Αντίδοτα απέναντι στο ηλεκτροσόκ αναζητά η Ευρώπη, φοβούμενη ότι τυχόν παράταση των αυξήσεων στο ρεύμα θα πυροδοτήσει ένα νέο κύμα ευρωσκεπτικισμού, φέρνοντας τον ευρωπαίο πολίτη απέναντι στην κεντρική της στρατηγική, αυτή της ενεργειακής μετάβασης.
Τα παιχνίδια με τους ρύπους, οι καταγγελίες για χειραγώγηση της αγοράς και ο διπλασιασμός από αρχές του έτους των τιμών στα δικαιώματα CO2 (59,43 ευρώ/ τόνος χθες), ενισχύουν το κύμα αντιδράσεων, αυξάνουν την πίεση στις κυβερνήσεις, μαζί και την ανησυχία.
Καθώς στην Γαλλία, εκφράζονται φόβοι για επανεμφάνιση των «κίτρινων γιλέκων», η ευρωπαϊκή ηγεσία κάνει ό,τι μπορεί για να πείσει πως υπαίτιος των αυξήσεων δεν είναι το Σύστημα Εμπορίας Ρύπων, το βασικότερο εργαλείο της πράσινης μετάβασης, παρά το φυσικό αέριο και τα ορυκτά καύσιμα.
Η αγωνία της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάινεν, έκδηλη. Στην ετήσια ομιλία της για την κατάσταση της Ενωσης, η επικεφαλής της υπεραμύνθηκε της «Πράσινης Συμφωνίας», κρίνοντας ωστόσο από τις αντιδράσεις δεν κατάφερε να κατευνάσει την ανησυχία για τις αυξανόμενες ενεργειακές τιμές. Στο ίδιο μήκος κύματος και ο αντιπρόεδρος, Φρανς Τίμερμανς, αρμόδιος για το κλίμα, σύμφωνα με τον οποίο «μόνο το ένα πέμπτο της αύξησης των τιμών μπορεί να αποδοθεί στις τιμές των δικαιωμάτων CO2».
Κατά πόσο οι επίσημες ευρωπαϊκές φωνές πείθουν ή όχι θα φανεί σύντομα. Ένα όμως είναι σίγουρο. Καταγγελίες όπως αυτές που βρίσκονται στα χέρια της ευρωπαϊκής αρχής για τα χρηματοοικονομικά Esma, ότι 200 και πλέον κερδοσκόποι «σπεκουλάρουν», και αυξάνουν τις τιμές προς όφελος των χαρτοφυλακίων τους, δεν βοηθούν τη Κομισιόν. Φωνές όπως του ευρωβουλευτή των Πράσινων Φίλιπ Λαμπέρτ, που ερωτηθείς για τον κίνδυνο να υπονομευτεί η «Πράσινη Συμφωνία», εάν το κόστος βαρύνει τη μεσαία τάξη, απάντησε «είναι δυνατόν να μην το σκεφτόμαστε ; Είμαστε τόσο ηλίθιοι;», βρίσκουν περισσότερα ευήκοα ώτα.
Οχι τυχαία, η γαλλική Les Echos σημειώνει ότι σε Γαλλία, καθώς και σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες «εκφράζονται φόβοι για επανεμφάνιση του κινήματος των «κίτρινων γιλέκων». «Οι ηγέτες της ΕΕ φοβούνται την επανεμφάνιση παρόμοιων κινήσεων», σημειώνει η εφημερίδα θυμίζοντας ότι σχετικές διαδηλώσεις έχουν ήδη πραγματοποιηθεί στην Ισπανία, χώρα όπου η τιμή ρεύματος ήταν ήδη η πέμπτη ακριβότερη στην ΕΕ στο τέλος του 2020.
Στην πραγματικότητα και παρ’ ότι ο Τίμερμανς έχει δίκιο - βασικός παράγοντας εκτίναξης του κόστους είναι το φυσικό αέριο - εντούτοις τμήμα των αυξήσεων είναι αποτέλεσμα της ευρωπαϊκής πολιτικής, όσον αφορά το CO2. Το διακύβευμα επομένως για την ευρωπαϊκή πολιτική της ενεργειακής μετάβασης είναι αν θα έχει σύμμαχο τον ευρωπαίο πολίτη ή θα δημιουργηθούν αντιδράσεις. Δεν είναι τυχαίο ότι πέραν των μέτρων που λαμβάνουν, σειρά κυβερνήσεων δείχνουν διατεθειμένες να αναζητήσουν πιο κεντρικές πολιτικές λύσεις, ζητώντας από τη Κομισιόν να παρέμβει πιο απιο αποφασιστικά στην αγορά των ρύπων.
Τα μέτρα ανά χώρα
Προς ώρας δεν βρισκόμαστε ακόμη εκεί, δηλαδή στην λήψη μέτρων από Βρυξέλλες. Τον τόνο δίνουν τα ξεχωριστά μέτρα κάθε κυβέρνησης, από μειώσεις φόρων και εκπτώσεις σε ειδικές κατηγορίες, έως παρεμβάσεις στις τιμές.
Στην Ιταλία μπροστά στον κίνδυνο επερχόμενων αυξήσεων 40% στο ηλεκτρικό ρεύμα, η κυβέρνηση Ντράγκι αναλαμβάνει πρωτοβουλίες μείωσης των φόρων που περιέχονται στον λογαριασμό ηλεκτρικού. Σε γενναία μείωση των τιμών προχωρώντας σε φορολογικές περικοπές με στόχο να κρατηθούν οι λογαριασμοί του ηλεκτρικού στα επίπεδα του 2018, προχώρησε στην Ισπανία η κυβέρνηση Σάντσεθ. «Θα μειώσουμε τα κέρδη των εταιρειών ενέργειας για να ωφεληθούν οι καταναλωτές», τόνισε ο Ισπανός πρωθυπουργός που φοβάται πολιτική κρίση, καθώς οι τιμές χονδρικής έχουν τριπλασιαστεί σε πάνω από 172 ευρώ ανά κιλοβατώρα το τελευταίο εξάμηνο. Στη Γαλλία, ο υπουργός Οικονομικών Λε Μέρ ανακοίνωσε ότι εξετάζεται η χορήγηση σε νέους δικαιούχους του λεγόμενου ενεργειακού κουπονιού, το οποίο παρέχεται μία φορά το χρόνο στα φτωχότερα νοικοκυριά.
Οσο για χώρες που είχαν βρεθεί εξαρχής απέναντι στο ευρωπαϊκό «Green Deal», όπως η Πολωνία, η εικόνα είναι χειρότερη. Σύμφωνα με τον πρωθυπουργό Ματέους Μοραβιέτσκι «οι τιμές του ρεύματος συνδέονται ευθέως με τις κλιματικές πολιτικές της ΕΕ», με φωνές από το κυβερνών κόμμα να κατηγορούν ευθέως τις Βρυξέλλες. «Οι πολίτες ρωτούν γιατί αυτοί είναι που θα πληρώσουν τον τελικό λογαριασμό, εκείνοι δυστυχώς θα πληρώσουν για τις φιλοδοξίες της ΕΕ», ανέφερε η Αννα Ζαλέβσκα, πολωνή ευρωβουλευτής.
Πόσο ευθύνεται το αέριο και πόσο το CO2
Για την αποκατάσταση της αλήθειας, το φυσικό αέριο συμμετέχει πολύ περισσότερο στο κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας απ’ ότι το CO2. Για κάθε ευρώ που πέφτει ή ανεβαίνει η τιμή στο αέριο, η επίπτωση στο κόστος του ρεύματος είναι ένα ευρώ επί δύο φορές. Στον αντίποδα, για κάθε ευρώ που ανεβοκατεβαίνει η τιμή στα δικαιώματα CO2, η επίπτωση είναι μολις επί 0,35 ευρώ φορές. Αυτα φυσικά σε πολιτικό επίπεδο δεν σημαίνουν και πολλά πράγματα. Ακόμη και οι φανατικοί υποστηρικτές της πράσινης συμφωνίας βλέπουν- με αφορμή και τα κενά στο Σύστημα Εμπορίας CO2- το γεγονός ότι αρκεί μια σημαντική κρίση στις τιμές για να αμφισβητηθεί ολόκληρο το οικοδόμημα του ευρωπαϊκού «Green Deal», με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το μέλλον.
