ΣΥΛΒΙΑ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ - www.energymag.gr
Tο «ταμπού» της πυρηνικής ενέργειας στην Ελλάδα έσπασε χθες ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανάβοντας το πράσινο φως για να ενταχθεί η Ελλάδα στην «πυρηνική συμμαχία» και να προχωρήσει στην κατασκευή μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων (SMRs) σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα.
Παράλληλα, προανήγγειλε αύξηση της συμμετοχής της αιολικής ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα, εμφανίστηκε υπέρμαχος των επενδύσεων στην αποθήκευση (αντλησιοταμίευση, μπαταρίες) και προέβη στη εκτίμηση ότι οι νέες, πιο αποδοτικές μονάδες αερίου θα οδηγήσουν σε μείωση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας.
Όσον αφορά στην αποκλίσεις στις τιμές του ρεύματος στην Ευρώπη τις απέδωσε στις διασυνδέσεις και το target model και τόνισε ότι η προ ολίγων ημερών συσταθείσα task force, μετά από δική του πρόταση, θα πρέπει να αποδώσει και «όχι να “σπρώξει” το πρόβλημα στο μέλλον».
Αναλυτικά, ο πρωθυπουργός σε συνέντευξη που παραχώρησε στην Emiliya Mychasuk, αρχισυντάκτρια των «Financial Times» για το κλίμα, στο πλαίσιο του συνεδρίου «Energy Transition Summit: East Med & Southeast Europe» που διοργάνωσαν οι «Financial Times» σε συνεργασία με την «Καθημερινή» εξέπεμψε τα εξής μηνύματα:
Πυρηνική ενέργεια
«Θεωρώ ότι πρέπει να είμαστε έτοιμοι να ενταχθούμε στην «πυρηνική συμμαχία». Αυτό μπορεί να σοκάρει κάποιους που μας ακούν, δεδομένου ότι η Ελλάδα είναι μια χώρα χωρίς υπόβαθρο ή εμπειρία στην πυρηνική ενέργεια. Αλλά όταν εξετάζω τις εξελίξεις στον τομέα της ενέργειας, δεν βλέπω πώς ο κόσμος μπορεί να φτάσει στο ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα χωρίς την πυρηνική ενέργεια. Και βλέπω πολύ ενδιαφέρουσες εξελίξεις στην πυρηνική τεχνολογία, ειδικά όσον αφορά τους μικρούς αρθρωτούς αντιδραστήρες (SMRs).
Δεν θέλω να μείνουμε εκτός αυτής της συζήτησης. Δεν λέω ότι θα κάνουμε κάτι άμεσα, αλλά τουλάχιστον θέλω να είμαστε μέρος της συζήτησης και να κατανοούμε προς τα πού κατευθύνονται αυτές οι τεχνολογίες. Και, παρεμπιπτόντως, αυτό είναι επίσης ένα κρίσιμο ζήτημα για την Ευρώπη. Έχω υποστηρίξει επανειλημμένα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ότι πρέπει να κάνουμε στρατηγικές τοποθετήσεις στους τομείς της καθαρής τεχνολογίας στους οποίους η Ευρώπη εξακολουθεί να διαθέτει σημαντικό συγκριτικό πλεονέκτημα. Πιστεύω ότι η πυρηνική ενέργεια πρέπει να είναι ένας από αυτούς. Εμείς δεν είμαστε μέρος της αλυσίδας αξίας, αλλά υπάρχουν χώρες που έχουν εμπειρία. Μου φαίνεται παράξενο λοιπόν μια ήπειρος που βασίστηκε τόσο πολύ στην πυρηνική τεχνολογία να μην βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των νέων επενδύσεων στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας.
Και φυσικά έχουμε επίσης και τη συζήτηση γύρω από τη σύντηξη, η οποία, μακροπρόθεσμα, αποτελεί το «ιερό δισκοπότηρο» της έρευνας. Άρα, πρέπει να έχουμε έντονη παρουσία. Και όταν κοιτάζω αυτούς τους τομείς, όταν σκέφτομαι την επίλυση του ενεργειακού μας προβλήματος -μπορούμε να μιλήσουμε λίγο και για το πώς διαμορφώθηκε η ενεργειακή αγορά στην Ευρώπη, έχω να πω αρκετά πράγματα επ’ αυτού- πιστεύω ότι ένα από τα στρατηγικά στοιχήματα στα οποία η Ευρώπη πρέπει να δεσμεύσει σημαντικούς πόρους είναι η πυρηνική ενέργεια».
Χρήση πυρηνικής ενέργειας στη ναυτιλία
«Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη ναυτιλιακή μας κοινότητα ότι πρέπει να διερευνήσουμε κατά πόσο η πυρηνική ενέργεια μπορεί να αποτελέσει βιώσιμη λύση για τις θαλάσσιες μεταφορές κατά μήκος μεγάλων αποστάσεων. Ως κορυφαίο ναυτιλιακό έθνος, οφείλουμε τουλάχιστον να είμαστε στην πρώτη γραμμή της έρευνας και της συζήτησης. Μπορεί να αποδειχθεί εφαρμόσιμη, μπορεί και όχι. Απέχουμε 10 με 15 χρόνια. Αλλά αν θέλουμε πραγματικά να σκεφτούμε στρατηγικά ως ναυτιλιακό έθνος, δεν μπορούμε να απέχουμε από αυτή τη συζήτηση. Και, φυσικά, αυτή είναι μια συζήτηση που είμαι πολύ ανοιχτός να κάνω με τη ναυτιλιακή κοινότητα, ώστε να διασφαλίσουμε ότι θα δημιουργήσουμε μια κοινή ομάδα εργασίας που θα εξετάσει αυτή την τεχνολογία τουλάχιστον ως μια πιθανή επιλογή.
Διότι όταν εξετάζουμε την απανθρακοποίηση της ναυτιλίας, δεν υπάρχει κάποια μαγική λύση, όπως γνωρίζετε. Δεν υπάρχει προς το παρόν κάποια τεχνολογία που να ξεχωρίζει, υπάρχουν ενδιάμεσες λύσεις, αλλά πρέπει να σκεφτούμε με ορίζοντα δεκαετίας ή δεκαπενταετίας. Γι’ αυτό δεν νομίζω ότι μπορούμε, ως χώρα, να μείνουμε εκτός αυτής της συζήτησης».
ΑΠΕ
«Έχουμε δει σημαντική αύξηση της διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Με ποσοστό άνω του 50% πλέον να αναλογεί στις ανανεώσιμες πηγές υπάρχουν περίοδοι, ειδικά τους μήνες του Απριλίου, του Μαΐου ή του Οκτωβρίου, του Νοεμβρίου, αν πνέουν άνεμοι και έχει ηλιοφάνεια επί ώρες, που το σύστημα λειτουργεί με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Και φυσικά έχουμε φιλόδοξους στόχους για την αύξηση της διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Κλίνουμε ελαφρώς προς την ηλιακή ενέργεια, οπότε θα θέλαμε να δούμε περισσότερη αιολική ενέργεια. Η υπεράκτια αιολική ενέργεια έχει μεγάλες προοπτικές. Και, βέβαια, επενδύουμε σημαντικά στην αποθήκευση, στην αντλησιοταμίευση και προσπαθούμε να προσθέσουμε μπαταρίες σε όλες τις εγκαταστάσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που κατασκευάζονται».
Φυσικό αέριο
«Ταυτόχρονα όμως, χρειαζόμαστε ενέργεια βασικού φορτίου. Όπως πολλές άλλες χώρες έχουμε βάλει ένα στρατηγικό «στοίχημα» ότι το φυσικό αέριο θα παρέχει ενέργεια βασικού φορτίου για το ορατό μέλλον. Θέλουμε να δούμε περισσότερο ανταγωνισμό στην αγορά. Κατασκευάζονται νέες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής που θα είναι πιο αποδοτικές, γεγονός που πιστεύω ότι θα είναι καλό για τις τιμές στο σύστημα.
Ασφαλώς, αντιλαμβανόμαστε το φυσικό αέριο και ως ένα στρατηγικό πλεονέκτημα, μία ευκαιρία για την Ελλάδα να γίνει πάροχος ενεργειακής ασφάλειας στην περιοχή μας. Για παράδειγμα, πριν από μερικά χρόνια η Ελλάδα εισήγαγε απλώς το φυσικό αέριο που χρειαζόταν. Τώρα, 17 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα περνούν από την Ελλάδα, τα 11 εξάγονται».
Κάθετος Διάδρομος
«Αν κοιτάξετε τον χάρτη, απεικονίζει πειστικά τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιείται η υπάρχουσα υποδομή -πρώτα απ' όλα οι μονάδες επαναεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου στη Ρεβυθούσα και την Αλεξανδρούπολη, ο αγωγός TAP, αλλά και ο διαβαλκανικός αγωγός μέσω αντίστροφης ροής-, πώς μπορούμε να γίνουμε πάροχος ενεργειακής ασφάλειας σε χώρες μέχρι την Ουκρανία.
Υπάρχει ένας διάδρομος μεγάλης γεωπολιτικής σημασίας που συνδέει την Αλεξανδρούπολη, την Ελλάδα γενικότερα, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, τη Μολδαβία και φτάνει μέχρι την Οδησσό. Πρόκειται για έναν διάδρομο που δεν είναι μόνο ενεργειακός, αλλά θα μπορούσε να είναι και διάδρομος logistics. Ειδικά όμως για την ενέργεια, η αποστολή φυσικού αερίου στην Ουκρανία από τη μεριά μας παρέχει στην Ουκρανία ενεργειακή ασφάλεια, αλλά και ευκαιρίες για όλους όσοι εμπλέκονται στη μεταφορά φυσικού αερίου.
Έχουμε ακόμη κάποιες εκκρεμότητες με τους Ρουμάνους φίλους μας, επειδή οι δασμοί είναι ελαφρώς υψηλοί. Θέλουμε να είμαστε σε θέση να προσφέρουμε ένα συνολικό προϊόν όσον αφορά την τιμολόγηση, ένα θέμα που συζήτησα όταν ήμουν στη Ρουμανία. Πιστεύω ότι θα τα καταφέρουμε, διότι θέλουμε να διασφαλίσουμε ότι η διαδρομή αυτή είναι ανταγωνιστική.
Συμφέρει, βέβαια, και την Ουκρανία να διασφαλίσει ότι από άποψη τιμών οι δασμοί δεν θα είναι πολύ υψηλοί, ώστε να διασφαλιστεί ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την υποδομή μας για την εξαγωγή φυσικού αερίου προς την Ουκρανία».
Προκρίνει αντλησιοταμίευση αντί υδρογόνου
«Έχουμε μια στρατηγική για το υδρογόνο, αλλά το υδρογόνο έχει αποδειχθεί πιο περίπλοκο. Τα logistics και το κόστος του υδρογόνου έχουν αποδειχθεί πιο απαιτητικά απ’ ό,τι πολλοί πίστευαν. Είναι μια επιλογή, αλλά αυτή τη στιγμή, σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, θα επικέντρωνα περισσότερους πόρους στην αποθήκευση ενέργειας, και ιδιαίτερα στην αντλησιοταμίευση, επειδή διαθέτουμε τη γεωμορφολογία που το επιτρέπει. Δεν έχουν πολλές χώρες αυτό το πλεονέκτημα και εμείς ήδη έχουμε αρκετούς ταμιευτήρες.
Όπως ξέρετε, έχουμε ένα μεγάλο έργο αντλησιοταμίευσης στην Αμφιλοχία, στη δυτική Ελλάδα, το οποίο χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και προχωρά πολύ καλά. Έχουμε φράγματα. Ελπίζουμε να πέσει και περισσότερη βροχή ώστε να γεμίσουν πλήρως. Αυτός είναι ένας τομέας στον οποίο θα έδινα περισσότερη έμφαση.
Και, παρεμπιπτόντως, όταν κοιτάω τις τεχνολογίες καθαρής ενέργειες σε ευρωπαϊκό επίπεδο, πρέπει να είμαστε πρωτοπόροι στην αποθήκευση ενέργειας. Ορισμένα πειράματα, εταιρείες, δεν πήγαν καλά. Ωστόσο, αυτό δεν πρέπει να μας αποθαρρύνει από τη χρηματοδότηση προηγμένης έρευνας σε νέες λύσεις αποθήκευσης».
Οι αποκλίσεις στις τιμές ενέργειας στην Ευρώπη
«Έστειλα μια επείγουσα επιστολή στην Πρόεδρο της Επιτροπής, στην οποία τόνιζα το αυτονόητο: πρώτον, ότι οι τιμές ενέργειας που έχουμε στην Ευρώπη, γενικότερα, δημιουργούν μείζον πρόβλημα ανταγωνιστικότητας. Και δεύτερον, ότι δεν έχουμε μια ενιαία ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας.
Αν απλώς κοιτάξετε τις αποκλίσεις στις τιμές μεταξύ της δυτικής και βορειοδυτικής Ευρώπης από τη μία και της ανατολικής και νοτιοανατολικής Ευρώπης από την άλλη, θα δείτε ότι εμείς πληρώνουμε συστηματικά πολύ περισσότερα. Είναι θέμα διασυνδέσεων. Πιστεύω βαθιά ότι είναι επίσης θέμα λεπτομερειών στον τρόπο με τον οποίο είναι προγραμματισμένος ο αλγόριθμος του Target Model.
Ελλείψει καλύτερης διατύπωσης -θα το έλεγα πιο ωμά- βρισκόμαστε σε μειονεκτική θέση. Θα χρησιμοποιούσα και πιο αυστηρή λέξη εδώ. Και εδώ μιλάμε για τις φτωχότερες χώρες της Ευρώπης. Αυτό το σύστημα έχει στηθεί ώστε να προσφέρει φθηνότερη ενέργεια, για κάποιο λόγο, ακόμη και όταν υπάρχει τεχνική δυνατότητα ροής ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ χωρών ώστε να εξισορροπούνται οι τιμές, αυτό δεν συμβαίνει.
Άρα είναι θέμα διασυνδέσεων, αλλά όχι μόνο. Και αυτό δεν είναι αποδεκτό. Βρισκόμαστε στην άκρη της Ευρώπης, κάνουμε αυτό που μας αναλογεί σε ό,τι αφορά τη μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Γιατί πρέπει να πληρώνουμε τόσο υψηλότερες τιμές σε μια αγορά που τουλάχιστον θα έπρεπε να στοχεύει στην ισοτιμία; Γιατί διαφορετικά δεν πρόκειται για ευρωπαϊκή αγορά. Ας μην μιλάμε, λοιπόν, για ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας, γιατί απλά δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή. Έχουμε κατακερματισμένες αγορές και για μένα αυτό είναι ένα σοβαρό πρόβλημα».
Task force
«Είναι καλό ότι έχει συγκροτηθεί μια ομάδα εργασίας. Έχω και αρκετή εμπειρία για να ξέρω ότι όταν δημιουργούμε ομάδες εργασίας στην Ευρώπη, ίσως απλώς θέλουμε να «σπρώξουμε» το πρόβλημα στο μέλλον. Και αυτό δεν αφορά μόνο εμάς, αλλά και τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία, την Ουγγαρία. Αυτό δεν πρέπει να είναι αποδεκτό.
Και αυτό μας φέρνει στο ερώτημα: πώς βλέπουμε την ενεργειακή αγορά συνολικά; Πώς διασφαλίζουμε το κοινό ευρωπαϊκό αγαθό; Αυτό είναι που ανέφερε ο Draghi στις εκθέσεις του. Πώς θα επενδύσουμε στις διασυνδέσεις; Για παράδειγμα, τριπλασιάζουμε τη μεταφορική ικανότητα της διασύνδεσής μας με την Ιταλία, κάτι στο οποίο συμφωνήσαμε με τη Giorgia Meloni όταν επισκέφτηκα τη Ρώμη. Είναι καλό και σημαντικό.
Χρειαζόμαστε λοιπόν κάποιον που να κοιτάζει την ευρωπαϊκή αγορά συνολικά, χωρίς να εστιάζει σε συγκεκριμένες αγορές. Κάποιον που να εντοπίζει, για παράδειγμα, τα σημεία συμφόρησης και να διασφαλίζει -και εδώ δεν έχω λύση- ότι υπάρχουν τα χρηματοδοτικά εργαλεία για τη δημιουργία αυτών των διασυνδέσεων που θα κάνουν την αγορά να λειτουργεί πραγματικά απρόσκοπτα.
Για παράδειγμα, αν έχουμε μεγάλη υπερπροσφορά αιολικής ενέργειας στη Βόρεια Θάλασσα το χειμώνα, τον καλοκαίρι θα έχουμε πολύ ήλιο στον Νότο. Και στο τέλος της ημέρας, αυτή η ενέργεια πρέπει να ρέει από εκεί που είναι φθηνότερη προς εκεί που θα ήταν αλλιώς πιο ακριβή, ώστε η αγορά να εξισορροπείται σε χαμηλότερο επίπεδο».
