Τα χειρότερα τρέχουν να αποφύγουν ΔΕΔΔΗΕ και ΑΔΜΗΕ έχοντας μπροστά τους μια περίοδο σημαντικής δοκιμασίας για το ηλεκτρικό σύστημα της χώρας με όλες τις «καμπάνες» να χτυπούν τις ημέρες του Πάσχα όταν και αναμένεται να εκδηλωθεί η «τέλεια καταιγίδα» με υπερπαραγωγή ΑΠΕ ελέω ηλιοφάνειας, πολύ χαμηλή ζήτηση και μηδενικές εξαγωγές.
Το παραπάνω σενάριο, όντας το χειρότερο δυνατό σενάριο που μπορεί να εξελιχθεί, περιέγραψαν στελέχη των δύο Διαχειριστών μιλώντας στην χθεσινή ημερίδα της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων με τίτλο «Μεθοδολογία Περιορισμών Έγχυσης Σταθμών ΑΠΕ».
Η κατάσταση, όπως αναφέρθηκε αξιολογείται ως ιδιαίτερα κρίσιμη και σημαντική με στελέχη να αναφέρουν στην σχετική ημερίδα ότι «αν δεν υπάρξει μεγαλύτερο ψαλίδι στη διανομή, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να πέσει το δίκτυο». Αν και το κύριο σενάριο «έτρεξε» για την Κυριακή του Πάσχα κατά αναλογία και της περσινής χρονιάς, ωστόσο, όπως διευκρινίζουν αρμόδιες πηγές, το πρόβλημα ελοχεύει από τούδε και στο εξής με ενδεχομένως, πρώτο «crash test» την 25η Μαρτίου, όπου επίσης αναμένεται χαμηλή ζήτηση, ενδεχόμενα υψηλή παραγωγή ΑΠΕ λόγω καιρικών συνθηκών κοκ.
Σε κάθε περίπτωση, το πρόβλημα θα επιμείνει καθ’ όλη την διάρκεια της Άνοιξης, όντας πλέον περίοδος περικοπών που δυνητικά δύναται να κορυφώνονται επικίνδυνα για την ασφάλεια του συστήματος.
Η ιδιαιτερότητα της Κυριακής του Πάσχα ή ενδεχόμενα της 25ης Μαρτίου έγκειται στο γεγονός ότι οι «εύκολες» περικοπές, δηλαδή τα πάρκα στο ΕΣΜΗΕ ή τα πάρκα με εξοπλισμό «set-point» (Ομάδα Α1) ή με τοπικό χειρισμό διακοπών (Ομάδα Α2) δεν επαρκούν με αποτέλεσμα να επαφίεται η «σωτηρία» του συστήματος στην «ανταπόκριση» της Ομάδας Β και «εσχάτως» στην αποσύνδεση μεικτών γραμμών που φιλοξενούν και καταναλωτές.
Ορισμένα ενδεικτικά νούμερα
Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι οι περικοπές ΑΠΕ στο ΕΣΜΗΕ έφτασαν το 2,71% το 2024, ενώ το 4,75% της συνολικής παραγωγής φωτοβολταϊκών στο σύστημα μεταφοράς και αναλόγως το 2,31% στην περίπτωση των αιολικών πάρκων. Πάντως το πρόβλημα βαίνει διογκούμενο συν τω χρόνω με τις μέρες περιορισμού έγχυσης ΑΠΕ να ήταν μόλις 7 το 2022 και σε διάστημα δύο χρόνων να πολλαπλασιάστηκαν σε 43 το 2023 και 102 το 2024 με προοπτική νέου ρεκόρ φέτος.
Απαιτείται γενναίο «ψαλίδι»
Βέβαια, όπως διευκρινίζουν έτερες πηγές εκ του ΑΔΜΗΕ, το πράγμα προφανώς δεν θα αφεθεί στην τύχη του, φτάνοντας στο «σημείο 0» για την ευστάθεια του συστήματος, ωστόσο «μαθηματικά» αν τα πράγματα συνεχίσουν ως έχουν και με τα «νούμερα» που γράφουν τα μοντέλα, ο κίνδυνος καραδοκεί.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ, η υπερπαραγωγή των σταθμών ΑΠΕ αναμένεται να φτάσει τα 5.300 MW, πράγμα που σημαίνει ότι ακόμη και με την μέγιστη αξιοποίηση των διασυνδέσεων της χώρας, περισσεύουν προς αποκοπή 3.000 MW, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η αποκοπή των set-point δεν επαρκεί παρά χρειάζεται να «τεθούν εκτός» και τα έργα της Ομάδας Β, δηλαδή αυτά που ελέγχονται μόνο από τους παραγωγούς.
Σε αυτή την κατεύθυνση, το πλαίσιο έκτακτων μέτρων περιλαμβάνει, όπως έχει γράψει το energypress, την επιβολή «πέναλτι» 500 ευρώ ανά παραγόμενη μεγαβατώρα για τους παραγωγούς που θα «απειθαρχήσουν» στις εντολές αποκοπής των διαχειριστών. Πρόκειται για τα έργα που συνθέτουν την Ομάδα Β, όπου οι παραγωγοί θα ενημερωθούν τηλεφωνικά ή με SMS να περιορίσουν το σύνολο της ισχύος των σταθμών τους για συγκεκριμένη χρονική περίοδο.
Προς επίρρωσιν της κρισιμότητας της κατάστασης, τα έργα της Ομάδας Β μπαίνουν για πρώτη φορά φέτος στην «εξίσωση» των περικοπών, έχοντας μείνει στο απυρόβλητο όλο το προηγούμενο διάστημα υπό το βάρος των τεχνικών δυσκολιών όσο και λόγω του ότι δεν χρειάστηκε να συμπεριληφθούν στις αναγκαίες περικοπές για την εξισορρόπηση του συστήματος.
Σήμερα όμως η εικόνα είναι παντελώς διαφορετική και εντάσσονται κανονικά στο σχεδιασμό με την πρόβλεψη «πέναλτι» αν δεν υπακούσουν. Ωστόσο ακόμη και με την Ομάδα Β, το ερώτημα παραμένει αν θα χρειαστούν πρόσθετες περικοπές που αυτές πλέον θα αναζητηθούν στις μεικτές γραμμές όπως προαναφέρθηκε.
Όλα τα παραπάνω μέτρα προβλέπονται στο Μνημόνιο των Διαχειριστών ΑΔΜΗΕ και ΔΕΔΔΗΕ, το οποίο θα πρέπει να εγκριθεί το αργότερο μέχρι την 1η Απριλίου προκειμένου να υπάρξει η βέλτιστη δυνατή προετοιμασία ενόψει των «δοκιμασιών» που έχουμε μπροστά μας.
Η παράμετρος των διασυνδέσεων
Η μέγιστη μεταφορική ικανότητα των διασυνδέσεων (Net Transfer Capacity – NTC) υπολογίζεται σε 2260 MW με την επιφύλαξη, ωστόσο, όπως επισημάνθηκε, των τεχνικών προκλήσεων που υπάρχουν όταν τα καλώδια δουλέψουν στο μέγιστο των δυνατοτήτων τους. Σε μια τέτοια περίπτωση και με βάση την εκτίμηση για το ημέρα «ορόσημο» της Κυριακής του Πάσχα, τις ώρες 09:00 με 16:00, οι διασυνδέσεις θα λειτουργήσουν κοντά στα μέγιστα όρια τους και η απώλεια, όπως επισημαίνει ο ΑΔΜΗΕ, έστω και μίας διασύνδεσης μπορεί να οδηγήσει σε σταδιακή απώλεια όλων των διασυνδέσεων και κατά συνέπεια σε νησιδοποίηση του ελληνικού Συστήματος, υπερσυχνότητα και μεγάλη πιθανότητα ολικής σβέσης.
Ωστόσο, το πιθανότερο σενάριο είναι να περιοριστούν έως και να «εξαφανιστούν» οι εξαγωγές προς τις γειτονικές χώρες καθώς είτε θα επικρατούν ανάλογες συνθήκες είτε οι ανάγκες των συστημάτων θα είναι τέτοιες που δεν χρειάζονται εισαγωγές για την κάλυψή τους. Υπενθυμίζεται ότι το Ορθόδοξο Πάσχα συμπίπτει με το Καθολικό Πάσχα γεγονός που έρχεται να συμπληρώσει την «κακή συγκυρία», διαμορφώνοντας ανάλογες συνθήκες ανισορροπίας παραγωγής και ζήτησης συνολικότερα στην περιοχή, ιδίως αν επικρατήσουν ευνοϊκές συνθήκες για τα φωτοβολταϊκά. Αν στην εξίσωση προσθέσουμε και τα αιολικά τότε η κατάσταση γίνεται εξαιρετικά δυσκολότερη.
Πιο γρήγορα τα set-point
Σε αυτή την κατεύθυνση, αρμόδια στελέχη του ΑΔΜΗΕ και του ΔΕΔΔΗΕ, όπως αποτυπώθηκε κατά την χθεσινή ημερίδα της ΡΑΑΕΥ, δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στην επιτάχυνση της διαδικασίας εγκατάστασης συστημάτων set-point, δεδομένου ότι το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του χαρτοφυλακίου των φωτοβολταϊκών που βρίσκονται στο δίκτυο διανομής παραμένει «εκτός ελέγχου» με τελευταίες προσθήκες επιπλέον 800 MW χωρίς τηλεχειρισμό.
Άλλωστε, ο ΔΕΔΔΗΕ, αναλύοντας τις άμεσες και μεσοπρόθεσμες δράσεις «άμυνας» προς αποφυγήν του μερικού ή ολικού μπλακάουτ σημειώνει χαρακτηριστικά τον Απρίλιο του 2025 ως σημαντικό ορόσημο για την αύξηση κατά το δυνατόν της διακοπτόμενης ισχύος ΑΠΕ. Σε κάθε περίπτωση και χωρίς να μπορεί να προδιαγράψει κανείς πως θα προχωρήσει η επέκταση του τηλεχειρισμού στα πάρκα, το κύριο πρόβλημα εντοπίζεται στον μεγάλο όγκο των πάρκων χωρίς τηλεχειρισμό τα οποία υπολογίζονται περί τα 6 GW.
Ο ΔΕΔΔΗΕ φιλοξενεί αυτή την στιγμή 8,5 GW σταθμούς ΑΠΕ εκ των οποίων τα 1,9 GW ελέγχονται μέσω διακοπτών ή τοπικών χειρισμών. Σημειώνεται ότι υποχρέωση για εγκατάσταση εξοπλισμού set-point έχουν 600 σταθμοί ισχύος από 1 MW και πάνω και 5.700 σταθμοί από 400 kW έως 1 MW με ένα μέρος αυτών να έχει ολοκληρώσει την εγκατάσταση και θέση σε λειτουργία του συστήματος. Επομένως μιλάμε για χιλιάδες πάρκα που θα ισχύσει το μέτρο της κινητοποίησης του παραγωγού για να υλοποιήσει την εντολή αποκοπής του πάρκου.
Για την διασφάλιση της επικοινωνίας με το σύνολο της «διεσπαρμένης» παραγωγής της Ομάδας Β, ο ΔΕΔΔΗΕ, όπως εξηγήθηκε, κατά την ημερίδα, θα προχωρήσει στην κατάρτιση μητρώου υπόχρεων παραγωγών και αυτοπαραγωγών καθώς και στην ενημέρωσή τους. Επιπρόσθετα, θα επικαιροποιήσει τα στοιχεία επικοινωνίας των παραγωγών και αυτοπαραγωγών, ενώ θα διευθετήσει την κατάρτιση της διαδικασίας για τη μαζική αποστολή sms.
Οι άμεσες δράσεις αφορούν στα εξής:
- Έναρξη στα ΚΕΔΔ των σταθμών παραγωγής που έχουν εγκαταστήσει συστήματα τηλεεποπτείας και τηλελέγχου
- Συνέχιση εγκατάστασης τηλεχειριζόμενων διακοπτών στο Δίκτυο ή εγκατάσταση τηλεχειρισμού σε υφιστάμενους διακόπτες, για την ένταξη νέων σταθμών στην Ομάδα Α1
- Υλοποίηση διασύνδεσης με τα συστήματα εποπτείας και ελέγχου των Φο.Σ.Ε., προς περικοπή μέσω αυτών των σταθμών που εκπροσωπούν, ως μεταβατική λύση για την αύξηση της διακοπτόμενης ισχύος
- Διασύνδεση με συστήματα ΑΔΜΗΕ για λήψη set-point και αποστολή μετρούμενης ισχύος σταθμών ΑΠΕ
Μεσοπρόθεσμες Δράσεις
- Αναβάθμιση των ΚΕΔΔ
- Ενσωμάτωση Συστήματος Διαχείρισης Ενέργειας για αυτοματοποιημένη διαχείριση των ΑΠΕ του Δικτύου σε πραγματικό χρόνο
- Ένταξη στα ΚΕΔΔ σημαντικής ισχύος ΑΠΕ.
Ως προς λοιπά διαδικαστικά θέματα για την ενεργοποίηση διαδικασιών περιορισμού έγχυσης ΑΠΕ παρατίθεται η παρακάτω διαφάνεια από την χθεσινή παρουσίαση του ΑΔΜΗΕ:
