ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΜΑΧΤΣΙΡΑΣ - www.energymag.gr
Σε… λακκούβες πέφτει η νοτιοανατολική δίοδος ενέργειας της Ευρώπης ( Ουγγαρία, Ρουμανία, Σερβία, Βόρεια Μακεδονία, Βουλγαρία και φυσικά Ελλάδα), με την χονδρεμπορική αγορά της χώρας μας, «πρωταγωνίστρια» στην απογείωση των τιμών.
Μία ανάσα πριν την έναρξη της θερινής σεζόν, τα θεμελιώδη διαρθρωτικά ζητήματα της ενεργειακής αγοράς στη Νοτιοανατολική Ευρώπη παραμένουν άλυτα, πυκνώνοντας τις ανησυχίες για τον αντίκτυπο στα δίκτυα και τις τιμές από ενδεχόμενους καύσωνες… αστάθειας στην καρδιά του καλοκαιριού.
Η στοχαστικότητα (εξαρτώνται από τις καιρικές συνθήκες) και η μη ευελιξία των ΑΠΕ, τα νηπιακά βήματα της αποθήκευσης ενέργειας και οι απότομες εναλλαγές στις τάσεις των φορτίων (πχ ξαφνική και μαζική είσοδος ενέργειας από φωτοβολταϊκά στο σύστημα), συνθέτουν ένα εκρηκτικό κοκτέιλ που διαταράσσει την ομαλή ροή ενέργειας στα απαρχαιωμένα, ειδικά στα Βαλκάνια, δίκτυα.
Πυκνώνουν τα σύννεφα – Χωρίς μεγάλες επενδύσεις στα δίκτυα δεν πάμε πουθενά
Το τελευταίο διάστημα έκαναν την εμφάνισή τους ακραίες διακυμάνσεις εντός της ημέρας στην ελληνική αγορά που ξύπνησαν μνήμες του καλοκαιριού του 2024 με τις δομικές αδυναμίες της ευρωπαϊκής αγοράς να «φωνάζουν» πως είναι ακόμα εδώ (αδύναμες διασυνοριακές διασυνδέσεις στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, λειψές επενδύσεις στα δίκτυα, αγορά επιρρεπής σε αναταράξεις).
Την περασμένη εβδομάδα, ένα τεχνικό λάθος των Διαχειριστών δικτύου των χωρών της Δυτικής Ευρώπης που δεν εκτίμησαν με επάρκεια και ακρίβεια τη μεταφορική ικανότητα των διασυνδέσεων στις χώρες τους, απογείωσε τις τιμές στα βαλκανικά χρηματιστήρια ενέργειας με την Ελλάδα να πιάνει τα 355 ευρώ/MWh για μερικές ώρες, την Τετάρτη 21 Μαίου.
Πληρώνουμε τα σπασμένα άλλων
Με δεδομένο πως ο «πυρήνας» της Ευρώπης διαθέτει πληθώρα διασυνδέσεων και πλείστες εναλλακτικές λύσεις, το έλλειμμα φάνηκε λιγότερο σε αυτούς και τα σπασμένα των άλλων τα… πληρώσαμε εμείς που διαθέτουμε λιγότερες επιλογές και περισσότερα τρωτά σημεία (όπως τα «αρχαία» δίκτυα), οπότε οι αγορές μοιραία ανταποκρίνονται νευρικά και σπασμωδικά, με τις ακραίες διακυμάνσεις να κυριαρχούν.
Η δραστική περικοπή των φθηνών εισαγωγών ενέργειας από τη Δυτική Ευρώπη προς τη Ρουμανία και την Ουκρανία μέσω της Ουγγαρίας (λόγω του τεχνικού ζητήματος) έριξε τον σπόρο της ανόδου των τιμών στα Βαλκάνια αναδεικνύοντας ανάγλυφα πως ο νοτιοανατολικός διάδρομος είναι «έρμαιο» των συνθηκών που διαμορφώνουν άλλοι…
Με απλά λόγια, αυξήθηκε η ζήτηση για ενέργεια από τη Νοτιοανατολική Ευρώπη και την Ουκρανία, αυξήθηκαν οι εξαγωγές ρεύματος από την Ελλάδα, πέταξαν στη στρατόσφαιρα οι τιμές.
Πρόσθετος επιβαρυντικός παράγοντας είναι και ο παροπλισμός μίας εκ των βασικών μονάδων του πυρηνικού σταθμού Κοζλοντούι στη Βουλγαρία.
Είχε προηγηθεί το μίνι μπλακ – άουτ σε Σερβία, Βόρεια Μακεδονία (η οποία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις ελληνικές ενεργειακές εισαγωγές) που φούντωσε τις ανησυχίες για την ικανότητα των δικτύων να ανταποκριθούν σε συνθήκες εντεινόμενης πίεσης που φέρνουν το καλοκαίρι και οι υψηλές θερμοκρασίες.
Ανεβαίνει η θερμοκρασία, ανεβαίνει και η αγωνία…
Με δεδομένο πως ο ρυθμός επέκτασης των φωτοβολταϊκών είναι πολύ ταχύτερος από αυτόν με τον οποίο γίνονται επενδύσεις σε υποδομές μεταφοράς, τα δίκτυα καθίστανται ολοένα και πιο «ευαίσθητα» σε απρόβλεπτους παράγοντες όπως μία ακραία μεταβολή του καιρού.
Η πρόκληση των Διαχειριστών
Σε αυτό το περιβάλλον, οι Διαχειριστές δικτύων (ΑΔΜΗΕ και ΔΕΔΔΗΕ) έχουν τεθεί σε κατάσταση μόνιμης επιφυλακής για ένα καυτό καλοκαίρι, ανεβοκατεβάζοντας διακόπτες σε φωτοβολταϊκά έργα όποτε κριθεί απαραίτητο με «οδηγό» το πετυχημένο κρας τεστ του Πάσχα, επισείοντας στους παραγωγούς που δεν συμμορφώνονται τον πέλεκυ αλμυρών προστίμων.
Η απουσία συστημάτων τηλεχειρισμού σε πολλά έργα ΑΠΕ ανεβάζει τον βαθμό δυσκολίας και ελέγχου της κατάστασης, με τους Διαχειριστές να καλούνται να προβλέπουν, να δρουν και να αντιδρούν μέσα σε ασφυκτικά περιθώρια για να μείνει όρθιο το δίκτυο.
Θα βοηθήσει, δε θα μας σώσει η αποθήκευση
Λύσεις στους πολύπλοκους γρίφους της ανεξέλεγκτης διείσδυσης των ΑΠΕ και της ανισορροπίας των δικτύων θα δώσουν, θεωρητικά, τα έργα αποθήκευσης ενέργειας.
Η αποθήκευση ενέργειας (θα εξομαλύνει την επιβάρυνση του συστήματος για κάποιες ώρες της μέρας) όμως δε θα εξαλείψει την αδήριτη ανάγκη για επενδύσεις εκατοντάδων δισεκατομμυρίων τα επόμενα χρόνια στην αναβάθμιση των δικτύων.
Με την ταχεία προώθηση της αποθήκευσης ενέργειας στην Ελλάδα (στόχος είναι να τρέξουν έργα πάνω από 6 GW τα επόμενα χρόνια), εκτιμάται πως οι περικοπές πράσινης ενέργειας θα… περικοπούν σημαντικά αν και υπάρχει σοβαρός κίνδυνος για φαινόμενα «υπερθέρμανσης» της αγοράς όπως με τα φωτοβολταϊκά κυρίως και λιγότερο με τα αιολικά έργα.
Εφόσον συμβεί αυτό, «μπουκώσει» δηλαδή η αγορά, και οι τιμές σημειώσουν κατακόρυφη πτώση λόγω της υπερπροσφοράς, οι επενδυτές θα «τρομάξουν» λόγω του… κανιβαλισμού που θα επικρατήσει, φρενάροντας τις επενδύσεις σε μπαταρίες καθώς δεν θα «βγαίνουν» τα μαθηματικά.
Το στοίχημα της επόμενης μέρας
Σε κάθε περίπτωση, το μεγάλο στοίχημα είναι να υλοποιηθούν τα έργα αποθήκευσης για να πέσουν οι τιμές ρεύματος που πληρώνουν καταναλωτές και επιχειρήσεις αλλά για να συμβεί αυτό κρίσιμο ζήτημα είναι να αποφευχθούν φαινόμενα κανιβαλισμού της αγοράς η οποία πρέπει να δομηθεί σε ισχυρές βάσεις και με ξεκάθαρους κανόνες για να είναι ελκυστική στους επενδυτές.
Οι μπαταρίες μπορούν να αποθηκεύουν ενέργεια όταν η τιμή είναι χαμηλή και να την πωλούν στο σύστημα όταν είναι υψηλή, «μαγνητίζοντας» τους επενδυτές που διαβλέπουν μία ιδιαίτερα προσοδοφόρα δραστηριότητα.
