www.energymag.gr - ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Ένα διαχρονικό ερώτημα στον χώρο της ενέργειας είναι γιατί, παρά την έκρηξη των ΑΠΕ, οι τιμές του ρεύματος μένουν ψηλά. Το ζήτημα αναδείχθηκε στο 7ο Renewable & Storage Forum, όπου εκπρόσωποι της ΡΑΑΕΥ, του ΑΔΜΗΕ, των προμηθευτών και της βιομηχανίας ανέλυσαν τα αίτια αλλά και τις προϋποθέσεις που πρέπει να τεθούν για μια ουσιαστική αποκλιμάκωση.
Το φυσικό αέριο ακόμη «ρυθμιστής» της τιμής
Όπως τόνισε ο αντιπρόεδρος της ΡΑΑΕΥ Δημήτρης Φούρλαρης, παρά την αύξηση των ΑΠΕ που φθάνουν σε μέσο όρο το 45% της ηλεκτροπαραγωγής – με ορισμένες ημέρες να καλύπτουν το σύνολο της ζήτησης – η τελική τιμή στη χονδρεμπορική αγορά εξακολουθεί να καθορίζεται από την ακριβότερη μονάδα που χρειάζεται για να ισορροπήσει το σύστημα, συνήθως φυσικού αερίου. Η εξάρτηση από το εισαγόμενο LNG, που παραμένει ακριβό, διατηρεί το κόστος σε υψηλά επίπεδα.
Ο ίδιος επεσήμανε ότι οι σημερινές τιμές «δεν αποτελούν στρέβλωση», αλλά είναι το τίμημα μιας δύσκολης ενεργειακής μετάβασης, κατά την οποία το σύστημα αναδομείται θεσμικά, τεχνολογικά και κεφαλαιακά.
Παράλληλα, οι επενδύσεις που απαιτούνται σε δίκτυα, αποθήκευση, ψηφιακούς μετρητές και smart τεχνολογίες χρηματοδοτούνται με υψηλό κόστος κεφαλαίου λόγω των επιτοκίων στην ευρωζώνη, και αυτό μετακυλίεται στους καταναλωτές μέσω των ρυθμιζόμενων χρεώσεων.
Αδύναμα δίκτυα και απώλεια φθηνής ενέργειας
Η Ελλάδα διαθέτει ήδη πληθώρα πράσινης ενέργειας σε χαμηλό κόστος, όμως μεγάλο μέρος της χάνεται επειδή δεν υπάρχει επαρκής αποθηκευτική ικανότητα ή δίκτυα για να μεταφερθεί. «Η ενέργεια αυτή δεν αξιοποιείται και τελικά το κόστος βαραίνει τον καταναλωτή», σημείωσε ο κ. Φούρλαρης, υπογραμμίζοντας την ανάγκη ενίσχυσης των δικτύων και των ηλεκτρικών διασυνδέσεων.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο αντιπρόεδρος του ΑΔΜΗΕ Ιωάννης Μάργαρης, ο οποίος διευκρίνισε ότι οι περικοπές παραγωγής ΑΠΕ δεν γίνονται αποκλειστικά λόγω αδυναμίας των δικτύων, αλλά και επειδή σε ώρες χαμηλής ζήτησης η υπερπαραγωγή δεν μπορεί να απορροφηθεί.
Η ανάπτυξη έργων αποθήκευσης, όπως μπαταρίες μεγάλης κλίμακας, θεωρείται πλέον κρίσιμη προϋπόθεση ώστε η φθηνή ενέργεια των μεσημεριανών ωρών να «μεταφέρεται» στις ακριβές βραδινές.
Αποθήκευση και «έξυπνη» ζήτηση
Σύμφωνα με τον κ. Φούρλαρη, η αποθήκευση αποτελεί το «κλειδί» για τη μείωση της μεταβλητότητας των τιμών. Όσο περισσότερα έργα εντάσσονται στην αγορά, τόσο μικρότερες θα είναι οι ακραίες διακυμάνσεις που ταλαιπωρούν τους λογαριασμούς. Ωστόσο, δεν αρκεί μόνο η προσφορά να γίνει ευέλικτη, πρέπει και η ζήτηση να προσαρμοστεί.
Η χρήση έξυπνων μετρητών και δυναμικών τιμολογίων θα δώσει στους καταναλωτές τη δυνατότητα να μετακινούν κατανάλωση εκτός ωρών αιχμής, μειώνοντας το συνολικό κόστος.
Αυτό το μοντέλο, όπως εξήγησε, βοηθά όχι μόνο στην εξομάλυνση της ζήτησης αλλά και στη μείωση των ρευματοκλοπών, που επιβαρύνουν την αγορά.
Ο ρόλος του αερίου και το ζήτημα της ασφάλειας
Παρά τη μεγάλη διείσδυση των ΑΠΕ, το φυσικό αέριο θα εξακολουθήσει να έχει ρόλο, κυρίως ως εφεδρεία. Μέχρι το 2030 αναμένεται η εγκατεστημένη ισχύς ΑΠΕ να φτάσει τα 33 GW, υπερκαλύπτοντας τη ζήτηση και επιτρέποντας εξαγωγές ενέργειας. Όμως, οι λιγνιτικές μονάδες οδεύουν προς απόσυρση (του Αγίου Δημητρίου το 2026, η Πτολεμαΐδα V το 2028), αφήνοντας ως «ασφάλεια» μόνο τις νέες μονάδες αερίου των 800 MW.
Η διατήρηση αυτών των μονάδων, με διαφανείς μηχανισμούς αποζημίωσης όπως διαγωνισμούς διαθεσιμότητας ισχύος, θεωρείται απαραίτητη για την αποφυγή διακυμάνσεων και μπλακάουτ. «Με ένα αξιόπιστο reliability option, μπορούμε να προστατεύσουμε και τους καταναλωτές από αιφνίδιες αυξήσεις», σημείωσε ο κ. Φούρλαρης.
Οι προμηθευτές και ο ρόλος των PPAs
Ο γενικός διευθυντής του ΕΣΠΕΝ, Μίλτος Ασλάνογλου, επεσήμανε ότι σήμερα δεν υπάρχουν τα απαραίτητα εργαλεία ώστε η φθηνή ενέργεια από ΑΠΕ να φτάσει στον καταναλωτή. Η αγορά προμήθειας ενσωματώνει κόστη, εμπορικά ρίσκα και αβεβαιότητες λόγω των ρυθμιστικών τελών, τα οποία ανεβάζουν το τελικό τιμολόγιο.
Η λύση, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι τα μακροχρόνια συμβόλαια αγοράς ενέργειας (PPAs – Power Purchase Agreements), που εξασφαλίζουν σταθερές τιμές και μειώνουν το ρίσκο για τους προμηθευτές.
Στην Ελλάδα, ωστόσο, τα PPAs καλύπτουν μόλις το 5% της παραγωγής, ενώ θα έπρεπε να καλύπτουν το 70-80% για να έχουν πραγματικό αντίκτυπο. «Πρέπει να περάσει η φθηνή ενέργεια στον καταναλωτή. Δεν έχουμε περιθώρια για άλλες καθυστερήσεις», υπογράμμισε.
Συναγερμός από τη βιομηχανία
Η βιομηχανία από την πλευρά της βλέπει το κόστος να αυξάνεται κυρίως στην Αγορά Εξισορρόπησης. Ο πρόεδρος της ΕΒΙΚΕΝ, Αντώνης Κοντολέων, έκανε λόγο για «καρικατούρα αγοράς» και επεσήμανε ότι οι πρακτικές αποζημίωσης λιγνιτικών μονάδων εκτός αγοράς με το σύστημα “pay as bid” επιβαρύνουν τους καταναλωτές κατά 7 €/MWh.
Επιπλέον, σε περιόδους υψηλής παραγωγής ΑΠΕ, παρατηρούνται εκτοξεύσεις χρεώσεων στον Λογαριασμό Προσαυξήσεων 3 (ΛΠ3), ενώ την ίδια ώρα ο ΛΠ1 παραμένει σχεδόν μηδενικός. Το αποτέλεσμα είναι η βιομηχανία να πληρώνει υπέρογκα ποσά, την ώρα που η παραγόμενη ενέργεια εξάγεται.
Πώς θα πέσουν οι τιμές
Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι τέσσερις «μοχλοί» που μπορούν να οδηγήσουν σε μείωση των τιμών είναι:
- Η αποθήκευση ενέργειας, ώστε να σταθεροποιούνται οι διακυμάνσεις.
- Η ενίσχυση των δικτύων και των διασυνδέσεων, ώστε να μην χάνεται φθηνή παραγωγή.
- Η ευελιξία στη ζήτηση, με χρήση έξυπνων τεχνολογιών.
- Η αναθεώρηση του ευρωπαϊκού μοντέλου τιμολόγησης, ώστε οι ΑΠΕ και η αποθήκευση να έχουν ενεργό ρόλο στις αγορές εξισορρόπησης.
Η ΡΑΑΕΥ, όπως τονίστηκε, έχει ρόλο-κλειδί για να διασφαλίσει ότι η μετάβαση θα γίνει με διαφάνεια και δικαιοσύνη. Ο τελικός στόχος είναι η Ελλάδα να περάσει από μια αγορά που καθορίζεται από τη μεταβλητότητα των τιμών, σε μια αγορά που θα βασίζεται στην αξία της παραγωγής – προβλέψιμη, σταθερή και ανταγωνιστική.
