ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΟΥΡΤΑΛΗ - www.energymag.gr
Η πυρηνική ενέργεια έχει επανέλθει στις συζητήσεις γύρω από την πράσινη μετάβαση φέτος, ωστόσο παραμένει ένα διχαστικό θέμα. Ενώ οι παραδοσιακές δυνάμεις όπως η Γαλλία και η Κίνα συνεχίζουν να επεκτείνουν την παραγωγή τους, νέοι παίκτες όπως το Καζακστάν και οι Φιλιππίνες σχεδιάζουν να αναπτύξουν πυρηνική ενέργεια για πρώτη φορά. Ως πηγή ενέργειας χαμηλών εκπομπών άνθρακα, η πυρηνική προσφέρει μια αξιόπιστη επιλογή για την απαλλαγή τον άνθρακα. Ωστόσο, υπάρχουν πολλές προκλήσεις: μεγάλοι χρόνοι κατασκευής, κόστος πάνω από 40% υψηλότερο από την αιολική ή την ηλιακή ενέργεια, κίνδυνοι της εφοδιαστικής αλυσίδας, ανησυχίες για την ασφάλεια και η διάθεση απορριμμάτων, τονίζει ο οίκος.
Ο αγώνας για πυρηνική ενέργεια
Πιο αναλυτικά, όπως επισημαίνει η Allianz Research, η πυρηνική ενέργεια ανεβάζει μομέντουμ, με αρκετές χώρες να δεσμεύονται να κατασκευάσουν νέες μονάδες για να αυξήσουν σημαντικά τη δυναμικότητα.
Σήμερα, 32 χώρες χρησιμοποιούν επί του παρόντος πυρηνική ενέργεια, αλλά μόνο τέσσερις η Γαλλία, η Σλοβακία, η Ουκρανία και το Βέλγιο εξαρτώνται από την πυρηνική ενέργεια ως κύρια πηγή ενέργειας, ενώ άλλες, όπως η Γερμανία, έχουν απομακρυνθεί ενεργά από αυτήν. Ωστόσο, μεγάλα πυρηνικά κράτη όπως η Νότια Κορέα, η Γαλλία, η Κίνα, η Ιαπωνία και η Ρωσία κατασκευάζουν ή σχεδιάζουν πάνω από 65 GW νέας δυναμικότητας και οι «νεοεισερχόμενες» χώρες όπως η Τουρκία, η Αίγυπτος και το Μπαγκλαντές προσθέτουν 11 GW για πρώτη φορά. Άλλες χώρες, όπως η Λευκορωσία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Πακιστάν, έχουν αυξήσει σημαντικά το μερίδιο της πυρηνικής ενέργειας στο μείγμα ηλεκτρικής ενέργειας τους τα τελευταία χρόνια, ενώ κράτη που ιστορικά απέφευγαν την πυρηνική ενέργεια, όπως το Καζακστάν και η Ιταλία, εξετάζουν τώρα την είσοδο στο πεδίο.
Αυτή η ανανεωμένη δυναμική αναμένεται να συνεχιστεί, με εκτιμήσεις να υποδηλώνουν ότι η παραγωγή πυρηνικής ενέργειας θα υπερδιπλασιαστεί έως το 2050. Ωστόσο, όπως τονίζει η Allianz, παρά την ανάπτυξη αυτή, το μερίδιο της πυρηνικής ενέργειας στην παγκόσμια παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας είναι απίθανο να υπερβεί το 10%, καθώς η επέκταση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας προχωρά με ταχείς ρυθμούς .
Προς το παρόν, η παγκόσμια ώθηση της πυρηνικής ενέργειας εξακολουθεί να μην αντικατοπτρίζεται πλήρως στα pipelines έργων. Μεγάλο μέρος της τρέχουσας και προγραμματισμένης κατασκευής συγκεντρώνεται μόνο σε 3 χώρες Ρωσία, Ιαπωνία και Κίνα. Ταυτόχρονα, οι υπάρχοντες πυρηνικοί σταθμοί είναι πλέον κατά μέσο όρο ηλικίας 32 ετών και σύντομα θα χρειαστούν σημαντικές επενδύσεις σε μέτρα παράτασης της διάρκειας ζωής, τα οποία θα μπορούσαν να επιβραδύνουν περαιτέρω τον ρυθμό των νέων κατασκευών.
Ελκυστική επενδυτική περίπτωση
Σίγουρα υπάρχουν αρκετοί και εντυπωσιακοί παράγοντες που καθιστούν την πυρηνική ενέργεια ελκυστική επενδυτική περίπτωση. Είναι μια καλά καθιερωμένη τεχνολογία που προσφέρει αξιόπιστη ενέργεια με χαμηλές εκπομπές άνθρακα, παρέχοντας μια σταθερή εναλλακτική λύση στα ορυκτά καύσιμα.
Επιπλέον, η πυρηνική ενέργεια έχει αποδειχθεί πιο αποδοτική από άποψη κόστους από πολλές παραδοσιακές πηγές ενέργειας, χάρη στο χαμηλότερο κόστος λειτουργίας της) Όταν συνυπολογίζεται η σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας των παρατάσεων διάρκειας ζωής, η πυρηνική ενέργεια μπορεί ακόμη και να ανταγωνιστεί την ηλιακή και την αιολική, επιτυγχάνοντας κόστος τόσο χαμηλό όσο 4 σεντς ανά kWh.
Ένα επιπλέον πλεονέκτημα είναι η ικανότητά του να παρέχει σταθερή απόδοση, επισημαίνει η Allianz. Σε αντίθεση με την αιολική ή την ηλιακή ενέργεια, που εξαρτώνται από μεταβλητούς φυσικούς πόρους, η πυρηνική ενέργεια παρέχει σταθερή ηλεκτρική ενέργεια με χαμηλές εκπομπές άνθρακα, έναν κρίσιμο παράγοντα για την επιχειρηματική δραστηριότητα. Ελλείψει προηγμένων λύσεων δικτυακής υποδομής και αποθήκευσης ενέργειας, οι ενεργοβόρες βιομηχανίες όπως το τσιμέντο, ο χάλυβας και η τεχνητή νοημοσύνη που δεν μπορούν εύκολα να προσαρμόσουν τα καταναλωτικά τους πρότυπα στις διακυμάνσεις της διαθεσιμότητας αιολικής και ηλιακής ενέργειας, μπορούν να βασιστούν στην πυρηνική ενέργεια για να επιτύχουν τους στόχους τους για την απεξάρτηση από τον άνθρακα. Πράγματι, εταιρείες τεχνολογίας όπως η Microsoft, η Google και η Alphabet έχουν αρχίσει να στρέφουν την προσοχή τους στην πυρηνική ενέργεια για να τροφοδοτήσουν τα κέντρα δεδομένων τους. Για τη σταθερότητα που παρέχει, αυτές οι εταιρείες είναι ακόμη διατεθειμένες να πληρώσουν σημαντικά υψηλότερες τιμές, με το κόστος της πυρηνικής ενέργειας να υπερβαίνει αυτό της αιολικής ή της ηλιακής ενέργειας κατά περισσότερο από 60%.
Η ανάπτυξη μικρών πυρηνικών αντιδραστήρων (SMR) έχει επιπλέον δυνατότητες για την ενίσχυση της παραγωγής πυρηνικής ενέργειας τα επόμενα χρόνια. Αυτοί οι αντιδραστήρες παρέχουν μεγαλύτερη ευελιξία και επεκτασιμότητα στην ανάπτυξη, ενώ υπόσχονται επίσης χαμηλότερες αρχικές απαιτήσεις κεφαλαίου. Με τους χρόνους κατασκευής που εκτιμάται ότι είναι περισσότερο από 40% μικρότεροι από τους παραδοσιακούς πυρηνικούς σταθμούς, τα SMR θεωρούνται ταχύτερη και πιο προσαρμόσιμη λύση.
Οι προκλήσεις και τα μειονεκτήματα
Ωστόσο, η εμπορευματοποίηση των SMR αντιμετωπίζει προκλήσεις, καθώς τα τρέχοντα έργα αναφέρουν πολύ υψηλότερο κόστος, που συχνά υπερβαίνει τα 100 δολ./MWh. Αυτά τα αυξημένα κόστη έχουν ήδη εμποδίσει ορισμένες εξελίξεις, με έργα όπως η πρωτοβουλία της NuScale στη Γιούτα να τερματίζονται στα τέλη του περασμένου έτους.
Υπάρχουν επίσης σημαντικοί περιορισμοί στην πυρηνική τεχνολογία. Οι μεγάλοι χρόνοι κατασκευής, κατά μέσο όρο περίπου οκτώ χρόνια, συχνά οδηγούν σε πυρηνικά έργα που χρειάζονται σχεδόν 15 χρόνια από την αρχική πρόταση έως τη σύνδεση με το δίκτυο.
Για την πράσινη μετάβαση, αυτό σημαίνει ότι η επιδίωξη της πυρηνικής ενέργειας τώρα πιθανότατα θα συμβάλει στους στόχους απαλλαγής από τις εκπομπές άνθρακα μόνο μετά το 2040, το οποίο είναι εξαιρετικά αργά για να ευθυγραμμιστεί με τον στόχο για διατήρηση της αύξησης της θερμοκρασίας κάτω από τους +2°C. Μέχρι τότε, το ενεργειακό τοπίο θα έχει μεταμορφωθεί, με διευρυμένα δίκτυα, προηγμένες λύσεις αποθήκευσης, νέα σχέδια αγορών με επίκεντρο τις ανανεώσιμες πηγές και προβλεπόμενες μειώσεις κόστους για ηλιακή και αιολική ενέργεια. Αυτό πιθανότατα θα περιορίσει τις περιπτώσεις όπου η πυρηνική ενέργεια είναι αποδοτική και ανταγωνιστική από πλευράς κόστους, τονίζει η Allianz.
Ο κίνδυνος συγκέντρωσης είναι ένα άλλο μειονέκτημα της πυρηνικής ενέργειας. Η πυρηνική αλυσίδα εφοδιασμού είναι ιδιαίτερα συγκεντρωμένη μεταξύ λίγων κρατικών εταιρειών, υπογραμμίζοντας τη σημαντική επιρροή της γεωπολιτικής σε όλο τον κύκλο ζωής της ενέργειας αυτής. Τα αποθέματα και η προμήθεια ουρανίου βρίσκονται σε λιγότερες από δέκα χώρες. Το Καζακστάν, ο μεγαλύτερος παραγωγός ουρανίου στον κόσμο κυριαρχείται από την κρατική εταιρεία Kazatomprom, η οποία ελέγχει τα περισσότερα ορυχεία, αν και τα εκμεταλλεύονται διεθνείς εταιρείες εξόρυξης. Τα αποθέματα της Αφρικής και της Κεντρικής Ασίας, μαζί με την Αυστραλία και τον Καναδά, αντιπροσωπεύουν το 84% των παγκόσμιων αποθεμάτων ουρανίου.
Ωστόσο, ο εμπλουτισμός ουρανίου, ένα κρίσιμο βήμα στην αλυσίδα εφοδιασμού πυρηνικών, πραγματοποιείται μακριά από τις εγκαταστάσεις εξόρυξης και είναι ακόμη πιο συγκεντρωμένος. Περίπου το 77% της παγκόσμιας ικανότητας εμπλουτισμού ελέγχεται από τρεις μεγάλες κρατικές εταιρείες: τη Rosatom (Ρωσία), η οποία διαχειρίζεται πάνω από το 40% του συνολικού εμπλουτισμού, την Orano (Γαλλία) και την CNNC (Κίνα), που μαζί αντιπροσωπεύουν πάνω από 35%.
Αυτή η συγκέντρωση έχει τροφοδοτήσει γεωπολιτικές εντάσεις τα τελευταία χρόνια. Για παράδειγμα, παρά τις συνεχιζόμενες κυρώσεις κατά της Ρωσίας, η Rosatom έχει κυρίως αποκλειστεί από τους δυτικούς καταλόγους κυρώσεων. Μια άλλη πηγή έντασης είναι η πρόσφατη ένταση μεταξύ του Νίγηρα (ο οποίος προμηθεύει περίπου το 6% του παγκόσμιου ουρανίου) και της Γαλλίας, της οποίας η κρατική εταιρεία Orano εκμεταλλεύεται ορυχεία Νιγηρίας και εμπλουτίζει με ουράνιο τη Γαλλία για την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας.
Στο ανώτερο άκρο της εφοδιαστικής αλυσίδας, κυριαρχούν οι μεγάλες κρατικές επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, με λίγες εξαιρέσεις. Στις ΗΠΑ, η Exelon ξεχωρίζει ως ιδιωτική οντότητα, η οποία παράγει περίπου το 20% της εγχώριας πυρηνικής ενέργεια. Η γαλλική EDF έχει τον μεγαλύτερο στόλο αντιδραστήρων στον κόσμο, ενώ κρατικοί γίγαντες, όπως η Rosatom και η CNNC, είναι κάθετα ενοποιημένοι σε ολόκληρο τον κύκλο της πυρηνικής ενέργειας, καθένας από τους οποίους αντιπροσωπεύει περίπου το 5-6% της συνολικής παγκόσμιας πυρηνικής παραγωγής.
Τέλος, υπάρχει το διαρκές ζήτημα της διάθεσης πυρηνικών αποβλήτων, το οποίο συνοδεύεται από σημαντικό κόστος και προκλήσεις. Για παράδειγμα, παρά τη σταδιακή κατάργηση της πυρηνικής ενέργειας, η Γερμανία θα χρειαστεί να δαπανήσει περισσότερα από 15 δισεκατομμύρια ευρώ για τη διαχείριση των υφιστάμενων αποθετηρίων πυρηνικών αποβλήτων της.
Όπως καταλήγει ο οίκος, τελικά, η πυρηνική ενέργεια μπορεί να βοηθήσει στην επιτάχυνση της απομάκρυνσης από τον άνθρακα, αλλά η χρηματοδότηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η επέκταση των δικτύων και οι τεχνολογίες αποθήκευσης θα παραμείνουν οι κεντρικοί πυλώνες της παγκόσμιας μετάβασης στον ενεργειακό τομέα. Όπου η πυρηνική υποδομή είναι ήδη εγκατεστημένη, η συνέχιση της εμπιστοσύνης σε αυτή μπορεί να είναι οικονομικά και περιβαλλοντικά επωφελής, συμβάλλοντας στην επιτάχυνση της απομάκρυνσης από τον άνθρακα και το φυσικό αέριο. Ωστόσο, οι επενδύσεις στην πυρηνική ενέργεια δεν θα πρέπει να αποβούν εις βάρος της χρηματοδότησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της επέκτασης των δικτύων και των τεχνολογιών αποθήκευσης, οι οποίες θα είναι βασικές για την εγγύηση μιας βιώσιμης και οικονομικά αποδοτικής μετάβασης στο net zero.
