Το πρόβλημα υπογειοποίησης μέρους του δικτύου ηλεκτρισμού είναι γνωστό. Οι πυρκαγιές του Αυγούστου το ανέδειξαν περισσότερο. Το budget ωστόσο του Ταμείου Ανάκαμψης (RRF) είναι συγκεκριμένο, προβλέπει μόνο 187 εκατ. ευρώ. Και με ένα μέσο κόστος 85.000 ευρώ το χιλιόμετρο, αρκεί μόνο για υπογειοποιήσεις 2.150-2.200 χλμ. Στην εποχή όμως των ακραίων δασικών πυρκαγιών όπως αυτές της Αττικής και των «mega fires» της Εύβοιας, τα δεδομένα αναθεωρούνται, καθώς οι ανάγκες είναι σαφώς μεγαλύτερες.
Στην λογική αυτή, το ΥΠΕΝ σκέφτεται να εξαντλήσει κάθε δυνατότητα χρηματοδότησης περαιτέρω υπογειοποίησεων μέσω του ΕΣΠΑ.
Η διερεύνηση θα ξεκινήσει άμεσα και αποτελεί για το υπουργείο μέρος της ευρύτερης αντιμετώπισης του προβλήματος της κλιματικής κρίσης. Κίνηση που έχει λογική, πόσο μάλλον όταν τα κόστη υπογειοποίησης ενός δικτύου είναι ακόμη «απαγορευτικά», όντας τρεις σχεδόν φορές ακριβότερα απ’ ότι στο εναέριο.Σήμερα η κατασκευή ενός χιλιομέτρου δικτύου Μέσης Τάσης στο εναέριο δίκτυο στοιχίζει 30.000 ευρώ. Αν αυτό γίνει υπόγειο το κόστος εκτινάσσεται στα 100.000 ευρώ. Τρεις και πλέον φορές πάνω. Αντίστοιχα, στη Χαμηλή Τάση, το κόστος ενός χιλιομέτρου στο εναέριο δίκτυο κινείται στα 25.000 ευρώ. Αν αυτό υπογειοποιηθεί η τιμή εκτοξεύεται στα 70.000 ευρώ.
Από τα 240.000 χλμ του ΔΕΔΔΗΕ, αφαιρώντας το 10% των δικτύων που είναι ήδη υπόγεια, απομένουν 216.000 χλμ. Κάνοντας μια απλή υπόθεση εργασίας και πολλαπλασιάζοντάς τα με ένα μέσο κόστος 85.000 ευρώ/ χλμ, με βάση την αναλογία των γραμμών Μέσης και Χαμηλής Τάσης, η άσκηση βγάζει ότι η υπογειοποίηση θα κόστιζε πανελλαδικά 18,3 δισ ευρώ. Ενα ολόκληρο ΕΣΠΑ δηλαδή!
Αυτός είναι και ο λόγος που τελικά επελέγη τα έργα υπογειοποίησης της επόμενης 5ετίας να περιοριστούν σε περίπου 2.150 χιλιόμετρα, εστιάζοντας σε περιοχές υψηλού κινδύνου, όπως δασικές, σημεία πόλεων όπως τα Β.Προάστια στην Αττική και τουριστικούς προορισμούς, όπως οι νησιωτικοί. Το κεφαλαίο υπογειοποιήσεις άρχισε να ανοίγει ξανα τον περασμένο Φεβρουάριο μετά την καταστροφική χιονοθύελλα «Μήδεια», ενώ το Business Plan του ΔΕΔΔΗΕ (2021-2025) προβλέπει έργα ύψους 243 εκατ. ευρώ, αρχής γενομένης από το Τατόι (3,4 χλμ).
Τα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης
Το βαρύ πυροβολικό (187 εκατ.) θα προέλθει από το Ταμείο Ανάκαμψης, τα έργα έχουν ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2025 και χωρίζονται σε δύο κατηγορίες : Το πρώτο πακέτο αφορά αμιγώς δασικές περιοχές και μεταξύ άλλων προβλέπει υπογειοποίηση ή μετατόπιση του δικτύου με στόχο να βελτιώσει την ανθεκτικότητα και αξιοπιστία του. Χρηματοδοτείται από το RRF με 40 εκ. ευρώ. Το δεύτερο πακέτο συνίσταται σε υπογειοποίηση και αναδρομολόγηση του δικτύου διανομής σε οικισμούς ιδιαίτερης σημασίας από πολιτιστική ή τουριστική άποψη, καθώς και σε αστικά κέντρα, με προτεραιότητα περιοχές όπου οι υποδομές είναι ευάλωτες σε ακραία καιρικά φαινόμενα. Το budget ανέρχεται σε 60 εκατ. ευρώ.
Κλειδί της όλης υπόθεσης είναι ότι για να εισπράξει ο ΔΕΔΔΗΕ αυτά τα κεφάλαια θα πρέπει ως τα τέλη του 2023 να έχει κοινοποιήσει στις Βρυξέλλες τα σχέδια συμβάσεων για την ανάθεση των εργασιών.
Τα δύο βασικά προβλήματα της υπογειοποίησης
Η υπογειοποίηση δικτύων, όταν γίνεται εκ των υστέρων, αντιμετωπίζει δύο βασικά προβλήματα. Το ένα είναι τα κόστη. Οσο μεγαλύτερο μήκος του δικτύου υπογειοποιείται, τόσο περισσότερο θα πρέπει οι καταναλωτές να επωμιστούν μέρος του κόστους, μέσω αυξήσεων στα τιμολόγια. Οσοι κοινοτικοί πόροι και να βρεθούν δεν αρκούν για να καλύψουν τα κόστη δισεκατομμυρίων που συνεπάγεται η υπογειοποίηση δεκάδων χιλιάδων χιλιομέτρων δικτύων. Ισχύει για κάθε χώρα. Τη διαφορά κάποιος θα πρέπει να τη καλύψει.
Το δεύτερο πρόβλημα αφορά την ταλαιπωρία που συνεπάγεται η εκ των υστέρων υπογειοποίηση εναέριων καλωδίων. Ενα ερώτημα είναι το κατά πόσο οι τοπικές κοινωνίες είναι διατεθειμένες να σκαφτούν οι περιοχές τους από την αρχή.
Επίσης με το που θα ξεκινήσουν οι εκσκαφές, είναι σίγουρο ότι θα βρεθούν στην ημερήσια διάταξη ζητήματα με την αρχαιολογική υπηρεσία, αλληλοκαλύψεις με άλλα δίκτυα, ύδρευσης, αποχέτευσης, οπτικών ινών, φυσικού αερίου, μαζί με καυγαδες με ιδιοκτήτες ακινήτων.
Κόστη και ταλαιπωρία από τα έργα είναι τα δύο βασικά ζητήματα. Υπάρχει βέβαια και μια άλλη ανάγνωση. Καθώς μπαίνουμε ολοταχώς σε μια δεκαετία όπου η επιδείνωση της κλιματικής αλλαγής θα μας φέρνει όλο και συχνότερα αντιμέτωπους με ακραία φαινόμενα, το ερώτημα είναι τι έχει μεγαλύτερο κόστος. Μια επιβάρυνση στο τιμολόγιο ή οι ζημιές που προκαλούν οι «μέγα - πυρκαγιές» όπως αυτές της Εύβοιας, καταστροφικές πλημμύρες όπως παλαιότερα εκείνη της Μάνδρας και χιονοθύελλες σαν τη «Μήδεια». Η συζήτηση αυτή δεν έχει ακόμη ανοίξει, είναι όμως πολύ πιθανό κάποια στιγμή να γίνει μέρος της ατζέντας.
