Ο μετασχηματισμός του εθνικού συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, με την ανάπτυξη κρίσιμων νέων έργων και τον εκσυγχρονισμό υφιστάμενων υποδομών, αποτελεί την πιο απτή απόδειξη για τον μετασχηματισμό του ΑΔΜΗΕ, στα 4,5 περίπου χρόνια που έχουν μεσολαβήσει από τον ιδιοκτησιακό διαχωρισμό του.
Με σκοπό το σύστημα μεταφοράς όχι απλώς να συμβάλει στην ενεργειακή μετάβαση, αλλά και να επιταχύνει την απανθρακοποίηση, ο «νέος ΑΔΜΗΕ» έθεσε εξαρχής στην κορυφή της στρατηγικής του την υλοποίηση κομβικών έργων σε στεριά και θάλασσα, που συμβάλλουν στην απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, διευκολύνοντας παράλληλα την περαιτέρω διείσδυση των ΑΠΕ. Τα έργα αυτά, στα οποία οι νησιωτικές διασυνδέσεις έχουν πρωτεύουσα θέση, «μεταφράζονται» και σε έκρηξη επενδύσεων, με συνέπεια ο Διαχειριστής να είναι σήμερα ο μεγαλύτερος ενεργειακός επενδυτής στη χώρα.
Είναι ενδεικτικό ότι μόνο στο πρώτο 9μηνο του 2021, οι επενδυτικές δαπάνες ανήλθαν σε 241,8 εκατ. ευρώ, ξεπερνώντας πάνω από 100 εκατ. τις επενδύσεις του Διαχειριστή οποιοδήποτε έτος πριν από τον ιδιοκτησιακό διαχωρισμό του. Συνολικά, την τελευταία 4ετία (2018-2021) οι επενδύσεις στο σύστημα μεταφοράς άγγιξαν τα 1,12 δισ. ευρώ, υπερδιπλάσιες από την περίοδο 2013-2016, όταν είχαν κινηθεί στα 489 εκατ. ευρώ.
Τα παραπάνω νούμερα οφείλονται κατά κύριο λόγο στην προτεραιότητα που τέθηκε από την πρώτη στιγμή από τη διοίκηση του «νέου ΑΔΜΗΕ», για την κατάρτιση και εφαρμογή ενός όσο το δυνατόν πιο εμπροσθοβαρούς σχεδίου άρσης της «ηλεκτρικής απομόνωσης» των νησιών Αιγαίου. Κι αυτό γιατί οι νησιωτικές διασυνδέσεις έχουν σημαντικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, ενώ εξασφαλίζουν φθηνότερο ρεύμα για όλους τους καταναλωτές, με την σταδιακή μείωση των χρεώσεων Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ).
Αυξημένη κατά 30% η Περιουσιακή Βάση
Την ίδια στιγμή, «κλειδί» για την υλοποίηση του σχεδίου ένταξης των νησιών στο ηπειρωτικό σύστημα, αλλά και των υπόλοιπων έργων που έχουν δρομολογηθεί έως σήμερα (όπως διεθνείς διασυνδέσεις) αποτέλεσε η επιτυχημένη αναδιοργάνωση του ίδιου του ΑΔΜΗΕ σε όλα τα επίπεδα. Πρόκειται για τη δεύτερη προτεραιότητα που τέθηκε μετά τον ιδιοκτησιακό διαχωρισμό, με σκοπό τη δημιουργία ενός σύγχρονου και ανταγωνιστικού Διαχειριστή Μεταφοράς, ο οποίος θα έβαζε άμεσα στις ράγες τους σχεδιαζόμενους νέους «ενεργειακούς διαδρόμους».
Αδιάψευστο μάρτυρα για την εκπλήρωση των δύο προτεραιοτήτων αποτελεί το γεγονός ότι η Ρυθμιζόμενη Περιουσιακή Βάση του ΑΔΜΗΕ είναι σήμερα αυξημένη κατά 30%, σε σχέση με το 2017. Από την άλλη πλευρά, «δείκτης» για το οικονομικό όφελος των καταναλωτών από τις επενδύσεις που έχουν γίνει έως τώρα είναι το ότι από τα έργα που υλοποιήθηκαν την τελευταία 3ετία, η εξοικονόμηση στις ΥΚΩ αναμένεται να ανέλθει σε 500 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση.
Ανάλογα μεγάλο είναι το όφελος για το περιβάλλον από τις επενδύσεις του Διαχειριστή. Έτσι, μόνο με τη διασύνδεση των βόρειων Κυκλάδων (που υλοποιήθηκε σε τρεις φάσεις) και την παύση λειτουργίας των τοπικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής σε Πάρο, Σύρο και Μύκονο, οι εκπομπές CO2 έχουν ήδη μειωθεί κατά 370.000 τόνους ετησίως.
Τα έργα της τελευταίας 4ετίας
Η ολοκλήρωση των τριών φάσεων διασύνδεσης των Κυκλάδων το 2020 (με τις Β΄ και Γ΄ φάσεις να συμβασιοποιούνται μάλιστα μέσα στο 2018), αποτελεί αναμφίβολα ένα σημαντικό ορόσημο για τις υποδομές που έχουν υλοποιηθεί την τελευταία 4ετία από τον ΑΔΜΗΕ. Στο ίδιο χρονικό διάστημα, υπάρχουν όμως και άλλοι εξίσου κομβικοί «σταθμοί», όπως η ολοκλήρωση το 2021 της «διασύνδεσης των ρεκόρ» Κρήτης-Πελοποννήσου, η οποία υλοποιήθηκε επίσης σε χρόνο ρεκόρ, καθώς συμβασιοποιήθηκε κι αυτή το 2018.
Έναν χρόνο αργότερα «μπήκε στις ράγες» η διασύνδεση Κρήτης-Αττικής με την προκήρυξή της από τη θυγατρική του ΑΔΜΗΕ «Αριάδνη Interconnection». Το έργο συμβασιοποιήθηκε το 2020 και βρίσκεται υπό κατασκευή, με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2024. Το 2019 συμβασιοποιήθηκε επίσης η νέα Γραμμή Μεταφοράς 400 kV Μεγαλόπολης-Κορίνθου (πρώτο τμήμα του «Ανατολικού Διαδρόμου»), ενώ ολοκληρώθηκε η πόντιση του πρώτου υποβρύχιου καλωδίου υπερυψηλής τάσης στην Ελλάδα, για την επέκταση του Συστήματος 400 kV στην Πελοπόννησο, μέσω του «Δυτικού Διαδρόμου» Μεγαλόπολη-Πάτρα-Αχελώος.
Πέρυσι συμβασιοποιήθηκε η ηλεκτρική διασύνδεση Σκιάθου-Εύβοιας, ενώ επίσης ιδρύθηκε το Περιφερειακό Κέντρο Ελέγχου Ενέργειας ΝΑ Ευρώπης «SEleNe CC» στη Θεσσαλονίκη. Την ίδια χρονιά προκηρύχθηκε ο διαγωνισμός για τη διασύνδεση Νάξου-Σαντορίνης (Δ’ Φάση διασύνδεσης Κυκλάδων), με το έργο να βρίσκεται σε φάση υπογραφής των συμβάσεων με τους αναδόχους.
Φέτος, συμβασιοποιήθηκε η ανακατασκευή του ΚΥΤ Κουμουνδούρου, ενώ «κλείδωσε» η επιτάχυνση της ανανέωσης κρίσιμων στοιχείων του Συστήματος Μεταφοράς με εμπροσθοβαρές πρόγραμμα ανανέωσης παγίων και δρομολόγηση νέων έργων ψηφιακής αναβάθμισης ηλεκτρικών υποδομών. Παράλληλα ο ΑΔΜΗΕ ενέταξε στο ΔΠΑ 2022-2031 νέες διεθνείς διασυνδέσεις και έργα αποθήκευσης, υπογράφοντας σύμφωνο συνεργασίας για πιλοτικό σταθμό αποθήκευσης στον Υποσταθμό Θήβας.
Επενδύσεις 5 δισ. έως το 2030
Η προηγούμενη 4ετία έθεσε επίσης τις βάσεις για ένα σημαντικό τμήμα του επενδυτικού προγράμματος που θα υλοποιήσει ο Διαχειριστής έως το 2030, με την ένταξη το 2018 της διασύνδεσης των Δωδεκανήσων στο ΔΠΑ 2020-2029, και το 2020 των νησιών του ΒΑ Αιγαίου στο ΔΠΑ 2021-2030. Τα έργα αυτά, σε συνδυασμό με τις διασυνδέσεις που έχουν ήδη υλοποιηθεί, θα αυξήσουν την ετήσια εξοικονόμηση των ΥΚΩ σε 1,5 δισ. ευρώ, με ορίζοντα το τέλος της 10ετίας.
Το επενδυτικό πρόγραμμα έχει προϋπολογισμό 5 δισ. ευρώ, περιλαμβάνοντας επίσης αναβαθμίσεις καινούριες διεθνείς διασυνδέσεις, καθώς και αναβαθμίσεις υφιστάμενων υποδομών (σε Κέντρα Υψηλής Τάσης, Υποσταθμούς κ.λπ.). Μέσω αυτών των επενδύσεων, η Ρυθμιζόμενη Περιουσιακή Βάση του Διαχειριστή θα υπερδιπλασιαστεί τα επόμενα χρόνια.
Μεταξύ των σταθμών αυτής της «επόμενης ημέρας» του Διαχειριστή συμπεριλαμβάνεται η ολοκλήρωση εντός του 2022 της νέας Γραμμής Μεταφοράς 400 kV Μεγαλόπολη-Κόρινθος, καθώς της καινούρια ηλεκτρικής διασύνδεσης με τη Βουλγαρία. Το επόμενο έτος θα αποπερατωθεί η διασύνδεση της Σαντορίνης, δίνοντας το 2024 τη σκυτάλη στην πλήρη άρση της «ηλεκτρικής απομόνωσης» της Κρήτης, με την ένταξη του νησιού στο ηπειρωτικό δίκτυο μέσω της Αττικής. Για το 2024 προβλέπεται επίσης η ολοκλήρωση της Δ΄φάσης διασύνδεσης των Κυκλάδων.
Το 2027 θα γίνει πραγματικότητα η σύνδεση της Κω, της Ρόδου και της Καρπάθου με το ηπειρωτικό σύστημα, μέσω Κορίνθου, μέσω ενός έργου προϋπολογισμού 1,5 δισ. ευρώ. Δύο χρόνια αργότερα θα ολοκληρωθεί ο «κύκλος» των διασυνδέσεων των νησιών του Αιγαίου, με τα νησιά Λήμνο, Λέσβο, Σκύρο, Χίο και Σάμο να «μπαίνουν στην πρίζα» μέσω Ανατολικής Θράκης και Εύβοιας.
