Αυτοτελές επιχειρησιακό πρόγραμμα του νέου ΕΣΠΑ το project απολιγνιτοποίησης

Γιώργος Φιντικάκης

Αυτοτελές επιχειρησιακό πρόγραμμα του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027, με αποκλειστικά δικούς του πόρους και τέσσερις βασικούς άξονες, θα είναι σύμφωνα με τις πληροφορίες του “Energypress” το master plan της απολιγνιτοποίησης για την Δυτική Μακεδονία και την Μεγαλόπολη.
Στην λογική αυτή, ένα πρόπλασμα του master plan είναι ήδη έτοιμο και έχει συμφωνηθεί με το υπουργείο Ανάπτυξης, ωστόσο για την εκπόνηση του τελικού πλάνου θα προκηρυχθεί διαγωνισμός. Συγκεκριμένα μια ειδική συμβουλευτική επιτροπή πρόκειται να γνωμοδοτήσει προς το υπερ-Ταμείο, το οποίο εμπλέκεται στην διαδικασία ως όχημα, για την πρόσληψη του συμβούλου που θα αναλάβει και την εκπόνηση του master plan, το οποίο λέγεται ότι θα αποτελείται από τέσσερις βασικούς άξονες :

1. Διαφοροποίηση της ενεργειακής ταυτότητας των λιγνιτικών περιοχών
2. Βιομηχανία
3. Πρωτογενής Τομέας
4. Τουρισμός-Πολιτισμός

Εμφαση στην βιομηχανία
Στο ερώτημα ποιες θα είναι οι χρήσεις γης στα πολλές δεκάδες χιλιάδες στρέμματα των προς αποκατάσταση λιγνιτικών περιοχών, η απάντηση είναι ότι αυτές ακόμη δεν υπάρχουν, καθώς ακόμη δεν υπάρχει το τελικό master plan. Σύμφωνα πάντως με το προσχέδιο που έχει ολοκληρωθεί, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην κατεύθυνση της βιομηχανίας.
Η μέχρι τώρα πρόοδος του project και μια σειρά διαδικαστικά ζητήματα θα συζητηθούν εκτενώς από τα μέλη της Συντονιστικής Επιτροπής του Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης στην επόμενη συνεδριάσή της, η οποία έχει οριστεί για μεθαύριο Παρασκευή. Εκεί θα αναλυθούν περαιτέρω το προσχεδίο του επιχειρησιακού προγράμματος που θα ενταχθεί στο ΕΣΠΑ, η αρχιτεκτονική του, οι στόχοι του και οι τρεις κατηγορίες δράσεων που αυτό περιλαμβάνει. 
1. Βραχυπρόθεσμα έργα για την αντιμετώπιση των άμεσων αναγκών, όπως για παράδειγμα η ανάπτυξη των mega-φωτοβολταικών της ΔΕΗ. Σύμφωνα με τον προ κρίσης τουλάχιστον σχεδιασμό, μέχρι τον Ιούνιο η ΔΕΗΑΝ επρόκειτο να προκηρύξει τον διαγωνισμός για την κατασκευή του πρώτου mega - φωτοβολταϊκού που θα γίνει στην Πτολεμαΐδα και που όταν ολοκληρωθεί θα συγκαταλέγεται ανάμεσα στα μεγαλύτερα της Ευρώπης.
2. Μεσοπρόθεσμα έργα για την οικονομική αναδιάρθρωση μέσω προσέλκυσης επενδύσεων.
3. Μεσο-μακροπρόθεσμα έργα για την προσέλκυση των πιο μεγάλων επενδύσεων, αξιοποιώντας τους υπεργολάβους της ΔΕΗ με στόχο τα έργα αποκατάστασης στα λιγνιτικά πεδία.

Τα ώριμα έργα 
Στα πρώτα που θα τρέξουν κατά την περίοδο 2020-2021 θα ενταχθούν ώριμα projects τα οποία και πρέπει να εντοπίσει η επιτροπή μαζί με τα συναρμόδια υπουργεία. Γνώμονας είναι οι επενδύσεις να είναι εμπροσθοβαρείς και να αξιοποιήσουν υφιστάμενους πόρους των Περιφερειών Δ.Μακεδονίας και Πελοποννήσου μαζί με το λιγνιτικό τελος της ΔΕΗ και τους πόρους του Πράσινου Ταμείου. 
Ακριβή νούμερα για τα διαθέσιμα κοινοτικά κονδύλια ακόμη δεν υπάρχουν, πολλώ δε μάλλον όταν η τράπουλα του νέου ΕΣΠΑ θα ξαναμοιραστεί με βάση τις ανάγκες επανεκκίνησης της οικονομίας.
Σύμφωνα πάντως με τον προ κρίσης σχεδιασμό, τα κονδύλια που θα διατίθεντο από το νέο ΕΣΠΑ για να υλοποιηθεί το master plan της απολιγνιτοποίησης θα ανέρχονταν στα 600 εκατ ευρώ, δηλαδή θα ήταν διπλάσια των 300 εκατ ευρώ που επρόκειτο να πάρει η χώρα από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης. Αθροίζοντας σε αυτά τα 900 εκατ ευρώ και την εθνική συμμετοχή, που τότε υπολογίζονταν σε περίπου 150 εκατ ευρώ, δημιουργούνταν ένας συνολικός “κουμπαράς” άνω του 1 δισ ευρώ. Ενα ποσό, ίσο περίπου με το 30% επί των συνολικών κεφαλαίων, ύψους 3,5 δισ ευρώ που δικαιούται η Ελλάδα (από το InvestEU, το διάδοχο του Ταμείου Γιούνκερ συν τα δάνεια από την ΕΤΕπ), προκειμένου να ξεκινήσουν τα έργα για την μεταλιγνιτική περίοδο.
Επειδή πάντως οι ανάγκες των λιγνιτικών περιοχών είναι επείγουσες, οι δράσεις θα προχωρούν βήμα-βήμα. Τούτο σημαίνει ότι για όποιες επενδύσεις και χρήσεις γης υπάρχει συναίνεση με την τοπική κοινωνία, αυτές θα ξεκινούν άμεσα. 

• Πρώτα στη σειρά των επενδύσεων είναι τα mega- φωτοβολταϊκά της ΔΕΗ (στο 30% περίπου της λιγνιτικής γης), ισχύος 2 GW και ύψους 1-1,5 δισ. ευρώ, σε κοντινή απόσταση, με τα οποία υπήρχαν σκέψεις να αναπτυχθούν μονάδες υδρογόνου, αλλά και καινοτόμες τεχνολογίες. 
• Σε μία από τις σημερινές μονάδες της ΔΕΗ τα αρχικά σενάρια μιλούσαν για την δημιουργία ενός εργοστασίου παραγωγής ενέργειας από απορρίμματα.
• Μεγάλο τμήμα της περιοχής θα είναι δασικό.
• Ενα άλλο θα είναι γεωργικό με παραδοσιακές και εναλλακτικές καλλιέργειες.
• Ενα βιομηχανικό (ΒΙΠΕ), ενώ σε κάποιο άλλο θα φιλοξενηθούν κέντρο έρευνας & καινοτομίας και το Πανεπιστήμιο Δ. Μακεδονίας

 https://energypress.gr/news/aytoteles-epiheirisiako-programma-toy-neoy-espa-project-apolignitopoiisis-oi-4-axones-poy-tha