Το φόβο ότι η λειτουργία των spot αγορών του Χρηματιστηρίου
Ενέργειας το Σεπτέμβριο, χωρίς ταυτόχρονα να έχουν υιοθετηθεί δικλείδες
ασφαλείας που θα διευκολύνουν τον ανταγωνισμό και θα αποτρέπουν
μεθοδεύσεις χειραγώγησης (από τον κυρίαρχο παίκτη κατά κύριο λόγο),
μπορεί να οδηγήσει στα αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα και να
κάνει ισχυρότερο το μονοπωλιακό χαρακτήρα της αγοράς, εκφράζουν,
μιλώντας στο energypress, παράγοντες των ανεξάρτητων ηλεκτροπαραγωγών.
Αφορμή για τη διατύπωση των φόβων αυτών είναι το γεγονός
ότι τη στιγμή που θα ξεκινάει η εφαρμογή του target model φαίνεται ότι
δεν θα είναι σε πλήρη λειτουργία ο μηχανισμός παρακολούθησης (monitoring
mechanism) τον οποίο προετοιμάζει η ΡΑΕ με τη βοήθεια συμβούλου.
Ο μηχανισμός εποπτείας θεωρείται το βασικό εργαλείο για τη
διασφάλιση υγιούς ανταγωνισμού στις αγορές ηλεκτρισμού καθώς συλλέγει
δεδομένα και στοιχεία από τον ΑΔΜΗΕ και το Ελληνικό Χρηματιστήριο
Ενέργειας, εντοπίζοντας ενδεχόμενες πρακτικές χειραγώγησης της
χονδρικής.
Ωστόσο η μη έγκαιρη πλήρης λειτουργία του monitoring
mechanism δεν είναι ο μοναδικός λόγος που οι ανεξάρτητοι
ηλεκτροπαραγωγοί φοβούνται ότι το target model μπορεί να εξελιχθεί σε
παγίδα για τον κλάδο και την αγορά. Βασικός λόγος είναι επίσης ο
διαφαινόμενος οριζόντιος περιορισμός στη δυνατότητα διμερούς
συμβολαιοποίησης (η πρόταση της ΡΑΕ ήταν για 10%), τόσο για τη
δεσπόζουσα επιχείρηση, όσο και για τους υπόλοιπους παραγωγούς.
Μετά την εφαρμογή του target model οι μονάδες αερίου δεν θα
έχουν σχεδόν καθόλου άλλα έσοδα παρά μόνον εκείνα από την πώληση
ενέργειας στο Χρηματιστήριο (για παράδειγμα δεν θα έχουν αποζημίωση για
τη διαδικασία start-stop, δεν θα έχουν ΑΔΙ κ.λπ.). «Με δεδομένο ότι
αίρεται και ο περιορισμός προσφορών κάτω του μεταβλητού κόστους, εάν η
ΔΕΗ μεθοδεύσει τη διατήρηση σε χαμηλά επίπεδα της χονδρεμπορικής τιμής
(καθώς είναι αγοραστής ενέργειας) και ταυτόχρονα οι ιδιωτικές μονάδες
δεν έχουν τη δυνατότητα να συνάψουν διμερή συμβόλαια εκτός αγοράς, τότε
είναι βέβαιον ότι οι ανεξάρτητοι ηλεκτροπαραγωγοί θα υποστούν ασφυξία.
Γιαυτό είναι απαραίτητη η αυστηρή παρακολούθηση της αγοράς» αναφέρει στο
energypress παράγοντας του κλάδου.
Μonitoring Μechanism
Για τη δημιουργία μηχανισμού παρακολούθησης υπάρχει
πρόβλεψη αλλά και επισήμανση στο ΕΣΕΚ, ενώ και με το νόμο που ψήφισε
λίγο πριν το τέλος του 2019 η κυβέρνηση ενίσχυσε το «οπλοστάσιο» της ΡΑΕ
με την ενσωμάτωση διατάξεων του ευρωπαϊκού κανονισμού REMIT. Η αρχή
αποκτά εξουσίες παρόμοιες με αυτές της Επιτροπής Ανταγωνισμού, όπως
αιφνιδιαστικές έρευνες σε γραφεία επιχειρήσεων ή επιβολή κυρώσεων.
Η Ευρ. Επιτροπή στην τελευταία έκθεση της στο πλαίσιο της
μεταμνημονιακής εποπτείας της ελληνικής οικονομίας, επισημαίνει στα
ενεργειακά ότι «ο μηχανισμός παρακολούθησης του Ρυθμιστή θα πρέπει να
είναι έτοιμος πριν την έναρξη λειτουργίας των αγορών για να του
επιτρέψει να παρακολουθεί σωστά αντιανταγωνιστικές συμπεριφορές από την
αρχή της λειτουργίας των αγορών και να ενισχύσει την εμπιστοσύνη των
συμμετεχόντων σε αυτές».
Πηγές αναφέρουν, ότι η ΡΑΕ έχει σε εξέλιξη τις σχετικές
εργασίες μετά και την πρόσληψη εξειδικευμένου συμβούλου, ο οποίος και θα
στήσει τα αναγκαία εργαλεία για την υποδοχή των δεδομένων και την
ανάλυση των πρακτικών που χρησιμοποιούν οι μονάδες παραγωγής προκειμένου
να πωλούν ηλεκτρική ενέργεια μέσα από τις νέες αγορές.
Οι προτάσεις
Σύμφωνα με πηγές της ηλεκτροπαραγωγής, οι παρεμβάσεις που απαιτούνται πρέπει να έχουν τα εξής χαρακτηριστικά:
1) Να επιβληθεί ικανός περιορισμός στη δυνατότητα
διμερών συμβολαίων της δεσπόζουσας επιχείρησης ώστε να εξασφαλιστεί η
απαραίτητη ρευστότητα της προ-ημερήσιας αγοράς.
2) Να μην στραγγαλιστεί, στα πλαίσια μιας πολιτικής
«ίσων αποστάσεων και περιορισμών», η απαραίτητη προοπτική ανάπτυξης των
ανεξάρτητων προμηθευτών. Με άλλα λόγια, ο περιορισμός θα πρέπει να είναι
αναλογικός, δηλαδή ισχυρός για προμηθευτές που έχουν μεγάλα μερίδια
στην αγορά (σήμερα η ΔΕΗ, αύριο ίσως και κάποιος άλλος προμηθευτής) και
ασθενής για όσους έχουν μικρά μερίδια έτσι ώστε αυτοί να διατηρήσουν τον
ζωτικό χώρο ανάπτυξης νέου πελατολογίου αλλά και να στηρίξουν ενεργά,
μέσω μακρόχρονης συμβολαιοποίησης, τη χρηματοδότηση νέων μονάδων
παραγωγής, τόσο συμβατικών όσο και ΑΠΕ.
3) Να υποστηριχθεί η νέα αγορά του Target Model με την
συμπληρωματική αγορά διαθεσιμότητας ισχύος έτσι ώστε από τη μια πλευρά
να αμβλυνθούν αναμενόμενες αρρυθμίες από την λειτουργία των νέων αγορών
και από την άλλη πλευρά να δοθούν τα κατάλληλα σήματα για επενδύσεις σε
νέο παραγωγικό δυναμικό, ειδικότερα υπό το φως της άμεσης
απολιγνιτοποίησης, της σημαντικής ενίσχυσης της ηλεκτροκίνησης και της
πλήρους διασύνδεσης της Κρήτης και άλλων νησιωτικών περιοχών με το
διασυνδεδεμένο σύστημα.
4) Να περιοριστούν στο μέγιστο βαθμό στρατηγικές
συμπίεσης των χονδρεμπορικών τιμών έτσι ώστε, εκτός των άλλων, να
στηριχθεί ο εθνικός στόχος υψηλής διείσδυσης ΑΠΕ. Με τη σταδιακή
κατάργηση των διαγωνιστικών διαδικασιών, τα επιχειρηματικά σχέδια
επενδύσεων σε νέες μονάδες ΑΠΕ θα εξαρτώνται σε πολύ μεγάλο βαθμό, άμεσα
ή έμμεσα, από τις τιμές που θα διαμορφώνονται στην προθεσμιακή αγορά
ηλεκτρικής ενέργειας οι οποίες με τη σειρά τους εξαρτώνται ισχυρά από
τις τιμές που διαμορφώνονται στη spot / προ-ημερήσια αγορά.
5) Να θωρακιστεί η συνολική λειτουργία των αγορών μέσα
από ισχυρούς, τακτικούς και ανεξάρτητους μηχανισμούς παρακολούθησης
καθώς και από σχετικές διαδικασίες δυναμικής προσαρμογής του θεσμικού
πλαισίου, σύμφωνα με διεθνή πρότυπα.
