από το www.businessdaily.gr
Με το ενδιαφέρον της κοινή γνώμης να έχει στραφεί στον ΔΕΔΔΗΕ, τη θυγατρική της ΔΕΗ που είναι υπεύθυνη για τα δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας στη μέση και χαμηλή τάση, ξεχάστηκε γρήγορα η υπόθεση του Κέντρου Υπερυψηλής Τάσης (ΚΥΤ) Κουμουνδούρου.
Το πρόσφατο ατύχημα στο ΚΥΤ Κουμουνδούρου, που λειτουργεί ο ΑΔΜΗΕ, βύθισε στο σκοτάδι μεγάλα τμήματα της Πελοποννήσου και της Αττικής. Το ΚΥΤ Κουμουνδούρου πλέον υπολειτουργεί, με αποτέλεσμα παράγοντες της αγοράς ηλεκτρισμού να τονίζουν πως το σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα κινείται πάνω σε τεντωμένο σκοινί. Είχε αρχικά 6 αυτομετασχηματιστές, ο ένας από τους οποίους βγήκε εκτός πριν από περίπου έξι χρόνια, λειτουργούσε με πέντε και μετά την πρόσφατη βλάβη, διαθέτει μόνο τέσσερις.
Ενώ όλοι ανησυχούσαν για το αν θα αντέξει το Σύστημα Μεταφοράς σε Αττική και Πελοπόννησο, προβλήματα σημειώθηκαν κυρίως στη Βόρεια Εύβοια. Στο Λεκανοπέδιο αντιμετώπισε τεράστια προβλήματα ο ΔΕΔΔΗΕ, συνεργεία του οποίου μόλις τώρα ολοκληρώνουν την αποκατάσταση των βλαβών. Στην αγορά ενέργειας υποστηρίζουν πως «ο ΑΔΜΗΕ στάθηκε απλά τυχερός, δεδομένου ότι όλα τα προβλήματα στην Αττική συγκεντρώθηκαν στο Δίκτυο Διανομής και στις πλάτες του ΔΕΔΔΗΕ. Έτσι, εξαιτίας των τόσων διακοπών ρεύματος στη μέση και χαμηλή τάση στο Λεκανοπέδιο, υπήρξε χαμηλή κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και επομένως ισχνή πίεση για το Δίκτυο της Μεταφοράς του ΑΔΜΗΕ».
Η διοίκηση του ΑΔΜΗΕ, λίγες ώρες μετά το ατύχημα στο ΚΥΤ Κουμουνδούρου είχε αποδώσει την πυρκαγιά στην «παλαιότητα μέρους του εξοπλισμού του Συστήματος Μεταφοράς». Στο ίδιο δελτίο Τύπου, αναφερόταν ότι: «Αναγνωρίζοντας αυτή τη συνθήκη, ήδη από το 2018 ο Διαχειριστής προκήρυξε διαγωνισμό προμήθειας 10 νέων αυτομετασχηματιστών στο πλαίσιο της ανανέωσης κρίσιμων στοιχείων του Συστήματος. Ωστόσο, λόγω προσφυγών κατά του διαγωνισμού, η διαδικασία ολοκληρώθηκε στις αρχές του 2020».
Μάλιστα στα Δεκαετή Προγράμματα Ανάπτυξης 2019 και 2020, ο ΑΔΜΗΕ αναγνωρίζει την κρισιμότητα του ΚΥΤ Κουμουνδούρου, αναφέροντας:
- «Η ανακατασκευή της πλευράς 400 kV του ΚΥΤ Κουμουνδούρου επιβάλλεται πρωτίστως από την ανάγκη της αντικατάστασης των διακοπτών όλων των ΑΜ/Σ (σ.σ. αυτομετασχηματιστών) στο ΚΥΤ Κουμουνδούρου. Μέσω των ΑΜ/Σ του ΚΥΤ Κουμουνδούρου, πραγματοποιείται σε σημαντικό βαθμό η τροφοδότηση των φορτίων του κέντρου της πρωτεύουσας.
- Όταν επικρατούν συνθήκες υψηλού φορτίου, τότε αυτοί οι ΑΜ/Σ φθάνουν στο όριο της λειτουργίας τους σε ότι αφορά τη φόρτισή τους, ακόμη και σε κανονικές συνθήκες (Ν). Επιπλέον, οι ΑΜ/Σ του ΚΥΤ Κουμουνδούρου συνδέονται στην πλευρά 400 kV του ΚΥΤ ανά δύο μέσω κοινού διακόπτη (GEMINI), με αποτέλεσμα σε οποιαδήποτε περίπτωση εμφανισθεί κάποια βλάβη σε ένα από αυτούς (Ν-1) να οδηγούνται σε ταυτόχρονη απώλεια 2 ΑΜ/Σ. Αυτό το γεγονός είναι δυνατό να έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση πολύ ισχυρών υπερφορτίσεων στους εναπομείναντες ΑΜ/Σ σε λειτουργία. Για αυτούς τους λόγους κρίνεται σκόπιμη η αντικατάσταση αυτών των διακοπτών και η εγκατάσταση νέων».
Λειτούργησαν τα συστήματα επιτήρησης;
Είναι, όμως, ακριβώς έτσι; Οι γνωρίζοντες επισημαίνουν πως από τον Οκτώβριο του 2018 η διοίκηση του ΑΔΜΗΕ συμβασιοποίησε την εγκατάσταση «Ολοκληρωμένων Συστημάτων Επιτήρησης Κατάστασης ΑΜΣ».
Σύμφωνα με τα σχετικά έγγραφα, το ένα από αυτά, κόστους 79.400,00€ χωρίς ΦΠΑ, εγκαταστάθηκε στο ΚΥΤ Κουμουνδούρου και τιμολογήθηκε τον Οκτώβριο του 2019. Στη σχετική σύμβαση αναφέρεται ότι αυτά τα συστήματα «σκοπό έχουν την άμεση ανίχνευση δυσλειτουργιών σε Αυτομετασχηματιστές, πριν αυτές εξελιχθούν σε σοβαρά σφάλματα. Επίσης σκοπό έχουν τον καλύτερο προγραμματισμό της συντήρησης. Τα αιτούμενα Συστήματα, θα εγκατασταθούν πιλοτικά σε δυο Αυτομετασχηματιστές, με σκοπό την διερεύνηση της απόδοσής τους, την εκμάθηση της λειτουργίας τους και την διερεύνηση του τρόπου ενσωμάτωσή τους στον έλεγχο/λειτουργία και τη συντήρηση του ΕΣΜΗΕ. Σημειώνεται ότι ο ΑΔΜΗΕ προμηθεύεται για πρώτη φορά Συστήματα αυτού του είδους. Λόγω της έλλειψης εμπειρίας σε αυτά τα Συστήματα και της πιλοτικής μορφής του έργου, έχει περιληφθεί στην Τεχνική Περιγραφή περιορισμένος αριθμός τύπων συσκευών. Οι συσκευές αυτές αποτελούν τις συνηθέστερα χρησιμοποιούμενες διεθνώς σε αντίστοιχα Συστήματα και συνεπώς αναμένεται να είναι υψηλής αξιοπιστίας».
«Το πόσο αξιόπιστα είναι αυτά τα συστήματα το είδαμε όλοι στις αρχές Φεβρουαρίου» σχολιάζουν πηγές που παρακολουθούν την υπόθεση. Ένα ερώτημα είναι, λοιπόν, τι έγινε και με το Σύστημα Επιτήρησης ΑΜΣ του ΚΥΤ Κουμουνδούρου το βράδυ της 7ης Φεβρουαρίου; Τριπλή βλάβη ίσως; Δηλαδή βλάβη στον αυτομετασχηματιστή, βλάβη στον διακόπτη και βλάβη στο σύστημα επιτήρησης; Είχε συνδεθεί με τον αυτομετασχηματιστή που «έσκασε» το σύστημα επιτήρησης;
Ο διαγωνισμός που ακυρώθηκε και οι καθυστερήσεις
Όσο για τον διαγωνισμό προμήθειας νέων αυτομετασχηματιστών που –όπως υποστηρίζει η διοίκηση του ΑΔΜΗΕ– προκηρύχθηκε το 2018 και καθυστέρησε λόγω προσφυγών, η αλήθεια είναι πως αρχικά κανένας από τους ΑΜ/Σ δεν προορίζονταν για το ΚΥΤ Κουμουνδούρου! Όταν ακυρώθηκε ο πρώτος διαγωνισμός του 2018, μετά από παρέμβαση της Αρχής Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών και προκηρύχθηκε νέος, τότε προστέθηκε ένας ΑΜ/Σ για το ΚΥΤ Κουμουνδούρου.
Στις 04/08/2018, ο ΑΔΜΗΕ προκηρύσσει τον ανοιχτό ηλεκτρονικό διαγωνισμό ΔΔΠΕΑ - 408824 για την προμήθεια 5 «ΑΥΤΟΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΤΩΝ 280MVA, 400/157,5/30 kV», με εκτιμώμενο συνολικό προϋπολογισμό 15.000.000,00 € , χωρίς ΦΠΑ (10.000.000,00 € για την υπό ανάθεση ποσότητα και 5.000.000,00 € το δικαίωμα προαίρεσης). Λήξη προθεσμίας ηλεκτρονικής υποβολής προσφορών:28/09/2018 και Ηλεκτρονική αποσφράγιση προσφορών: 01/10/2018.
Στις 20/08/2018, κατατέθηκε προδικαστική προσφυγή στην Αρχή Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών (Α.Ε.Π.Π.) κατά του εν λόγω διαγωνισμού, με την οποία ζητήθηκε η αναστολή της διαδικασίας (μέχρι τη λήψη οριστικής απόφασης) και η ακύρωση του διαγωνισμού. Η Α.Ε.Π.Π. με την απόφαση Α391/2018 (31/08/2018) ανέστειλε τη διαγωνιστική διαδικασία ενώ με την απόφαση 3/2018 (13/10/2018) ακύρωσε τον διαγωνισμό, κρίνοντας ότι ο ΑΔΜΗΕ αδικαιολόγητα δεν συμπεριέλαβε όρο στα κριτήρια επιλογής που, δεδομένων των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του εξοπλισμού, θα διασφάλιζε πιο ικανοποιητικό και αποτελεσματικότερο επίπεδο ανταγωνισμού. Επομένως, λένε πηγές της αγοράς, «σε αντίθεση με όσα αναφέρει ο ΑΔΜΗΕ, οι καθυστερήσεις δεν οφείλονται στην προσφυγή, αλλά σε ουσιώδη παράλειψη του ιδίου σε όρο του διαγωνισμού».
Ανατρέχοντας στα δύο κείμενα των αποφάσεων της Α.Ε.Π.Π., μπορεί κανείς να αλιεύσει πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες, που περιλαμβάνονται στις απόψεις που κατέθεσε ο ΑΔΜΗΕ για να αντικρούσει την προσφυγή. Λέει λοιπόν ο Διαχειριστής: «Η εκ μέρους μας προμήθεια του ως άνω υλικού είναι εξαιρετικά κρίσιμη για την ομαλή τροφοδότηση της χώρας με ηλεκτρική ενέργεια. Ως εκ τούτου μια ενδεχόμενη - έστω και μικρής έκτασης- καθυστέρηση στην ολοκλήρωση της προμήθειας δύναται να έχει ως συνέπεια ουσιώδεις δυσχέρειες στη λειτουργία του Συστήματος. Σε κάθε δε περίπτωση, ελλείψει αποθέματος του υπό προμήθεια υλικού, το ενδεχόμενο μη αναστρέψιμου γενικού black-out είναι υπαρκτό». Για το συγκεκριμένο σημείο, η ίδια η Α.Ε.Π.Π. αναφέρει το αυτονόητο, ότι δηλαδή «ο αναθέτων φορέας επικαλείται την έλλειψη αποθέματος του υπό προμήθεια υλικού, η εξασφάλιση του οποίου συνιστά δική του ευθύνη».
Τελικά ο πρώτος διαγωνισμός ακυρώθηκε από την Α.Ε.Π.Π. στις 13/10/2018. Στις 6/11/2018, οι αρμόδιες υπηρεσίες του ΑΔΜΗΕ, αιτούνται εκ νέου την προμήθεια 7 ΑΜΣ (αυτή τη φορά προβλέφθηκε ένας για το ΚΥΤ Κουμουνδούρου). Η σχετική Προκήρυξη Ανοιχτού Διαγωνισμού υπογράφεται τρεις μήνες μετά στις 4/2/2019, με ουσιαστική διαφορά σε σχέση με την αρχική του 2018 τον όρο που είχε επισημάνει η Α.Ε.Π.Π., εξαιτίας του οποίου ακυρώθηκε ο προηγούμενος διαγωνισμός, και καταληκτική ημερομηνία την 13/03/2019. Παρ' όλα αυτά, με πέντε συμπληρώματα η καταληκτική ημερομηνία του διαγωνισμού μεταφέρθηκε στις 02/05/2019. Οι καλά γνωρίζοντες, αναφέρονται σε διαφωνίες και πιέσεις κινεζικών εταιρειών που οδήγησαν εκτός από τις καθυστερήσεις και σε τροποποίηση της διαδικασίας αξιολόγησης των προσφορών.
Και ενώ η κατακύρωση στον μειοδότη έγινε στις 2/12/2019 (επτά ολόκληρους μήνες μετά την υποβολή προσφορών για μια προμήθεια από την οποία κρινόταν, κατά τον ΑΔΜΗΕ, η «ομαλή τροφοδότηση της χώρας με ηλεκτρική ενέργεια»), η υπογραφή της σχετικής σύμβασης πραγματοποιήθηκε σχεδόν τρεις μήνες μετά, στις 27/02/2020. Με λίγα λόγια, ενώ ο ίδιος ο ΑΔΜΗΕ παραδέχεται ότι η προμήθεια των ΑΜΣ είναι επείγουσα, καθώς η χώρα κινδυνεύει με γενικό black-out, χρειάστηκε έναν χρόνο και τρεις μήνες από το αίτημα μέχρι τη σύμβαση.
Και, όπως φαίνεται, δεν έφταιγαν οι προσφυγές αφού κανένας δεν βιαζόταν. Βέβαια, οι διοικήσεις αρκετών κρατικών οργανισμών επικαλούνται «τις διαδικασίες». Στην περίπτωση του ΚΥΤ Κουμουνδούρου φαίνεται πως δεν έφταιγαν οι «διαδικασίες» και –όπως προκύπτει από άλλους διαγωνισμούς του ΑΔΜΗΕ– όταν υπάρχει πράγματι βούληση για επιτάχυνση, τότε οι διαγωνισμοί επιταχύνονται.
Υπενθυμίζεται πως όλες οι επενδύσεις του ΑΔΜΗΕ περνάνε στους καταναλωτές μέσω των λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος. Τα έσοδα της εταιρείας είναι ρυθμιζόμενα από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) και, επομένως, κάθε ευρώ που δαπανάται, κάθε έργο που κοστίζει περισσότερο από το εύλογο κόστος, κάθε κατάτμηση σύμβασης και κάθε καθυστέρηση υλοποίησης που οδηγεί σε επέκταση σύμβασης και κόστους, επιβαρύνει τον Έλληνα καταναλωτή.
