από το www.ardin-rixi.gr
Του Στράτου Μεϊντανόπουλου
Η αιολική ενέργεια είναι πρακτικά ανεξάντλητη και πολύ πιο καθαρή από τις συμβατικές πηγές ενέργειας. Σε μια χώρα δε με τα κλιματικά χαρακτηριστικά της Ελλάδας, η συμβολή της στην ενεργειακή αυτονομία είναι εν δυνάμει μεγάλη. Ταυτόχρονα, η κατασκευή γιγάντιων αιολικών πάρκων αποτελεί αισθητική πληγή για το ελληνικό τοπίο, είναι επιζήμια για την τοπική πανίδα, ενώ αποφέρει κέρδη κυρίως σε μεγάλες εταιρείες – πέρα από το γεγονός ότι, όταν αυξάνεται το ποσοστό της αιολικής ενέργειας σε μια περιοχή, απαιτούνται συμβατικές πηγές ενέργειας για την υποστήριξή της.
Ή το γεγονός ότι οι ανεμογεννήτριες θα επιβαρύνουν το τοπίο ως σκουπίδια μετά τη λήξη του χρόνου ζωής τους. Είναι τελικά κατάρα ή ευλογία η αιολική ενέργεια;Για μια απάντηση πιο αναλυτική και λιγότερο πολεμική, θα προσφύγουμε σε έναν Καταλανό γεωγράφο* που έχει μελετήσει την εγκατάσταση αιολικών και τις επιπτώσεις τους σε διάφορες χώρες.
«Στη Γερμανία το 2010 το 54% της αιολικής ενέργειας και το 84% των φωτοβολταϊκών ελέγχονταν από τοπικές κοινότητες ή ιδιώτες». Ανάλογα είναι τα ποσοστά και στη Δανία.
Αντιθέτως στην Ισπανία το μοντέλο είναι συγκεντρωτικό. «Το 66% των αιολικών ανήκει σε 5 μεγάλες εταιρείες οι οποίες εγκαθιστούν τις ανεμογεννήτριες και ελέγχουν την παραγωγή τους. Παρά τα όσα υπόσχονται οι εταιρείες, τα αιολικά εκεί δεν συμβάλλουν στην τοπική ανάπτυξη. Ουσιαστικά αυτό που λένε τα κοινωνικά κινήματα εναντίον των αιολικών είναι: Ναι στην ανανεώσιμη ενέργεια, αλλά υπό άλλη μορφή».
Σε ό,τι αφορά τις οικονομικές συναλλαγές με τις εταιρείες, στους δήμους της Ισπανίας αναλογεί το 3,4% των κερδών. Συγκεκριμένα το 2% είναι οι υποχρεωτικοί δημοτικοί φόροι και 1,4% είναι βάσει συμφωνιών μεταξύ δήμων και εταιριών. Οι συμφωνίες αυτές είναι αμφιβόλου νομιμότητας, ενώ τα ποσά δεν εισπράττονται πάντα.
Σε ό,τι αφορά την τοπική απασχόληση, όντως αυξάνεται χάρη στα αιολικά, σε ποσοστό όμως κάτω του 1% του τοπικού εργατικού δυναμικού.
«Στην Καταλωνία, σχεδόν το 80% των αιολικών πάρκων βρίσκονται σε δήμους με λιγότερους από 1000 κατοίκους. Αυτά ακριβώς τα μέρη προτιμούν οι εταιρείες: μικρές, αγροτικές κωμοπόλεις της ενδοχώρας, με μικρή οικονομική διαφοροποίηση και γηρασμένο πληθυσμό. Τη δεκαετία 2008-2018 ο πληθυσμός στους δήμους της Καταλωνίας με εγκαταστάσεις αιολικής ενέργειας μειώθηκε».
Το συμπέρασμα με βάση την καταλανική και τη βορειοευρωπαϊκή εμπειρία είναι ότι είναι προτιμότερο το πιο αποκεντρωμένο σύστημα, «με πλήθος φορέων, μικρές εγκαταστάσεις και ισορροπία μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης σε κάθε περιοχή». Αυτό εξάλλου το μοντέλο εφαρμόστηκε και σε κάποιες περιπτώσεις στην Ισπανία, όπου υπήρξε «κοινωνική ανταπόκριση η οποία περιλάμβανε τον κόσμο του κρασιού, του τουρισμού, της οικολογίας και των πολιτικών κομμάτων».
Από αυτή τη σύντομη σύγκριση βλέπουμε ότι το πρόβλημα του ενεργειακού πόρου «αιολική ενέργεια» είναι, σε τελευταία ανάλυση, πρόβλημα εξάρτησης. Το κέντρο (Β. Ευρώπη) εκμεταλλεύεται τον φυσικό αυτό πόρο δημοκρατικά, αφήνοντας στην περιφέρεια (Ν. Ευρώπη) το συγκεντρωτικό μοντέλο που λειτουργεί προς όφελος του κέντρου.
Το ζητούμενο, στην Ισπανία ή στην Ελλάδα, είναι η δημοκρατική χρήση της αιολικής ενέργειας, η οποία είναι πράγματι, και όχι ψευδεπίγραφα, οικολογική. Η μικρή κλίμακα, που εξάλλου είναι συνώνυμο της δημοκρατίας, εξαλείφει και άλλα προβλήματα των ανεμογεννητριών: τεχνικά, αισθητικά, αλλά και οικολογικά. Η δημοκρατία είναι υγεία.
- Sergi Saladié (Σέρζι Σαλαδιέ), πανεπιστημιακός και πρώην βουλευτής στην Καταλωνία. Αντλώ στοιχεία από συνέντευξή του το 2018 με αφορμή το βιβλίο του: «Σύγκρουση μεταξύ του τοπίου και της αιολικής ενέργειας» (www.naciodigital.cat) και από την ενημέρωση που παρείχε πρόσφατα στην Επιτροπή Οικολογικής Μετάβασης της ισπανικής Γερουσίας (arainfo.org).
