Σε φάση αναμονής της επικείμενης απάντησης των Βρυξελλών ως προς το ελληνικό αίτημα για αποζημίωση σχετικά με τις αποσύρσεις λιγνιτικών μονάδων, βρίσκονται ΥΠΕΝ και ΔΕΗ.
Η συγκυρία για κάτι τέτοιο θεωρείται ιδιαίτερα ευνοϊκή. Η κινητικότητα που καταγράφεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι έντονη, οι πιέσεις από χώρες της Δυτικής και Ανατολικής Ευρώπης για συνδρομή των Βρυξελλών στην απανθρακοποίηση εντείνονται, ενώ κάποιες, όπως η Γερμανία, κατάφεραν ήδη να εξασφαλίσουν κάποιου είδους μηχανισμό, όπως ανακοίνωσε την Τετάρτη η αντιπρόεδρος της Ε.Ε. Μαργκριτ Βεστάγκερ (https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_20_2208).
Αν και στο ΥΠΕΝ κρατούν χαμηλούς τόνους για το θέμα, εντούτοις υπάρχει αισιοδοξία ότι τελικά το αίτημα θα ικανοποιηθεί καθώς η ελληνική επιχειρηματολογία είναι ισχυρή. Στηρίζεται στην επίσπευση της απολιγνιτοποίησης, στο γεγονός ότι αυτό θα συμβεί πολύ νωρίτερα απ’ ότι σε άλλες χώρες και στο γεγονός ότι η Κομισιόν έχει ήδη εγκρίνει αποζημιώσεις ή μηχανισμούς διευκόλυνσης τουλάχιστον σε Ολλανδία και Γερμανία. Τέτοια για παράδειγμα είναι η αντιμετώπιση που είχε τύχει τον περασμένο Μάιο από την Επίτροπο Ανταγωνισμού Μαργκρίτ Βεστάγκερ, το πρόωρο κλείσιμο, έναντι αποζημίωσης 52,5 εκατ ευρώ, της ανθρακικής μονάδας Hemweg στο Άμστερνταμ. Τότε μάλιστα η Επίτροπος είχε δηλώσει ότι τα κράτη-μέλη χρειάζεται να αποζημιώσουν τις εταιρείες που προσπαθούν να απεξαρτηθούν από τον άνθρακα, προσθέτοντας πως το ολλανδικό μέτρο αποζημίωσης δεν προκαλεί στρεβλώσεις στον ανταγωνισμό στα πλαίσια της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς. Αυτό ακριβώς ζητά και η ελληνική πλευρά, να μην υπάρχουν δύο μέτρα και δύο σταθμά.
Τελευταία περίπτωση, το «πράσινο φως» που άναψε προχθές η DG Comp στο σχέδιο πρόωρης απόσυρσης ανθρακικών μονάδων της Γερμανίας. Στηρίζεται στην πριμοδότηση της οριστικής διακοπής λειτουργίας σειράς ανθρακικών εργοστασίων πολλών εταιρειών μέσω ενός διαγωνιστικού μηχανισμού. Στην λογική αυτή, προβλέπεται να «τρέξουν» συνολικά 7 διαγωνισμοί μεταξύ 2020 και 2023 για το κλείσιμο μέχρι το 2026 πλειάδας ανθρακικών μονάδων καθώς και μικρών μονάδων λιγνίτη (κάτω από 150MW). Ταυτόχρονα θα αποφευχθεί το κλείσιμο εκείνων των μονάδων που είναι απαραίτητες για την ευστάθεια του συστήματος.
Το «πράσινο φως» της DG Comp ενισχύει την ελληνική επιχειρηματολογία. Οχι γιατί το ΥΠΕΝ ή η ΔΕΗ προσβλέπουν στην εφαρμογή και στην Ελλάδα ενός παρόμοιου μηχανισμού - κάτι τέτοιο είναι αδύνατο- όσο γιατί δεν μπορεί στις Βρυξέλλες να ισχύει διαφορετική αντιμετώπιση ανά χώρα-μέλος στο κεφάλαιο απανθρακοποίηση. Στο ερώτημα γιατί δεν είναι εφικτό να ισχύσει και σε εμάς ένας διαγωνιστικός μηχανισμός αλά Γερμανίας, η απάντηση είναι απλή. Στην γερμανική περίπτωση είναι πολλές και όχι μία οι εταιρείες που έχουν και λειτουργούν ανθρακικές μονάδες. Επομένως εξασφαλίζεται συμμετοχή για να προχωρήσει ένας τέτοιος μηχανισμός διαγωνισμών. Στην Ελλάδα, όπου λιγνιτικές μονάδες κατέχει μόνο η ΔΕΗ κάτι τέτοιο είναι από την φύση του αδύνατο.
Σε αυτή την φάση βρίσκεται η υπόθεση «λιγνίτης». Η ελληνική κυβέρνηση έχει αποστείλει εδώ και καιρό στις Βρυξέλλες αίτημα μέσω του οποίου ζητείται να αποζημιωθεί η ΔΕΗ με περίπου 180, 150 και 200 εκατ ευρώ για τα έτη 2021, 2022 και 2023 αντίστοιχα. Εδώ και καιρό οι κοινοτικές υπηρεσίες εξετάζουν εξονυχιστικά ένα προς ένα τα στοιχεία και το υλικό τεκμηρίωσης που συνοδεύουν το ελληνικό αίτημα και αναμένεται ότι δεν θα αργήσουν να απαντήσουν.
Θυμίζουμε ότι η ελληνική πλευρά έχει συνδέσει με κατηγορηματικό τρόπο το αίτημα έγκρισης αποζημίωση για τις λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ, κατ' αντιστοιχία με ό,τι συνέβη για άλλες χώρες με την εφαρμογή της συμφωνίας για το antitrust case του λιγνίτη. Η συμφωνία Αθήνας - Κομισιόν έχει κλείσει από τις 23 Οκτωβρίου, όταν και η ελληνική πλευρά υπέβαλε την τελική της πρόταση. Αφορά την διάθεση σε προκαθορισμένη τιμή και επ ουδενί κάτω του κόστους, ποσότητας ίσης με το 40% της εκάστοτε παραγόμενης λιγνιτικής ενέργειας της ΔΕΗ, με αποδέκτες αποκλειστικά προμηθευτές. Εκκρεμεί όμως η εφαρμογή της. Δηλαδή η διενέργεια ενός market test, όπως πιέζουν οι Βρυξέλλες μέσω και της τελευταίας τους έκθεσης για την ελληνική οικονομία, το οποίο θα δείξει πόσο ρεαλιστική είναι η πρόταση, αν υπάρχουν ενδιαφερόμενοι αγοραστές και σε τι βαθμό, προκειμένου να τεθούν σε ισχύ τα μέτρα από το 2021. Αν δεν συμφωνήσουν οι Βρυξέλλες στο κεφάλαιο αποζημίωση, τόσο θα παραμένει στον πάγο και η διενέργεια του market test.
