση στο κόστος Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ) που επιβαρύνει όλους τους καταναλωτές της χώρας.
• Επιτρέπει την αποφυγή επενδύσεων μεγάλου κόστους για την ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής των νησιών. Οι υφιστάμενες μονάδες παραγωγής στα νησιά είναι συνήθως παλαιές και με χαμηλό συντελεστή απόδοσης. Πέραν τούτου, για την κάλυψη της αυξανόμενης ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, ιδίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, απαιτούνται σημαντικές επενδύσεις για την ενίσχυση του τοπικού παραγωγικού δυναμικού. Το γεγονός αυτό επιβαρύνει δυσανάλογα το συνολικό κόστος παραγωγής από τους τοπικούς σταθμούς λόγω των πολύ υψηλών κεφαλαιουχικών τους δαπανών, δεδομένου ότι τα ηλεκτρικά συστήματα των νησιών παρουσιάζουν πολύ χαμηλό συντελεστή φορτίου (μεγάλες θερινές αιχμές και πολύ χαμηλά φορτία κατά τη διάρκεια του υπόλοιπου έτους)̇.
• Συμβάλλει στον περιορισμό, μακροπρόθεσμα δε και στην πλήρη εξάλειψη, των αέριων ρύπων και των συνεπαγόμενων δαπανών που σχετίζονται με τους ρύπους.
• Περιορίζει δραστικά την όχληση που προκαλείται από τη συνεχή λειτουργία των τοπικών σταθμών, πολλοί από τους οποίους βρίσκονται πλέον εντός ή πλησίον κατοικημένων περιοχών.
• Επιτρέπει την καλύτερη εκμετάλλευση του υψηλού δυναμικού ΑΠΕ των νησιών, κυρίως του πολύ υψηλού αιολικού δυναμικού. Μέχρι σήμερα η εκμετάλλευση του δυναμικού ΑΠΕ των μη διασυνδεδεμένων νησιών είναι πολύ περιορισμένη λόγω του μικρού μεγέθους των αυτόνομων συστημάτων των νησιών.
• Επιτρέπει τη δυνατότητα διεύρυνσης της “Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας”, συμπεριλαμβάνοντας σε αυτήν τα διασυνδεόμενα νησιά.

Έως και σήμερα, έχουν συνδεθεί με το Ηπειρωτικό Σύστημα υπό Υψηλή Τάση (ΥΤ) όλα τα μεγάλα νησιά του Ιονίου (Κέρκυρα, Λευκάδα, Κεφαλονιά, Ζάκυνθος), 5 νησιά των Κυκλάδων (Άνδρος, Σύρος, Πάρος, Μύκονος, Νάξος), η Εύβοια, η Σαλαμίνα, η Σκιάθος και η Κρήτη. Αρκετά ακόμα νησιά είναι σήμερα συνδεδεμένα υπό Μέση Τάση (ΜΤ) με το Ηπειρωτικό Σύστημα, είτε απευθείας (κυρίως εκείνα πλησίον των ακτών της ηπειρωτικής χώρας), είτε μέσω άλλων διασυνδεδεμένων νησιών.

Ιστορική Αναδρομή

Η προσπάθεια διασύνδεσης των Κυκλάδων ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του ’80 με τις αρχές της δεκαετίας του ’90 από τη ΔΕΗ, στο πλαίσιο του σχεδιασμού ενός προγράμματος σταδιακής διασύνδεσης νησιών. Ο αρχικός σχεδιασμός που άρχισε να μελετάται από τα μέσα της δεκαετίας του ’80 (ΜΑΣΜ 1989-1993 [1]) και ολοκληρώθηκε στις αρχές της δεκαετίας του ’90 (ΜΑΣΜ 1991-1995 [2]), προέβλεπε σε πρώτη φάση τη διασύνδεση του βορείου συγκροτήματος των νησιών (Άνδρος, Τήνος, Σύρος και Μύκονος) μέσω της γραμμής 150 kV που ξεκινά από το Αλιβέρι και τροφοδοτεί τη νότια Εύβοια. Ο σχεδιασμός εκείνος, προέβλεπε εναέρια τμήματα γραμμών 150kV και 66kV επί των νησιών και υποβρύχια τμήματα μεταξύ των νησιών, επιδιώκοντας την ελαχιστοποίηση του μήκους της υποβρύχιας διαδρομής προς περιορισμό των προβλημάτων που σχετίζονταν και με την τότε διαθέσιμη τεχνολογία καλωδίων με μόνωση ελαίου (υψηλό κόστος, μεγάλη εγκάρσια χωρητικότητα). Είχε επίσης μελετηθεί σε προκαταρκτικό στάδιο, χωρίς ωστόσο να έχει εγκριθεί, η επέκταση της διασύνδεσης αυτής σε επόμενη φάση μέχρι τα νησιά Πάρο, Νάξο και Μήλο, με απώτερο στόχο την αξιοποίηση του γεωθερμικού δυναμικού της Μήλου. 

Η υλοποίηση του σχεδιασμού εκείνου ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του ’90 και ολοκληρώθηκε κατά ένα μόνον μέρος του. Συγκεκριμένα, υλοποιήθηκαν ο Υποσταθμός (Υ/Σ) Άνδρου, οι υποβρύχιες καλωδιακές γραμμές 150 kV μεταξύ Εύβοιας – Άνδρου και Άνδρου – Τήνου, καθώς και εκείνες των 66kV μεταξύ Τήνου – Σύρου και Τήνου – Μυκόνου. Κατασκευάστηκαν επιπλέον τα εναέρια τμήματα των γραμμών 150 kV επί της Εύβοιας και της Άνδρου και ξεκίνησε η κατασκευή ορισμένων από τις λοιπές γραμμές και υποσταθμούς.

Η ολοκλήρωση της διασύνδεσης, όπως αρχικώς είχε σχεδιαστεί, δεν κατέστη δυνατή λόγω γενικευμένων τοπικών αντιδράσεων στην εγκατάσταση έργων Υψηλής Τάσης (ΥΤ) στα νησιά των Κυκλάδων, οι οποίες οδήγησαν τελικά στην οριστική ακύρωση από το ΣτΕ του συνόλου των Περιβαλλοντικών Όρων των έργων του αρχικού σχεδιασμού. Ως αποτέλεσμα, το μόνο νησί των Κυκλάδων που διασυνδέθηκε τότε υπό ΥΤ με το Ηπειρωτικό Σύστημα ήταν η Άνδρος. Η Τήνος εξακολούθησε να τροφοδοτείται υπό ΜΤ με χρήση του εναέριου και υποβρύχιου τμήματος του ημιτελούς κυκλώματος 150 kV Άνδρου – Τήνου, ενώ περιστασιακά χρησιμοποιήθηκαν για τη λειτουργία υπό ΜΤ οι υποβρύχιες καλωδιακές γραμμές 66kV Τήνου – Σύρου και Τήνου – Μυκόνου.

Μετά από τις εξελίξεις αυτές, κατά τα επόμενα χρόνια και έως το 2004 οι αρμόδιες υπηρεσίες της ΔΕΗ προχώρησαν σε μια σειρά μελετών ([3] έως [5]), με στόχο τη διερεύνηση εναλλακτικών λύσεων για τη διασύνδεση των Κυκλάδων. Στη συνέχεια η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) πρότεινε τη γενικότερη εξέταση του θέματος και τη διερεύνηση εναλλακτικών τρόπων διασύνδεσης των νησιών, λαμβάνοντας υπόψη τους περιορισμούς που επέβαλαν οι μέχρι τότε εκδοθείσες δικαστικές αποφάσεις. Για την εξέταση του θέματος συστάθηκε Ομάδα Εργασίας για τη αποτελούμενη από εκπροσώπους του ΔΕΣΜΗΕ (πρόδρομος του ΑΔΜΗΕ), της ΔΕΗ και της ΡΑΕ, με αντικείμενο την περαιτέρω διερεύνηση του θέματος και την κατάρτιση τελικής πρότασης διασύνδεσης. Η Ομάδα Εργασίας εξέδωσε τον Μάιο του 2005 σχετικό Πόρισμα [6], στο οποίο βασίσθηκε ο μετέπειτα σχεδιασμός του έργου, λαμβάνοντας κυρίως υπόψη τα ακόλουθα κριτήρια:

• Αύξηση της αξιοπιστίας τροφοδότησης των διασυνδεόμενων νησιών
• Ελαχιστοποίηση της περιβαλλοντικής όχλησης επί των νησιών
• Αντιμετώπιση της μεγάλης αύξησης του φορτίου των νησιών αλλά και του χαμηλού συντελεστή φορτίου (υψηλές αιχμές κατά τους θερινούς μήνες)
• Μείωση του κόστους ηλεκτροπαραγωγής λόγω της υποκατάστασης του πετρελαίου (νησιά) με φυσικό αέριο (ηπειρωτική χώρα) 
• Αύξηση της διείσδυσης ΑΠΕ στα διασυνδεόμενα νησιά

Στην κατεύθυνση αυτή, οι νέοι Υ/Σ επί των νησιών χωροθετήθηκαν πλησίον του αιγιαλού, ώστε να αποφευχθεί η κατασκευή εναέριων γραμμών μεταφοράς (Γ.Μ.), ενώ η διασύνδεση των νησιών μεταξύ τους και με το Ηπειρωτικό Σύστημα προβλέφθηκε να γίνει αποκλειστικά μέσω υποβρύχιων και υπόγειων καλωδίων XLPE. Στο πλαίσιο των προσπαθειών ελαχιστοποίσης της περιβαλλοντικής και της οπτικής όχλησης, αλλά και για λόγους μείωσης των απαιτούμενων γηπέδων, όλοι οι νέοι Υ/Σ προβλεπόταν να είναι τεχνολογίας κλειστού τύπου (GIS) με μόνωση αερίου SF6. Τέλος, ελήφθη ειδική μέριμνα για την εγκατάσταση συστημάτων αντιστάθμισης αέργου ισχύος. 

Το έργο περιελήφθη για πρώτη φορά στη Μελέτη Ανάπτυξης του Συστήματος Μεταφοράς (ΜΑΣΜ) περιόδου 2006-2010 [7] και χαρακτηρίσθηκε με Υπουργική Απόφαση (ΥΠΑΝ Δ5/ΗΛ/Β/Φ1/2031/22494/10.11.2006) ως έργο «γενικότερης σημασίας για την οικονομία της χώρας». Τον Σεπτέμβριο του 2009 χορηγήθηκε η Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων για το έργο (ΚΥΑ/138667/16.09.2009), ενώ παράλληλα προχώρησε σχετικός διαγωνισμός ο οποίος όμως δεν κατέληξε σε κατακύρωση του έργου. Στη συνέχεια ο ΑΔΜΗΕ προώθησε την υλοποίηση του έργου σε τρεις φάσεις, όπως περιγράφεται αναλυτικά πιο κάτω.

Τα επόμενα χρόνια, εκπονήθηκε από αρμόδια Επιτροπή, αποτελούμενη από στελέχη των ΡΑΕ, ΑΔΜΗΕ Α.Ε., ΔΕΔΔΗΕ Α.Ε και ΔΕΣΦΑ Α.Ε., οικονομοτεχνική διερεύνηση εναλλακτικών σεναρίων ηλεκτροδότησης των Ηλεκτρικών Συστημάτων των Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών (ΜΔΝ) ), για τα οποία δεν υπήρχε εκείνη την εποχή κάποιος προγραμματισμός ηλεκτρικής διασύνδεσής τους με το ΕΣΜΗΕ. Με την ολοκλήρωση της διερεύνησης εκείνης, η Επιτροπή εξέδωσε σχετικό Πόρισμα [8] που υποβλήθηκε στους αρμόδιους Διαχειριστές (ΑΔΜΗΕ και ΔΕΔΔΗΕ), οι οποίοι στη συνέχεια προχώρησαν σε σχετικές εισηγήσεις προς τη ΡΑΕ [9, 10] 

Με βάση τα παραπάνω, ο ΑΔΜΗΕ κατέληξε στον τελικό σχεδιασμό της τέταρτης φάσης της διασύνδεσης των Κυκλάδων, ο οποίος περιελήφθη για πρώτη φορά στο Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης (ΔΠΑ) του ΕΣΜΗΕ για την περίοδο 2019-2028 [11]. Το έργο της Δ’ Φάσης της διασύνδεσης των Κυκλάδων αφορά στη διασύνδεση των νησιών Θήρας, Μήλου, Φολεγάνδρου και Σερίφου με το ΕΣΜΗΕ. Τον Μάιο του 2021 εκδόθηκε η Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων για το έργο (ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/48899/2835/07.06.2021), ενώ αργότερα χαρακτηρίσθηκε με Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου (Πράξη 22 της 28.7.2022) ως έργο «γενικότερης σημασίας για την οικονομία της χώρας». Παράλληλα, ξεκίνησαν οι διαγωνιστικές διαδικασίες για την υλοποίηση των επιμέρους υποέργων.

Γενικός Σχεδιασμός του Έργου

Με βάση τον τρέχοντα και υπό υλοποίηση σχεδιασμό, η διασύνδεση των Κυκλάδων αποτελείται από τέσσερις φάσεις:

Α’ Φάση: διασύνδεση της Σύρου με το Λαύριο, καθώς και ακτινικά με τις νήσους Πάρο, Μύκονο και Άνδρο (με ενδιάμεση προσαιγιάλωση στην Τήνο). 

Β’ Φάση: διασύνδεση της Νάξου με την Πάρο και τη Μύκονο και δημιουργία ενός εσωτερικού βρόχου στα διασυνδεδεμένα νησιά. 

Γ’ Φάση: δεύτερη διασύνδεση της Σύρου με το Λαύριο.

Δ’ Φάση: δημιουργία βρόχου μεταξύ της Νάξου, της Θήρας, της Φολεγάνδρου, της Μήλου, της Σερίφου και του Λαυρίου.

Οι τέσσερις φάσεις αναλύονται στα επόμενα εδάφια.

Α΄ Φάση

Αρχική σύνδεση της Σύρου με το Λαύριο, ονομαστικής ικανότητας 200MVA, αποτελούμενη από ένα υποβρύχιο τριπολικό καλώδιο XLPE 150kV (μήκους 105km) και υπόγεια μονοπολικά καλώδια XLPE 150kV (συνολικού μήκους τριφασικών κυκλωμάτων 1,6km) στο Λαύριο και τη Σύρο. 

Σύνδεση της Σύρου με το βόρειο άκρο της Τήνου, ονομαστικής ικανότητας 200MVA, αποτελούμενη από ένα υποβρύχιο τριπολικό καλώδιο XLPE 150kV (μήκους 32km) και υπόγεια μονοπολικά καλώδια XLPE 150kV (συνολικού μήκους τριφασικών κυκλωμάτων 1,1km) στη Σύρο και την Τήνο.

Ακτινική σύνδεση της Πάρου με τη Σύρο, ονομαστικής ικανότητας 140MVA, αποτελούμενη από ένα υποβρύχιο τριπολικό καλώδιο XLPE 150kV (μήκους 46,8km) και υπόγεια μονοπολικά καλώδια XLPE 150kV (συνολικού μήκους τριφασικών κυκλωμάτων 0,8km) στη Σύρο και την Πάρο.

Ακτινική σύνδεση της Μυκόνου με τη Σύρο, ονομαστικής ικανότητας 140MVA, αποτελούμενη από ένα υποβρύχιο τριπολικό καλώδιο XLPE 150kV (μήκους 34,6km) και υπόγεια μονοπολικά καλώδια XLPE 150kV (συνολικού μήκους τριφασικών κυκλωμάτων 1km) στη Σύρο και τη Μύκονο.

Κατασκευή των Υ/Σ GIS επί της Σύρου, Πάρου και Μυκόνου, καθένας από τους οποίους προβλεπόταν να περιλαμβάνει σε αρχικό στάδιο 2 μετασχηματιστές υποβιβασμού 150/20 kV ονομαστικής ισχύος 40/50 MVA, καθώς και διατάξεις εγκάρσιων αυτεπαγωγών και πυκνωτών αντιστάθμισης 150 kV. 

Κατασκευή ενός Στατού Συστήματος Αντιστάθμισης Αέργου Ισχύος (Static Var Compensator – SVC), ισχύος ±100MVAr, συνδεδεμένου στην πλευρά 150 kV του Υ/Σ Σύρου, για τη ρύθμιση τάσεων στους διασυνδεδεμένους Υ/Σ των Κυκλάδων.

Κατασκευή ενός νέου Υ/Σ GIS στο Λαύριο με εγκατάσταση αυτομετασχηματιστή (ΑΜΣ) 400/150/30 kV (συνδεδεμένου στο υφιστάμενο GIS 400kV και στο νέο GIS 150kV), μέσω των οποίων θα επιτυγχανόταν η σύνδεση των Υ/Σ των Κυκλάδων με το Σύστημα της ηπειρωτικής χώρας (με ταυτόχρονη εγκατάσταση εγκάρσιων αυτεπαγωγών συνδεδεμένων στην πύλη αναχώρησης προς τη Σύρο). Η ανάπτυξη νέου Υ/Σ GIS 150kV έδωσε τη δυνατότητα εκτροπής σε αυτόν όλων των υφιστάμενων κυκλωμάτων 150 kV που συνδέονταν στον υπαίθριο Υ/Σ Λαυρίου. Η εκτροπή όλων των κυκλωμάτων 150kV στον νέο Υ/Σ GIS Λαυρίου βελτιώνει σημαντικά την αξιοπιστία τόσο της διασύνδεσης των Κυκλάδων όσο και του λοιπού Συστήματος της περιοχής δεδομένου ότι στον νέο Υ/Σ GIS Λαυρίου θα συνέκλιναν περισσότερα κυκλώματα, καθιστώντας τον πλέον έναν ισχυρό κόμβο του Συστήματος και παρέχει τη δυνατότητα να εξυπηρετηθεί η δεύτερη σύνδεση Λαυρίου – Σύρου (Γ’ Φάση) χωρίς να υπάρχει ανάγκη εγκατάστασης επιπλέον ΑΜΣ. Ως εκ τούτου, αποφασίστηκε ο Υ/Σ GIS Λαυρίου να επεκταθεί, προκειμένου να υποδεχθεί την εκτροπή όλων των αναχωρήσεων 150 kV του παλαιού υπαίθριου Υ/Σ Λαυρίου, αλλά και των μελλοντικών αναχωρήσεων, όπως εκείνων προς τη Σύρο και τη Σέριφο στο πλαίσιο της Γ’ και Δ’ Φάσης αντίστοιχα (αναφέρονται πιο κάτω στο παρόν).

Σχήμα 1. Διπλή τροφοδότηση Σύρου από το Διασυνδεδεμένο Σύστημα και ακτινική τροφοδότηση Πάρου και Μυκόνου από τη Σύρο (Α’ Φάση).

Β’ Φάση

Η Β’ Φάση του έργου περιλαμβάνει τη σύνδεση της Νάξου με την Πάρο και τη Μύκονο και τη δημιουργία ενός εσωτερικού βρόχου στα διασυνδεδεμένα νησιά. Συγκεκριμένα, περιλαμβάνει τα ακόλουθα επιμέρους υποέργα:

• Σύνδεση Πάρου – Νάξου, ονομαστικής ικανότητας 140MVA, αποτελούμενη από ένα υποβρύχιο τριπολικό καλώδιο XLPE 150kV (μήκους 7km) και υπόγεια μονοπολικά καλώδια XLPE 150kV (συνολικού μήκους τριφασικών κυκλωμάτων 3,1km) στην Πάρο και τη Νάξο.
• Σύνδεση Νάξου – Μυκόνου, ονομαστικής ικανότητας 140MVA, αποτελούμενη από ένα υποβρύχιο τριπολικό καλώδιο XLPE 150kV (μήκους 45,6km) και υπόγεια μονοπολικά καλώδια XLPE 150kV (συνολικού μήκους τριφασικών κυκλωμάτων 0,4km) στη Νάξο και τη Μύκονο.
• Κατασκευή του Υ/Σ GIS επί της Νάξου με 2 μετασχηματιστές υποβιβασμού 150/20 kV ονομαστικής ισχύος 40/50 MVA, καθώς και διατάξεις αντιστάθμισης, αντίστοιχες με εκείνες που προβλέπονταν και για τους Υ/Σ της Α’ Φάσης.
• Εγκατάσταση αυτεπαγωγών στην Πάρο και τη Μύκονο, συνδεδεμένων στις αναχωρήσεις των καλωδιακών γραμμών προς τη Νάξο. Στη Β’ Φάση περιελήφθησαν επίσης η αυτεπαγωγή ζυγών και ο πυκνωτής στον Υ/Σ Μυκόνου με τις αντίστοιχες πύλες, οι οποίες δεν είχαν περιληφθεί στην Α’ Φάση.

Επίσης, παράλληλα με τη Β’ Φάση, δρομολογήθηκε η αντικατάσταση των υφιστάμενων καλωδιακών γραμμών Λιβαδίου (Ν. Εύβοια) – Άνδρου και Άνδρου – Τήνου, με νέες καλωδιακές γραμμές  XLPE 150kV, ονομαστικής ικανότητας 200MVA:

• Καλωδιακή γραμμή Λιβαδίου – Άνδρου, αποτελούμενη από ένα υποβρύχιο τριπολικό καλώδιο XLPE 150kV (μήκους 14km) και υπόγεια μονοπολικά καλώδια XLPE 150kV (συνολικού μήκους τριφασικών κυκλωμάτων 0,4km) στην Εύβοια και την Άνδρο.
• Καλωδιακή γραμμή Άνδρου – Τήνου, αποτελούμενη από ένα υποβρύχιο τριπολικό καλώδιο XLPE 150kV (μήκους 3,3km) και υπόγεια μονοπολικά καλώδια XLPE 150kV (συνολικού μήκους τριφασικών κυκλωμάτων 0,6km) στην Άνδρο και την Τήνο.

Σχήμα 2: Κλείσιμο βρόχου Πάρου – Νάξου – Μυκόνου (Β’ Φάση)

Με τον τρόπο αυτό, αφενός αντιμετωπίστηκαν τα προβλήματα διαρροών ελαίου που παρατηρούνταν στις παλαιές καλωδιακές γραμμές, αφετέρου διασφαλίστηκε η δημιουργία μίας ενισχυμένης διαδρομής ονομαστικής ικανότητας 200MVA Σύρος – Τήνος – Άνδρος – Εύβοια.

Γ’ Φάση

Η Γ’ Φάση της διασύνδεσης των Κυκλάδων περιλαμβάνει την ολοκλήρωση της διασύνδεσης με την πόντιση και του δεύτερου καλωδίου Λαυρίου – Σύρου με στόχο  την εξασφάλιση της απαιτούμενης αξιοπιστίας για όλες τις λειτουργικές συνθήκες, ανάλογα και με την εξέλιξη της ζήτησης των διασυνδεόμενων νησιών. Η Γ’ Φάση περιλαμβάνει:

• Δεύτερη σύνδεση της Σύρου με το Λαύριο, ονομαστικής ικανότητας 200MVA, αποτελούμενη από ένα υποβρύχιο τριπολικό καλώδιο XLPE 150kV (μήκους 105,6km) και υπόγεια μονοπολικά καλώδια XLPE 150kV (συνολικού μήκους τριφασικών κυκλωμάτων 1,6km) στο Λαύριο και τη Σύρο. 
• Εγκατάσταση αυτεπαγωγών στο Λαύριο, συνδεδεμένων στην αναχώρηση της καλωδιακής γραμμής προς τη Σύρο.
• Εγκατάσταση αυτεπαγωγών στη Σύρο, συνδεδεμένων στην αναχώρηση της καλωδιακής γραμμής προς το Λαύριο. Το έργο συνοδεύτηκε από την επέκταση του Υ/Σ GIS Σύρου με 1 πύλη αναχώρησης προς το Λαύριο.

Σχήμα 3: Κατασκευή δεύτερης καλωδιακής γραμμής Λαυρίου – Σύρου (Γ’ Φάση)

Δ’ Φάση

Η Δ’ Φάση περιλαμβάνει τη δημιουργία βρόχου μεταξύ της Νάξου, της Θήρας, της Φολεγάνδρου, της Μήλου, της Σερίφου και του Λαυρίου. Συγκεκριμένα, η Δ’ Φάση της διασύνδεσης των Κυκλάδων περιλαμβάνει τα ακόλουθα επιμέρους υποέργα:

• Σύνδεση Νάξου – Θήρας, ονομαστικής ικανότητας 200MVA, αποτελούμενη από ένα υποβρύχιο τριπολικό καλώδιο XLPE 150kV (μήκους 82,1km) και υπόγεια μονοπολικά καλώδια XLPE 150kV (συνολικού μήκους τριφασικών κυκλωμάτων 0,8km) στη Νάξο και τη Θήρα. 
• Σύνδεση Θήρας – Φολεγάνδρου, ονομαστικής ικανότητας 200MVA, αποτελούμενη από ένα υποβρύχιο τριπολικό καλώδιο XLPE 150kV (μήκους 59,9km) και υπόγεια μονοπολικά καλώδια XLPE 150kV (συνολικού μήκους τριφασικών κυκλωμάτων 1,2km) στη Θήρα και τη Φολέγανδρο.
• Σύνδεση Φολεγάνδρου – Μήλου, ονομαστικής ικανότητας 200MVA, αποτελούμενη από ένα υποβρύχιο τριπολικό καλώδιο XLPE 150kV (μήκους 55,2km) και υπόγεια μονοπολικά καλώδια XLPE 150kV (συνολικού μήκους τριφασικών κυκλωμάτων 7,6km) στη Φολέγανδρο και τη Μήλο.
• Σύνδεση Μήλου – Σερίφου, ονομαστικής ικανότητας 200MVA, αποτελούμενη από ένα υποβρύχιο τριπολικό καλώδιο XLPE 150kV (μήκους 47,6km) και υπόγεια μονοπολικά καλώδια XLPE 150kV (συνολικού μήκους τριφασικών κυκλωμάτων 8,2km) στη Μήλο και τη Σέριφο.
• Σύνδεση Σερίφου – Λαυρίου, ονομαστικής ικανότητας 200MVA, αποτελούμενη από ένα υποβρύχιο τριπολικό καλώδιο XLPE 150kV (μήκους 109,3km) και υπόγεια μονοπολικά καλώδια XLPE 150kV (συνολικού μήκους τριφασικών κυκλωμάτων 1,7km) στη Σέριφο και το Λαύριο.
• Κατασκευή των Υ/Σ GIS επί της Θήρας, Φολεγάνδρου, Μήλου και Σερίφου, καθένας από τους οποίους θα περιλαμβάνει αρχικά 2 μετασχηματιστές υποβιβασμού 150/20 kV ονομαστικής ισχύος 40/50 MVA, καθώς και διατάξεις εγκάρσιων αυτεπαγωγών και πυκνωτών αντιστάθμισης 150 kV. Προβλέπονται αυτεπαγωγές συνδεδεμένες στις πύλες αναχώρησης των καλωδιακών γραμμών για απευθείας παροχή αντιστάθμισης της παραγόμενης αέργου ισχύος από αυτές, καθώς και αυτεπαγωγές συνδεδεμένες στους ζυγούς 150 kV ως εφεδρικό μέσο ρύθμισης της τάσης τοπικά (αντίστοιχος ρόλος και τρόπος σύνδεσης προβλεπόταν και για τους πυκνωτές).
• Κατασκευή ενός SVC, ισχύος -100MVAr/+50MVAr, συνδεδεμένου στην πλευρά 150 kV του Υ/Σ Θήρας, για τη ρύθμιση τάσεων στους διασυνδεδεμένους Υ/Σ των Κυκλάδων.
• Επέκταση καθενός από τους υφιστάμενους Υ/Σ GIS στο Λαύριο και τη Νάξο κατά μία πύλη, συνοδευόμενη από την εγκατάσταση αυτεπαγωγών αντιστάθμισης, για τη σύνδεση με τους νέους Υ/Σ GIS Σερίφου και Θήρας αντίστοιχα.

Σχήμα 4: Ανάπτυξη βρόχου Νάξου – Θήρας – Φολεγάνδρου – Μήλου – Σερίφου – Λαυρίου (Δ’ Φάση)

Υλοποίηση του Έργου 

Μέχρι σήμερα έχουν ολοκληρωθεί οι Α’, Β’ και Γ’ Φάσεις του έργου, ενώ η Δ’ Φάση είναι σε στάδιο υλοποίησης. Πιο συγκεκριμένα:

• Η Α’ Φάση ολοκληρώθηκε το 2018. Συγκεκριμένα, η διασύνδεση της Σύρου και της Πάρου με το Διασυνδεδεμένο Σύστημα και η ένταξή τους σε αυτό πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο του 2028 και η  διασύνδεση της Μυκόνου με το Διασυνδεδεμένο Σύστημα και η ένταξή της σε αυτό πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 2018. Η εκτροπή όλων των αναχωρήσεων από τον παλαιό υπαίθριο Υ/Σ Λαυρίου στον νέο Υ/Σ GIS Λαυρίου ολοκληρώθηκε σταδιακά μέχρι το 2020.
• Η Β’ Φάση ολοκληρώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2020. Παράλληλα, τον Δεκέμβριο του 2019 και τον Φεβρουάριο του 2020 ολοκληρώθηκε η αντικατάσταση των καλωδιακών γραμμών Εύβοιας – Άνδρου και Άνδρου – Τήνου αντίστοιχα.
• Για την επίσπευση της ολοκλήρωσης της Γ’ Φάσης και με δεδομένο ότι αυτή προϋπέθετε μεταξύ άλλων την επέκταση του Υ/Σ GIS Σύρου που εκ των πραγμάτων θα καθυστερούσε λόγω μη διαθεσιμότητας του απαιτούμενου εξοπλισμού, αποφασίστηκε η σύνδεση της δεύτερης καλωδιακής γραμμής Λαυρίου – Σύρου να πραγματοποιηθεί προσωρινά σε υφιστάμενη πύλη πυκνωτή 150 kV. Η υλοποίηση της προσωρινής αυτής λύσης ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο του 2020. Η ολοκλήρωση όλων των επιμέρους υποέργων και η μετάπτωση στην τελική τοπολογία πραγματοποιήθηκε ένα έτος αργότερα.
• Η υλοποίηση όλων των υποέργων της Δ’ Φάσης είναι σε εξέλιξη. Η ολοκλήρωση του συνόλου της Δ’ Φάσης αναμένεται μέχρι το τέλος του 2025, ενώ θα προηγηθεί η ολοκλήρωση της διασύνδεσης Νάξου – Θήρας.

Στην κατεύθυνση της εξασφάλισης της μέγιστης δυνατής αξιοπιστίας στη λειτουργία της διασύνδεσης των Κυκλάδων, πέραν των ως άνω έργων υλοποιήθηκε ένα πλήθος συνοδών έργων, τα οποία περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

• Η υπογειοποίηση των εναερίων τμημάτων Γ.Μ. στην περιοχή του Λαυρίου, στο πλαίσιο της εκτροπής όλων των αναχωρήσεων από τον παλαιό υπαίθριο Υ/Σ Λαυρίου στον νέο Υ/Σ GIS Λαυρίου. Η υπογειοποίηση συνοδεύτηκε από την αντικατάσταση υφιστάμενων πυλώνων Γ.Μ. με τερματικούς πυλώνες.
• Εργασίες διευθέτησης κυκλωμάτων στο πλαίσιο της σύνδεσης του νέου Υ/Σ GIS Λαυρίου με το Σύστημα 400 και 150 kV. 
• Η μετατόπιση των υφιστάμενων υποβρυχίων καλωδίων ΜΤ στην περιοχή της Νάξου, προς εξασφάλιση του διαχωρισμού των οδεύσεών τους από εκείνες των νέων καλωδίων 150 kV που εγκαταστάθηκαν κατά τη Β´ Φάση του έργου.
• Η εγκατάσταση μίας αυτεπαγωγής στον Υ/Σ Άνδρου για την αντιστάθμιση της καλωδιακής σύνδεσης Άνδρος-Τήνος-Σύρος, συνοδευόμενη από την αναβάθμιση μίας πύλης στην αναχώρηση προς τον Υ/Σ Λιβαδίου. Στο ίδιο πλαίσιο πραγματοποιήθηκαν αναβαθμίσεις πυλών και στους Υ/Σ Καρύστου και Λιβαδίου στην Εύβοια.
• Εργασίες διαμόρφωσης των Τερματικών Παράγκας Άνδρου, Καμινακίου Άνδρου και Στενού Τήνου, για τη σύνδεση των νέων καλωδιακών γραμμών.
• Η εγκατάσταση δικτύου οπτικών ινών εντός του αγωγού προστασίας (OPGW) των Γ.Μ. 150 kV Αλιβερίου – Λιβαδίου και Παλλήνης – Λαυρίου, των εναερίων τμημάτων των Γ.Μ. 150 kV επί της Άνδρου, καθώς και της Γ.Μ. 400 kV ΚΥΤ Αγ. Στεφάνου – ΚΥΤ Παλλήνης.

Το κόστος των τριών πρώτων Φάσεων του έργου που ολοκληρώθηκαν, συμπεριλαμβανομένων των ως άνω συνοδών έργων, ανήλθε σε €464 εκατ.. Ο τρέχων προϋπολογισμός της Δ’ Φάσης του έργου που είναι σε εξέλιξη ανέρχεται σε €490 εκατ.. 

Αξίζει να σημειωθεί, ότι για την κάλυψη του συνολικού κόστους, έγινε χρήση των διαθέσιμων χρηματοδοτικών εργαλείων, ως ακολούθως:

• Επιχορήγηση από το ΕΣΠΑ 2007-2013 και 2014-2020 (Α’, Β’, Γ’ Φάσεις): €175 εκατ.
• Επιχορήγηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Δ’ Φάση): €165 εκατ.
• Δανειοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (όλες οι Φάσεις): €395 εκατ.

Λειτουργική Διερεύνηση

Σύμφωνα με το Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης του ΕΣΜΗΕ για την περίοδο 2025-2034 [12], κατόπιν λειτουργικής διερεύνησης που πραγματοποιήθηκε με βάση επικαιροποιημένες προβλέψεις για την εξέλιξη των φορτίων των νησιών των Κυκλάδων, προκύπτει ότι όσον αφορά στο παραγωγικό δυναμικό που θα πρέπει να διατηρηθεί στα διασυνδεόμενα νησιά, ακόμη και μετά από την ολοκλήρωση όλων των φάσεων του έργου της διασύνδεσης των Κυκλάδων είναι αναγκαία η διατήρηση τουλάχιστον δύο υφιστάμενων ΑΣΠ σε καθεστώς εφεδρείας εκτάκτων αναγκών, οι οποίοι θα τίθενται σε λειτουργία μόνο σε περιπτώσεις εκτάκτων αναγκών. Αυτοί οι ΑΣΠ θα πρέπει αφενός να είναι χωροθετημένοι σε κεντροβαρικά ως προς το φορτίο σημεία του Διασυνδεδεμένου συγκροτήματος των Κυκλάδων και αφετέρου να καλύπτουν ανεξάρτητα τα συγκροτήματα Βορείων και Νοτιοδυτικών Κυκλάδων, ώστε με τη θέση τους εντός λειτουργίας να είναι δυνατό να εξυπηρετήσουν όλες τις καταστάσεις έκτακτης λειτουργίας (Ν-1), αλλά και να καλύπτουν ένα σημαντικό ποσοστό της ζήτησης για τον χρονικό ορίζοντα ανάλυσης για κάποιες ιδιαίτερα δυσμενείς καταστάσεις έκτακτης λειτουργίας που ενδέχεται να ανακύψουν σε συνθήκες Ν-2. Ως τέτοια μπορεί να αναφερθεί ενδεικτικά η περίπτωση της ταυτόχρονης απώλειας των συνδέσεων Θήρας – Νάξου και Σερίφου – Λαυρίου, που θα οδηγούσε στη νησιδοποίηση του συγκροτήματος των Νοτιοδυτικών Κυκλάδων. Στο πλαίσιο αυτό, προτάθηκε από τον ΑΔΜΗΕ η διατήρηση των ΑΣΠ Πάρου και Θήρας, οι οποίοι είναι χωροθετημένοι κεντροβαρικά ως προς τα φορτία των διασυνδεόμενων νησιών των Κυκλάδων.

Με βάση τη διαφαινόμενη εξέλιξη της ζήτησης για τον χρονικό ορίζοντα 2025-2050 και κατόπιν ανάλυσης διαταραχών, προκύπτει ότι το μέγεθος της εφεδρείας εκτάκτων αναγκών που εκτιμάται ότι θα πρέπει να διατηρηθεί για την κάλυψη και των δύο συγκροτημάτων των Βόρειων και Νοτιοδυτικών Κυκλάδων είναι της τάξεως των 100 MW, ως ακολούθως:

• 50 MW στον ΑΣΠ Πάρου για την κάλυψη διαταραχών κυρίως στο συγκρότημα των Βόρειων Κυκλάδων, δεδομένου ότι ο ΑΣΠ Πάρου έχει το πλεονέκτημα κεντροβαρικής χωροθέτησης ως προς τα φορτία των διασυνδεόμενων νησιών και μπορεί να εξυπηρετήσει τις περισσότερες καταστάσεις έκτακτης λειτουργίας (Ν-1). 
• Διατήρηση εφεδρικής τοπικής παραγωγής της τάξεως των 50 MW στον ΑΣΠ Θήρας, που διαθέτει επίσης κεντροβαρική θέση ως προς τα φορτία και των δύο συγκροτημάτων. Τούτο σχετίζεται κυρίως με διαταραχές στο συγκρότημα των Νοτιοδυτικών Κυκλάδων.

Με βάση τα παραπάνω ο  χρονικός  προγραμματισμό απόσυρσης μονάδων, προτάθηκε ως  εξής:

ΑΣΠ Σύρου: Λόγω της κομβικής θέσης σε σχέση με την τοπολογία της διασύνδεσης των Κυκλάδων, προτείνεται η διατήρηση του συνόλου της υφιστάμενης ισχύος του ΑΣΠ μέχρι την ολοκλήρωση και της Δ’ Φάσης, με την οποία εξασφαλίζεται ένας ισχυρός δρόμος τροφοδότησης των νησιών από το ΕΣΜΗΕ που δεν εμπλέκει τον Υ/Σ Σύρου, είναι δυνατό να δρομολογηθούν οι διαδικασίες για τη σταδιακή απόσυρσή του.

ΑΣΠ Άνδρου: Προτείνεται η διατήρησή του σε καθεστώς εφεδρείας εκτάκτων αναγκών μέχρι να ολοκληρωθούν αφενός η κατασκευή του νέου Υ/Σ Τήνου και αφετέρου τα έργα ενίσχυσης του Συστήματος Μεταφοράς επί της Άνδρου που θα εξασφαλίζουν μεγαλύτερη αξιοπιστία στην τροφοδοσία του νησιού. Σήμερα ο Υ/Σ Άνδρου τροφοδοτείται με δύο εναέριες Γ.Μ. 150 kV που συνδέουν το νησί βορείως με την Εύβοια και νοτίως με τη Σύρο (μέσω Τήνου). Λόγω των έντονων καιρικών φαινομένων (πολύ υψηλές ταχύτητες ανέμου) που εμφανίζονται στην περιοχή, οι εναέριες γραμμές τίθενται συχνά εκτός λειτουργίας λόγω εκδήλωσης σφαλμάτων. Για την ενίσχυση της αξιοπιστίας τροφοδότησης του νησιού προγραμματίζεται η υπογειοποίηση της μίας εκ των δύο εναέριων Γ.Μ. ώστε να μειωθεί η πιθανότητα ταυτόχρονης εκδήλωσης διαταραχών στα κυκλώματα σύνδεσης του Υ/Σ που έχουν ως αποτέλεσμα την απώλεια τροφοδοσίας του. Το έργο που περιλαμβάνει την κατασκευή υπόγειας καλωδιακής γραμμής μήκους 20 km περίπου από τον Υ/Σ Άνδρου και νότια έως το σημείο προσαιγιάλωσης προς Τήνο (Παράγκα Άνδρου) περιλαμβάνεται στο ΔΠΑ και με την ολοκλήρωσή του μπορούν να δρομολογηθούν οι διαδικασίες για τη σταδιακή απόσυρση του τοπικού ΑΣΠ.

ΑΣΠ Πάρου: Με βάση την αποκτηθείσα εμπειρία από μία πρώτη περίοδο λειτουργίας των νέων διασυνδέσεων, είναι δυνατό να δρομολογηθούν οι διαδικασίες για τη σταδιακή μείωση της ισχύος του, υπό την προϋπόθεση ότι διασφαλίζεται η διατήρηση της προτεινόμενης ισχύος (50 MW) σε καθεστώς ψυχρής εφεδρείας μετά την ολοκλήρωση της Δ’ φάσης.

ΑΣΠ Μυκόνου: Μετά την προσθήκη 3ου Μ/Σ στον Υ/Σ Μυκόνου με βάση και την αποκτηθείσα εμπειρία από μία πρώτη περίοδο λειτουργίας των νέων διασυνδέσεων, είναι δυνατό να δρομολογηθούν οι διαδικασίες για τη σταδιακή απόσυρσή του.

ΑΣΠ Θήρας: Για όσο παραμένει το νησί Μη Διασυνδεδεμένο, καθώς και μετά από την ολοκλήρωση της ακτινικής διασύνδεσής του με τη Νάξο, διατηρείται σε λειτουργία. Μετά από την ολοκλήρωση της Δ’ φάσης, προτείνεται η διατήρηση τοπικής ισχύος 50 MW σε καθεστώς εφεδρείας εκτάκτων αναγκών, απαίτηση που θα πρέπει να ληφθεί υπόψη για την μέχρι τότε ενίσχυση του ΑΣΠ.

ΑΣΠ Μήλου και ΤΣΠ Σερίφου: Για όσο παραμένουν τα εν λόγω νησιά Μη Διασυνδεδεμένα, διατηρούνται σε λειτουργία. Ακολούθως, με την ολοκλήρωση και της Δ’ φάσης με βάση και την αποκτηθείσα εμπειρία από μία πρώτη περίοδο λειτουργίας της νέας διασύνδεσης, είναι δυνατό να δρομολογηθούν οι διαδικασίες για τη σταδιακή απόσυρσή τους.

ΤΣΠ Σίφνου, Κύθνου, Ανάφης, Αστυπάλαιας, Δονούσας και Αμοργού: Παραμένουν σε λειτουργία μέχρι την ολοκλήρωση των διασυνδέσεων των αντίστοιχων νησιών μέσω υποβρυχίων καλωδίων Μέσης Τάσης με νησιά που διασυνδέονται στο επίπεδο της υψηλής τάσης (Σέριφος, Θήρα, Νάξος).

Συμπληρωματικά, για την αντιμετώπιση εξαιρετικά δυσμενών καταστάσεων που ενδέχεται να ανακύψουν σε ενδεχόμενη ταυτόχρονη απώλεια δύο υποβρυχίων καλωδιακών διασυνδέσεων ΥΤ που τροφοδοτούν το ίδιο νησί, κρίνεται απαραίτητο, με τη σύμφωνη γνώμη της Ρυθμιστικής Αρχής, στους υφιστάμενους χώρους των ΑΣΠ/ΤΣΠ που προτείνεται η παύση της λειτουργίας τους (Άνδρου, Σύρου, Μυκόνου, Σερίφου και Μήλου) να διατηρηθεί ή και να αναπτυχθεί από τον Παραγωγό κατάλληλη υποδομή (εξοπλισμός ΜΤ, απαιτούμενες δεξαμενές, κλπ.) και όλα τα απαραίτητα ώστε να υπάρχει δυνατότητα σύνδεσης φορητών μονάδων παραγωγής για λόγους κάλυψης των κρίσιμων φορτίων των νησιών σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης.

Σε περίπτωση ένταξης σταθμού γεωθερμίας στη Μήλο, το μέγεθος της απαιτούμενης εφεδρείας θα πρέπει να επανεκτιμηθεί σε συνάρτηση με την ισχύ του σταθμού παραγωγής.

Τέλος, με βάση την εισήγηση που έχει υποβληθεί από τον ΑΔΜΗΕ στη Ρυθμιστική Αρχή [13], μετά από την ολοκλήρωση όλων των Φάσεων της διασύνδεσης των Κυκλάδων, προκύπτει περιθώριο συνολικής (υφιστάμενης και νέας) εγκατεστημένης ισχύος σταθμών ΑΠΕ περί τα 730 MW υπό συγκεκριμένες συνθήκες (επιβολή λειτουργικών περιορισμών στην έγχυση της παραγόμενης ισχύος από τους σταθμούς ΑΠΕ, υλοποίηση νέας Γ.Μ. 150 kV Αλιβέρι – Πολυπόταμος στη Ν. Εύβοια).

Επίλογος

Η ηλεκτρική διασύνδεση των Κυκλάδων με το ηλεκτρικό σύστημα της ηπειρωτικής χώρας αποτέλεσε όραμα δεκαετιών. Στο πέρασμα όλων αυτών των χρόνων, αποδείχθηκε ότι το εγχείρημα ήταν αρκετά φιλόδοξο, σε όλα τα επίπεδα και πέρα από κάθε πρόβλεψη, καθώς κατά τη διάρκεια του σχεδιασμού και της υλοποίησής του υπήρξαν συνεχείς προβληματισμοί για την επιλογή των κατάλληλων τεχνικών λύσεων, αντιδράσεις τοπικών κοινωνιών, δυσχέρειες στην αδειοδοτική διαδικασία και την πρόσκτηση χώρων, όπως και προβλήματα στις σχετικές  διαγωνιστικές διαδικασίες. Όλοι αυτοί οι παράγοντες οδήγησαν σε αλλεπάλληλους ανασχεδιασμούς του έργου, ακόμα και κατά τη φάση της κατασκευής. Πέρα όμως από αυτά τα ζητήματα, που άλλωστε είναι αναμενόμενο να εμφανίζονται σε τέτοιας κλίμακας έργα, η διασύνδεση των Κυκλάδων αποτέλεσε ένα ευρύ πεδίο στο οποίο συναντήθηκαν φορείς ενέργειας (Διαχειριστές Δικτύων, ΔΕΗ, Ρυθμιστική Αρχή), πανεπιστημιακά ιδρύματα, υπηρεσίες αδειοδότησης, τοπική αυτοδιοίκηση και λοιποί τοπικοί φορείς, μελετητικές και εργοληπτικές εταιρείες, φορείς χρηματοδότησης. Οι συνεργασίες που αναπτύχθηκαν συνετέλεσαν στην απόκτηση πολύτιμης εμπειρίας, χρήσιμης για τη συνέχιση υλοποίησης του εθνικού στρατηγικού σχεδιασμού διασύνδεσης του συνόλου των νησιωτικών συγκροτημάτων με το ηλεκτρικό σύστημα της ηπειρωτικής χώρας. Το πλήθος των προσώπων που συμμετείχαν στην κοινή αυτή προσπάθεια είναι τόσο μεγάλο, που οποιαδήποτε απόπειρα να μνημονευθούν όχι μόνον είναι άνευ νοήματος, αλλά ενέχει και τον κίνδυνο να υποτιμηθεί ο ξεχωριστός ρόλος του καθενός. Σε κάθε περίπτωση όμως, τα πολλαπλά οφέλη του έργου, σε συνδυασμό με την εγχώρια τεχνογνωσία που καλλιεργήθηκε, είναι αρκετά για να δικαιολογήσουν τον σεβασμό όλων μας στη διαχρονική συμβολή όσων ήταν ενεργητικά παρόντες στα επιμέρους στάδια αυτής της διαδρομής, που θα αποτελεί για πάντα ορόσημο στην ιστορία του ηλεκτρισμού στη χώρα μας.

Αναφορές

1. «Μελέτη Ανάπτυξης Συστήματος Μεταφοράς 1989 – 1993», ΔΕΗ / Διεύθυνση Μελετών Συστήματος, Μάρτιος 1989.
2. «Μελέτη Ανάπτυξης Συστήματος Μεταφοράς 1991 – 1995», ΔΕΗ / Διεύθυνση Μελετών Συστημάτων Παραγωγής Μεταφοράς, Δεκέμβριος 1991.
3. «Τεχνο-οικονομική μελέτη επέκτασης της διασύνδεσης των Κυκλάδων νήσων με το Ηπειρωτικό Σύστημα μέσω Λαυρίου», Προκαταρκτική Έκδοση, ΔΕΗ / Διεύθυνση Μελετών Συστημάτων Παραγωγής Μεταφοράς, Δεκέμβριος 1996.
4. «Επέκταση της διασύνδεσης των Νοτίων Κυκλάδων με το Ηπειρωτικό Σύστημα», Πρόγραμμα TEN ENERGY, ΔΕΗ / Διεύθυνση Μελετών Συστημάτων Παραγωγής Μεταφοράς, Φεβρουάριος 2001.
5. «Εξέταση της τροφοδότησης των Νησιών Άνδρου, Τήνου, Σύρου, Μυκόνου από το Διασυνδεδεμένο Δίκτυο μέσω των Υ/Σ Άνδρου και Τήνου», ΔΕΗ Α.Ε. / Διεύθυνση Ανάπτυξης και Διαχείρισης Δικτύου, Νοέμβριος 2004.
6. «Διασύνδεση των Κυκλάδων με το Ηπειρωτικό Σύστημα – Τελική Έκθεση», Ομάδα Εργασίας ΔΕΣΜΗΕ – ΔΕΗ – ΡΑΕ, Μάιος 2005.
7. «Μελέτη Ανάπτυξης Συστήματος Μεταφοράς 2006 – 2010», ΔΕΣΜΗΕ, Διεύθυνση Σχεδιασμού Συστήματος, Ιανουάριος 2006.
8. «Πόρισμα επί της οικονομικότητας ηλεκτροδότησης των νησιών των Κυκλάδων που δεν περιλαμβάνονται στο ΔΠΑ ΕΣΜΗΕ περιόδου 2017-2026», Επιτροπή εξέτασης οικονομικότητας του τρόπου ηλεκτροδότησης ΜΔΝ, ΡΑΕ-ΔΕΔΔΗΕ-ΑΔΜΗΕ-ΔΕΣΦΑ, 03.11.2016.
9. Επιστολή ΔΕΔΔΗΕ με αρ, πρωτ. ΓρΔ/1121/30.01.2017.
10. «Εισήγηση επί του Πορίσματος επιτροπής ΡΑΕ για την οικονομικότητα διασύνδεσης των ΜΔΝ των Κυκλάδων που δεν περιλαμβάνονται στο ΔΠΑ ΕΣΜΗΕ περιόδου 2017-2026», επιστολή ΑΔΜΗΕ προς ΡΑΕ με αρ. πρωτ. ΔΣΑΣ/264/08.02.2018.
11. «Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης Συστήματος Μεταφοράς 2019 – 2028», ΑΔΜΗΕ, Διεύθυνση Στρατηγικής & Σχεδιασμού Ανάπτυξης Συστήματος, Απρίλιος 2019.
12. «Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης Συστήματος Μεταφοράς 2025 – 2034, Προκαταρκτικό Σχέδιο», ΑΔΜΗΕ, Διεύθυνση Στρατηγικής & Σχεδιασμού Ανάπτυξης Συστήματος, Ιανουάριος 2024.
13. «Υποβολή εισήγησης σχετικά με τα περιθώρια ισχύος για την ανάπτυξη σταθμών ΑΠΕ στα νησιά ή νησιωτικά συμπλέγματα που εμπίπτουν στην εφαρμογή του Άρθρου 100 του Ν.4821/2021 (ΦΕΚ Α’ 134/31.07.2021)», επιστολή ΑΔΜΗΕ προς ΡΑΕ με αρ. πρωτ. ΔΝΣ/20318/17.03.2022.

του Κωνσταντίνου Τσιρέκη, Διευθυντή Στρατηγικής & Σχεδιασμού Ανάπτυξης Συστήματος ΑΔΜΗΕ

Το παρόν άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση από το τεύχος 5^ο τεύχος του ηλεκτρονικού περιοδικού ΠΥΛΩΝΕΣ, το οποίο εκδίδει η Ε.Ε. Cigre και είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα της Επιτροπής στη διεύθυνση            https://cigre.gr/