Καθ’ όλα υπαρκτός και διόλου θεωρητικός εκτιμά η ενεργειακή αγορά ότι είναι ο κίνδυνος ενός μπλακ άουτ στην Ελλάδα, κρούοντας το καμπανάκι ότι η πολιτεία πρέπει να εντάξει στη στρατηγική της για την ανθεκτικότητα του συστήματος πολλές ακόμη παραμέτρους.
Σε μια συγκυρία όπου οι άμυνες και τα μοντέλα των ενεργειακών συστημάτων επανασχεδιάζονται μετά και το σοκ που προκάλεσε διεθνώς το μπλακ άουτ στην Ιβηρική, οι άνθρωποι του χώρου συμφωνούν ότι η ασφάλεια των ηλεκτρικών συστημάτων δεν μπορεί να επαφίεται μόνο σε γενναία «ψαλίδια» στην πράσινη ενέργεια.
Αν και οι περικοπές είναι η μόνη λύση για να μη καταρρεύσει ένα σύστημα, σε συνθήκες υπερπαραγωγής ΑΠΕ και χαμηλής ζήτησης που οδηγούν σε υπερφόρτιση των διασυνδετικών γραμμών, το μήνυμα των ειδικών είναι ότι αυτό δεν μπορεί παρά να είναι μια εμβαλωματική λύση.
Στη πραγματικότητα, το ελληνικό σύστημα (όπως και πολλά άλλα διεθνώς) δεν έχει προλάβει να προσαρμοστεί στις τεχνολογικές αλλαγές που έφερε η ταχεία διείσδυση των ΑΠΕ. Στηρίζει ακόμη τις «άμυνές» του στις συμβατικές μονάδες και στις διασυνοριακές διασυνδέσεις, όταν αυτό που χρειάζεται στη στοχαστική εποχή των ΑΠΕ είναι «έξυπνη» ευστάθεια, μαζικές επενδύσεις στην ευελιξία και στην εξισορρόπηση του συστήματος και φυσικά πολλές μπαταρίες.
«Η Ελλάδα χρειάζεται ένα συνεκτικό σχέδιο ενεργειακής μετάβασης και ανθεκτικότητας, το οποίο δεν θα εξαρτάται μονομερώς από τις διασυνοριακές διασυνδέσεις ή από τις συμβατικές μονάδες φυσικού αερίου», δήλωσε χαρακτηριστικά χθες ο ΓΓ Ενέργειας Αριστοτέλης Αϊβαλιώτης από το βήμα της ημερίδας του ΤΕΕ, δείγμα ότι και η ίδια η πολιτική ηγεσία αναγνωρίζει την ανάγκη μιας νέας στρατηγικής για τη μετάβαση σε ένα δυναμικό ενεργειακό σύστημα (https://energypress.gr/news/aibaliotis-stohos-ohi-aplos-i-apofygi-blackout-alla-ena-energeiako-systima-poy-kaneis-den-tha).
Γιατί ο κίνδυνος είναι απολύτως υπαρκτός
«Ποια είναι η πραγματική ανθεκτικότητα του ελληνικού συστήματος; Είμαστε έτοιμοι να αποτρέψουμε έναν παρόμοιο μηχανισμό αστοχίας;», διερωτήθηκε ο αντιπρόεδρος της ΡΑΑΕΥ, Δημήτρης Φούρλαρης, χαρακτηρίζοντας το κίνδυνο ενός μπλακ - άουτ στην Ελλάδα καθόλου θεωρητικό.
«Είναι υπαρκτός και πολυδιάστατος», είπε σε ακόμη πιο επιτακτικό τόνο, προσθέτοντας ότι «δεν υπάρχει περιθώριο για καθυστέρηση» και ότι «δεν αρκεί να διαθέτουμε μόνο ισχυρά ηλεκτροπαραγωγικά μέσα, παρά απαιτείται ένα ολιστικό και συντονισμένο πλαίσιο λειτουργίας, προστασίας και απόκρισης».
Στους τέσσερις υπαρκτούς κινδύνους για ένα μπλακ - άουτ, δηλαδή τη μη ελεγχόμενη υπερπαραγωγή των ΑΠΕ σε συνθήκες χαμηλής ζήτησης, την αιφνίδια απώλεια διεσπαρμένης παραγωγής, την απότομη αύξηση της τάσης που απαιτεί συμπυκνωτές ή Satcoms για να απορροφηθεί η άεργος ισχύς, και φυσικά τα ανθρώπινα λάθη, μαζί με δυσμενείς συγκυρίες, αναφέρθηκε από τη πλευρά του ο Γενικός Διευθυντής του ΑΔΜΗΕ, Δημήτρης Μίχος.
Στην ανάγκη συνεχούς επανεξέτασης των τεχνικών ρυθμίσεων και ενίσχυσης της διαλειτουργικότητας όλων των φορέων, στάθηκε ο Επιτελικός Διευθυντής Λειτουργιών του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας, Χριστόφορος Ζούμας, μιλώντας για τα δύο νέα εργαλεία ενίσχυσης της ευελιξίας που έρχονται. Τα προϊόντα φυσικής παράδοσης 15λέπτου, με ομοιογενή χαρακτηριστικά που προσφέρουν πιο διαφανή και ρεαλιστική εικόνα προς τους Διαχειριστές και ο κανονισμός για την εισαγωγή διαδικασιών συμμετοχής μονάδων αποθήκευσης στην αγορά.
Και στη περίπτωση των μπαταριών, όπου δύο χρόνια μετά το πρώτο διαγωνισμό της ΡΑΑΕΥ, και παρ’ ότι επιδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης, δεν έχουμε εγκαταστήσει ούτε μισή, στάθηκαν στη συντριπτική τους πλειοψηφία τα στελέχη της αγοράς. Σημειωτέον ότι αν αυτές συνδεθούν στο δίκτυο μέσω των κατάλληλων μετατροπέων, μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στην αδράνεια ενός συστήματος.
«Δύο ωστόσο χρόνια μετά το Μάρτιο του 2023, όταν και ξεκίνησαν οι πρώτες περικοπές, και ακόμη δεν έχουμε ούτε ένα σταθμό μπαταρίας που θα πουλάει την ενέργεια το βράδυ, όταν η τιμή είναι πολλαπλάσια», ανέφερε η διευθύνουσα σύμβουλος της Optimus Energy, Στέλλα Ζαχαρία. «Και επιμένουμε να διαιωνίζουμε το πρόβλημα, αφού παρ’ ότι δεν έχουν ακόμη εγκατασταθεί συστήματα αποθήκευσης, συνεχίζεται η αθρόα εισαγωγή φωτοβολταικών», συμπλήρωσε ο επικεφαλής της Forena Energy, Κωσταντίνος Βασιλικός.
Τρεις παραδοχές για αλλαγή στρατηγικής
Στη πραγματικότητα χθες, για πρώτη φορά από το μπλακ - άουτ της Ιβηρικής, όλος ο χώρος της ενέργειας, από το ΥΠΕΝ και το Ρυθμιστή - ο ΑΔΜΗΕ δια του επικεφαλής του Μάνου Μανουσάκη, έχει πάρει εδώ και καιρό θέση για τον κίνδυνο ενός μπλακ - αουτ - μέχρι την αγορά, αναγνώρισαν συντονισμένα, άλλοι άμεσα και άλλοι έμμεσα, τρεις άμεσες απειλές για το σύστημα. Τώρα, το ζητούμενο είναι τι θα γίνει στη πράξη.
1ον. Ο κίνδυνος ενός μπλακ - άουτ στην Ελλάδα είναι απολύτως πιθανός. Διότι, όπως και στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, η μαζική «πράσινη» διείσδυση έγινε τόσο γρήγορα, ώστε τα ενεργειακά συστήματα δεν πρόλαβαν να προσαρμοστούν στις τεχνολογικές αλλαγές.
2ον. Απουσιάζουν από το ελληνικό σύστημα οι μαζικές επενδύσεις γύρω από τη στήριξη της τάσης και τη παροχή αδράνειας στο σύστημα. Τα δίκτυα που βασίζονται σε θερμικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, όπως του φυσικού αερίου, έχουν υψηλή αδράνεια, δηλαδή αντέχουν περισσότερο στις απότομες αλλαγές συχνότητας. Δεν ισχύει το ίδιο όταν εξαρτώνται από πολλές μικρές ΑΠΕ, (όπως στην Ισπανία, αλλά πλέον και στην Ελλάδα) που έχουν χαμηλή αδράνεια, η οποία, μπορεί να τα κάνει λιγότερο ανθεκτικά σε αιφνίδιες διαταραχές, κάτι που δεν συμβαίνει όταν στο παιχνίδι υπάρχουν μπαταρίες.
3ον. Οσοι χαράσσουν πολιτική δεν έχουν συνειδητοποιήσει ακόμη ότι έχουμε περάσει σε ένα δυναμικό σύστημα που απαιτεί μια εντελώς νέα προσέγγιση. Με συστηματικές επενδύσεις στην ευελιξία, τα έξυπνα συστήματα διαχείρισης και στην αδράνεια, τομέας όπου σήμερα «τρέχει» ένα μόνο σημαντικό έργο, αυτό της ΔΕΗ στη Κοζάνη.
Δηλαδή η μετατροπή των παλαιών γεννητριών των λιγνιτικών μονάδων 3 και 4 του σταθμού της Καρδιάς σε στατικούς πυκνωτές (επένδυση 30 εκατ. ευρώ), προκειμένου να συμβάλλουν στη σταθεροποίηση του συστήματος υπερυψηλής τάσης.
Τα μεγάλα έργα υποδομών
Το μείζον φυσικά θέμα που πρέπει να δει η πολιτεία αφορά τα μεγάλα έργα υποδομών του συστήματος μεταφοράς που καθυστερούν, μπλοκάρουν από τοπικές αντιδράσεις - συμφέροντα και δικαστικές εμπλοκές και χρόνο με το χρόνο αυξάνονται σε αριθμό. Από το Κέντρο Υπερυψηλής Τάσης Αργυρούπολης που είναι απαραίτητο για το Λεκανοπέδιο, το οποίο λειτουργεί με τέσσερα αντί για πέντε ΚΥΤ, μέχρι τις διασυνδέσεις Κορίνθου - Αττικής και Λάρυμνας - Αλιβερίου ή τη γραμμή Χανιά - Δαμάστα Ηρακλείου και την ηλεκτροδότηση του σταθμού στη Σταχτορρόη, μέσω της Αίγινας. Αμφότερα κρίσιμα έργα για την ορθή λειτουργία του καλωδίου Κρήτη-Αττική.
